Μέτρα άμβλυνσης της ακρίβειας με το βλέμμα στους ευάλωτους

Οι υψηλότερες τιμές της ενέργειας και των τροφίμων μειώνουν την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, ιδίως τις οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα, οι οποίες δαπανούν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους σε αυτά τα είδη.

Η εβδομάδα που ξεκινά, είναι μια εβδομάδα αποφάσεων για τη λήψη μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων των πληθωριστικών πιέσεων στην Κύπρο, ενώ στην εξίσωση μπαίνει και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ αναμένεται να αποφασίσουν την παράταση για ακόμη έναν χρόνο της αναστολής των δημοσιονομικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ώστε τα κράτη μέλη να έχουν τη δυνατότητα να ξοδέψουν για τη στήριξη των οικονομιών τους. Στο μέτρο, βέβαια, που μπορούν.

Στη σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup, oι υπουργοί θα συζητήσουν τις μακροοικονομικές εξελίξεις με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής. Με βάση τις επικαιροποιημένες οικονομικές προοπτικές, η Ευρωομάδα θα συζητήσει την κατάλληλη πολιτική αντίδραση ενόψει των τρεχουσών οικονομικών προκλήσεων, με έμφαση στις δημοσιονομικές πολιτικές.

Επιπλέον, στις 30 και 31 Μαΐου σε έκτακτη σύνοδο οι ηγέτες της Ένωσης θα αναζητήσουν λύσεις για την ενεργειακή κρίση. Σήμερα το απόγευμα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα συμμετέχει τηλεδιάσκεψη με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και ομάδα αρχηγών κυβερνήσεων κρατών μελών της ΕΕ στο πλαίσιο της προετοιμασίας της έκτακτης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ.

Ήδη στο τραπέζι βρίσκεται το σχέδιο RepowerEu για τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία. Το ιδανικό θα ήταν τα κράτη μέλη να καταλήξουν σε μια κοινή απάντηση, όπως έγινε με την πανδημία, και τη θέσπιση του σχεδίου Next Generation EU. Οι συζητήσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για τη διαχείριση των πληθωριστικών πιέσεων γίνονται μέσα σε ένα περιοριστικό πλαίσιο. Για τη λήψη των κατάλληλων μέτρων πρέπει να ληφθούν υπόψη οι δημοσιονομικές δυνατότητες και η επίπτωση των αυξημένων τιμών στην αγοραστική δύναμη των πολιτών, ενώ οι όποιες παρεμβάσεις δεν πρέπει να οδηγούν σε νέες πληθωριστικές πιέσεις. 

Η άσκηση δεν είναι εύκολο να λυθεί λόγω της ισχυρής αβεβαιότητας για την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, ο οποίος επηρεάζει και τις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων.

Φλερτ με ύφεση

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταρτίσει άλλα δύο σενάρια για την πορεία της οικονομίας το 2022, ένα δυσμενές για την περίπτωση που υπάρξει και νέα αύξηση των τιμών ενέργειας και ένα πολύ αρνητικό εάν διακοπεί η παροχή φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Στο τελευταίο σενάριο η Ευρώπη φλερτάρει με την ύφεση, με την ανάπτυξη οριακά θετική στο 0,2% και με τον πληθωρισμό να εκτοξεύεται σχεδόν σε διψήφιο ποσοστό.

Στη διαμόρφωση της πολιτικής θα απουσιάζει ένα σημαντικό εργαλείο, η νομισματική πολιτική, ένα εργαλείο το οποίο αποδείχθηκε καθοριστικό για την ανάκαμψη από την κρίση της πανδημίας. Η ΕΚΤ αναμένεται να σταματήσει τις αγορές ομολόγων και να ξεκινήσει να αυξάνει τα επιτόκιά της. Ταυτόχρονα, η δημοσιονομική πολιτική δεν μπορεί να έχει τον έντονο επεκτατικό χαρακτήρα της προηγούμενης διετίας.

Μέτρα στην Κύπρο

Οι παραπάνω μεταβλητές θα τεθούν υπόψη στον διάλογο που ξεκινά το Υπουργείο Οικονομικών με στόχο την προσεχή Παρασκευή το Υπουργικό Συμβούλιο να εγκρίνει τα επιπρόσθετα μέτρα της κυβέρνησης για αντιμετώπιση του πληθωρισμού.

Θεωρείται δεδομένο ότι θα συνεχιστούν υφιστάμενα οριζόντια μέτρα (μείωση φόρων σε καύσιμα και κατανάλωση ηλεκτρικού) και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Μάριος Πελεκάνος, μίλησε για τη λήψη στοχευμένων μέτρων. Η οικονομική ανάλυση δείχνει ότι τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα επηρεάζονται περισσότερο από την άνοδο των τιμών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στις πρόσφατες εαρινές της προβλέψεις σημειώνει ότι οι υψηλότερες τιμές της ενέργειας και των τροφίμων μειώνουν την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, ιδίως για τις οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα, οι οποίες δαπανούν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους σε αυτά τα είδη. Σε ένα πλαίσιο υψηλού πληθωρισμού και μείωσης της αγοραστικής δύναμης, τα νοικοκυριά αφιερώνουν μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματός τους στην κατανάλωση: το ποσοστό αποταμίευσης αναμένεται, επομένως, να μειωθεί στην ΕΕ από 17% πέρυσι σε 13,8% το 2022 και 12,5% το 2023, δηλαδή σε γενικές γραμμές στο ίδιο ποσοστό που καταγράφηκε το 2019. Το μεγάλο ποσό των συσσωρευμένων αποταμιεύσεων θα μπορούσε να επιτρέψει ταχύτερη ανάκαμψη της κατανάλωσης, αλλά εν μέσω αυξημένης αβεβαιότητας και χαμηλότερης εμπιστοσύνης, τα νοικοκυριά ενδέχεται να είναι απρόθυμα να βάλουν βαθύτερα το χέρι στις αποταμιεύσεις τους. 

