Το κείμενο που ακολουθεί στηρίζεται στην παρέμβασή μου στο Φόρουμ του Κινήματος Ενάντια στις Εκποιήσεις που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο, 11 Μαρτίου 2017, στη Δημοσιογραφική Εστία.
Δημοσιεύεται σήμερα στον «Πολίτη», επειδή θεωρώ υποχρέωσή μου να ενημερώσω τους αναγνώστες του για τη σημασία των αναδιαρθρώσεων στην αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ). Και δεν είναι ανάγκη ένα δάνειο να είναι ΜΕΔ για να τύχει αναδιάρθρωσης. Αν ένας δανειολήπτης εξυπηρετεί κανονικά το δάνειό του, αλλά αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες στην εξυπηρέτησή του ή αν προβλέπει ότι στο σύντομο μέλλον θα αντιμετωπίσει τέτοιες δυσκολίες, έχει δικαίωμα να ΑΠΑΙΤΗΣΕΙ από την τράπεζά του αναδιάρθρωση του δανείου του και να συνεργαστεί με την τράπεζα, με καλή πίστη, για εξεύρεση συμφωνημένης λύσης αναδιάρθρωσης.
Τα ΜΕΔ, μαζί με την ανεργία, είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η κυπριακή οικονομία και η κυπριακή κοινωνία. Αποτελούν τροχοπέδη στην πλήρη εκδήλωση του αναπτυξιακού δυναμικού της Κύπρου. Παρά το ότι υπάρχει σαφής ανάπτυξη και πολύ ικανοποιητική σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος, εντούτοις τα ΜΕΔ αποτελούν και τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου του συστήματος αυτού.
Στην αντιμετώπιση του προβλήματος σημειώθηκε μεγάλη καθυστέρηση. Δεν θα ασχοληθώ με την προϊστορία και ερμηνεία της διαμόρφωσης του φαινομένου στην Κύπρο. Τα ΜΕΔ αποτελούν επίσης και τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τις περιουσίες των δανειοληπτών και των εγγυητών. Εξηγώ πιο κάτω συνοπτικά τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται και λειτουργεί ο φαύλος κύκλος των κόκκινων δανείων, δυστυχώς και οι αρνητικές συνέπειες για την κοινωνική συνοχή. Στο πλαίσιο αυτό επισημαίνω και τη σημασία των βιώσιμων αναδιαρθρώσεων ως του πιο αποτελεσματικού διαθέσιμου εργαλείου αντιμετώπισής τους.
Ένα δάνειο που δεν εξυπηρετείται και παραμένει στην κατάσταση αυτή πέρα από ορισμένο χρόνο είναι δυνατό να δημιουργήσει πρόβλημα, δηλαδή αδυναμία εξυπηρέτησης, σε ένα άλλο δάνειο και αυτό, πέρα από τα δραματικά προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει στον πρωτοφειλέτη και στην περιουσία του. Ο μηχανισμός μετάδοσης (transmission mechanism) βρίσκεται στις ίδιες τις δανειακές συμβάσεις και δεν είναι άλλος από το σύστημα των προσωπικών εγγυήσεων, δηλαδή των εγγυήσεων από τρίτους. Όταν ένα δάνειο καταλήξει στα τμήματα ανάκτησης των τραπεζών, οι υποχρεώσεις του πρωτοφειλέτη μεταφέρονται στους εγγυητές.
Πολλοί εγγυητές είναι προφανώς και οι ίδιοι πρωτοφειλέτες σε δικά τους δάνεια. Αν μπορούσαν να εξυπηρετούν το δάνειό τους, στη συνέχεια ενδεχομένως να αδυνατούν να το εξυπηρετούν εξαιτίας των νέων υποχρεώσεων που απορρέουν από την εγγυητική δέσμευσή τους. Αλλά κι αν ακόμα συνεχίζουν να εξυπηρετούν το προσωπικό δάνειό τους, τα αναπόφευκτα δικαστικά μέτρα οδηγούν στα MEMO.
Τα γνωστά δηλαδή προστατευτικά μέτρα επί της ακίνητης περιουσίας των εγγυητών. Αυτό δημιουργεί νέους περιορισμούς στην οικονομική δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα και πλήττει μεταξύ άλλων, το Real Estate Sector και τις κατασκευές. Ο ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΜΕΔ - ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΜΕΔ τίθεται σε πλήρη λειτουργία!
Οι εγγυητές Επιπρόσθετα, όμως, η ενεργοποίηση των εγγυητικών υποχρεώσεων αρχίζει να επιφέρει πλήγματα στην κοινωνική συνοχή, για προφανέστατους λόγους. Οι προηγουμένως καλοί φίλοι και συγγενείς του πρωτοφειλέτη, που έσπευσαν να εγγυηθούν τη δανειακή του σύμβαση, μετατρέπονται σε εχθρούς που απαιτούν τη συμμόρφωσή του με τις δανειακές του υποχρεώσεις, ώστε οι ίδιοι να απαλλαγούν από τις επιπτώσεις της εγγυητικής δέσμευσης. Πιέσεις, μεμψιμοιρίες, οικογενειακοί διαπληκτισμοί.
Η πορεία του φαινομένου των ΜΕΔ στην Κύπρο έχει εισέλθει πλέον στα πρώτα στάδια της φάσης της αμέσου μεταδοτικότητας. Αυτό προκύπτει αβίαστα από πολλά παράπονα τα οποία κατατίθενται στο Γραφείο του Χρηματοοικονομικού επιτρόπου από εγγυητές και τις συζητήσεις που έχω μαζί τους. Τα αποτελέσματα της εξέλιξης αυτής ήδη έχουν εκδηλωθεί. Δυστυχώς όμως θα τα διαπιστώσουμε σε μεγαλύτερη έκταση και ένταση τα επόμενα χρόνια. Αυτό προκύπτει και από τα πολλά παράπονα εγγυητών που έρχονται στο Γραφείο μου, τα οποία συχνά δεν μπορώ να εξετάσω διότι υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις. Επείγει να ΤΙΘΑΣΕΥΣΟΥΜΕ τα ΜΕΔ και αυτό δεν είναι ΜΟΝΟ δουλειά των δανειοληπτών.
Η οικονομία όχι μόνο παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης, αλλά βρίσκεται σε τροχιά ανάπτυξης. Εκτιμούμε ότι η ανάπτυξη αυτή θα συνεχιστεί και τα επόμενα δύο χρόνια τουλάχιστον, αν δεν επισυμβούν αρνητικές γεωπολιτικές εξελίξεις και νοουμένου ότι δεν θα επανέλθουμε στις λαϊκιστικές πρακτικές του παρελθόντος. Τόσο σε επίπεδο δημοσιονομικής διαχείρισης, όσο και σε επίπεδο τραπεζικών πρακτικών. Ωστόσο σε ό,τι αφορά τη σχέση οικονομικής ανάπτυξης και ΜΕΔ, θα πρέπει να είμαι σαφής και ειλικρινής.
Η οικονομική ανάπτυξη, στον βαθμό που διαχέεται σε ολόκληρο το εύρος της κοινωνίας, αποτελεί ΑΝΑΓΚΑΙΑ συνθήκη για μείωση των ΜΕΔ, χωρίς όμως να είναι και ΙΚΑΝΗ, από μόνη της, να συμβάλει στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Κάτω από τις τρέχουσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, χωρίς ανάπτυξη, είναι ΑΔΥΝΑΤΗ η έξοδος από τον φαύλο κύκλο των κόκκινων δανείων. Από την άλλη, χωρίς να συντρέχουν ορισμένες άλλες προϋποθέσεις, από μόνη της η οικονομική ανάπτυξη είναι επίσης αδύνατο να οδηγήσει σε μείωση των ΜΕΔ.
Αυτές οι προϋποθέσεις περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα εξής: -Τη βούληση τραπεζών και δανειοληπτών να προχωρήσουν σε πρακτικές ενέργειες αποτελεσματικών αναδιαρθρώσεων.
-Οι τράπεζες να ενθαρρύνουν τους δανειολήπτες να προσέρχονται σε διαδικασίες αναδιάρθρωσης και οι ίδιες να εφαρμόζουν, για τον σκοπό αυτό, τη σχετική οδηγία της ΚΤΚ, παραχωρώντας πραγματικά βιώσιμες αναδιαρθρώσεις. -Διαφώτιση των δανειοληπτών για τη σημασία της έγκαιρης αναδιάρθρωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους.
Είμαι υποχρεωμένος επίσης να τονίσω: Αν τα επόμενα δύο χρόνια δεν μειωθούν τα ΜΕΔ δραστικά, το πρόβλημα θα πάρει πολύ ανεπιθύμητες διαστάσεις. Ίσως να μην μπορεί πλέον να αντιμετωπιστεί με αναδιαρθρώσεις!
Ο μοναδικός ορθολογικός και αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος είναι η σωστή χρησιμοποίηση του πιο αποτελεσματικού διαθέσιμου εργαλείου που έχουμε στα χέρια μας. Αυτό είναι η σχετική οδηγία της ΚΤΚ (περί Διαχείρισης Καθυστερήσεων Οδηγία του 2015 [Κ.Δ.Π. 107/2015]) και ο κώδικας συμπεριφοράς για τον χειρισμό δανειοληπτών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, που εμπεριέχεται σ' αυτήν.
Η εμπειρία καταδεικνύει ότι όπου εφαρμόζεται σωστά η εν λόγω οδηγία καταλήγουμε σε βιώσιμες και κοινά αποδεκτές αναδιαρθρώσεις. Η σωστή και έγκαιρη εφαρμογή της οδηγίας επαρκεί για να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο ποσοστό του προβλήματος και θέλω να υπογραμμίσω, αντιγράφοντας από την οδηγία μερικούς από τους βασικούς της σκοπούς. Οι σκοποί αυτοί, όπως διατυπώνονται στον πιο πάνω κώδικα, είναι η ενδυνάμωση του επιπέδου συνεργασίας μεταξύ των ΑΠΙ και των δανειοληπτών, προκειμένου να επιτευχθούν τα ακόλουθα:
-Ένα υγιές χαρτοφυλάκιο για το ΑΠΙ
-Να καταστούν εξυπηρετούμενες οι χορηγήσεις από τους δανειολήπτες με την επίτευξη βιώσιμων λύσεων αναδιάρθρωσης
-Η διατήρηση και ανάπτυξη των επιχειρήσεων και της οικονομίας
-Η διατήρηση της περιουσίας και
-Η ελαχιστοποίηση των κατασχέσεων και εκποιήσεων.
Είναι φανερή λοιπόν, από τα πιο πάνω, η τεράστια σημασία των αναδιαρθρώσεων, όπως επίσης και της ίδιας της εφαρμογής της οδηγίας της ΚΤΚ, για τον σκοπό αυτό.
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας www.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.