Ποιοι απειλούνται

Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (2020), στην Κύπρο το ποσοστό του πληθυσμού που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας, δηλαδή το διαθέσιμο εισόδημα του βρισκόταν κάτω από το χρηματικό όριο κινδύνου φτώχειας, (€10.022), έφτασε στο 14,3%. Σε απόλυτους αριθμούς (με βάση την απογραφή του 2011), περίπου 120.000 βρίσκονται ήδη σε δύσκολη θέση. Το 8,3% του πληθυσμού, περίπου 70.000, ζούσαν σε συνθήκες σοβαρής υλικής στέρησης. Το 44,6% των ατόμων αυτών δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα για πληρωμή έκτακτων αναγκών, το 42,6% δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα για πληρωμή για μια εβδομάδα διακοπών και το 20,9% δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα για πληρωμή ικανοποιητικής θέρμανσης.

Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου εισηγήθηκε χθες την επιδότηση της παραγωγής στους κλάδους που έχουν επηρεαστεί λόγω της ακρίβειας, όπως αυτός της κτηνοτροφίας. 

«Έχω μια ξεκάθαρη θέση. Το κράτος, με βάση τις οικονομικές του δυνατότητες, πρέπει να στηρίξει τους τομείς που έχουν το μεγαλύτερο κόστος και έχουν επιφορτιστεί τη μεγαλύτερη ζημιά λόγω των τεράστιων αυξήσεων που βιώνουμε, και ο κλάδος της κτηνοτροφίας είναι ένας από αυτούς», είπε ο κ. Νεοφύτου στο Πισσούρι, στα πλαίσια περιοδείας του σε κοινότητες της Λεμεσού.

«Τα οποιαδήποτε μέτρα που η κυβέρνηση, με βάση τις δυνατότητες της, θα εξαγγείλει για στήριξη, πρέπει να βασίζονται με βάση την παραγωγή. Θέλουμε περισσότερο γάλα; Δεν πρέπει να επιδοτούμε με βάση τον αριθμό των ζωών, αλλά πρέπει η επιδότηση να στηρίζεται στην παραγωγή. Για όσο περισσότερο γάλα παράγει κάποιος, τόσο το δυνατόν περισσότερη στήριξη. Μόνο μέσα από ορθολογισμό μπορούμε να δώσουμε ανάσες σε αυτούς που έχουν προβλήματα και να διορθώσουμε στρεβλώσεις του παρελθόντος», σημείωσε.

Πολιτική αντιπαράθεση

Η αντιμετώπιση της ακρίβειας προκαλεί πολιτική αντιπαράθεση. Το μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΑΚΕΛ, Νεοκλής Συλικιώτης, κατηγορεί την κυβέρνηση ότι σφυρίζει αδιάφορα για την ακρίβεια που καλπάζει.

«Η κυβέρνηση ΔΗΣΥ Αναστασιάδη, κοινωνικά ανάλγητη, αρνείται την πραγματικότητα. Σφυρίζει αδιάφορα για την ακρίβεια που καλπάζει και τη ζει στο πετσί του ο κυπριακός λαός. Κλείνει τα μάτια στην αισχροκέρδεια», αναφέρει, και υπενθυμίζει ότι το ΑΚΕΛ εδώ και καιρό κατέθεσε προτάσεις νόμου για κατάργηση της διπλής φορολογίας και πλαφόν στα καύσιμα, για μείωση του ΦΠΑ σε αγαθά και στο ηλεκτρικό ρεύμα.

«Καλούμε την κυβέρνηση, έστω και την υστάτη, να ανταποκριθεί στις προτάσεις του ΑΚΕΛ και τα αιτήματα της κοινωνίας. Χρειάζονται μέτρα τώρα», τονίζει ο κ. Συλικιώτης.

Άμεση ήταν η απάντηση από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Μάριο Πελεκάνο.

«Το ΑΚΕΛ», είπε, «νομίζει ότι η οικονομία λειτουργεί με εντολές και παραγγέλματα και παπαγαλίζοντας δύο προτάσεις. Η δε ακρίβεια, κατά τη θεωρία τους, δεν τιθασσεύεται επειδή είναι ανάλγητη η κυβέρνηση. Είναι με αυτή τη 'σοβαρότητα' που όταν κυβερνούσαν έστειλαν τη χώρα στον γκρεμό. Η απάντηση της κυβέρνησης δίνεται μέσα από τις πολιτικές που φέρνουν αποτελέσματα, ενώ διασφαλίζουν την οικονομική σταθερότητα της χώρας και δεν θέτουν σε κίνδυνο τη μελλοντική μας πορεία. Όσον αφορά επιπρόσθετα μέτρα, με την ίδια σοβαρότητα και ορθολογισμό που μας έβγαλε από την κρίση του 2013 που δημιούργησαν, αλλά και την κρίση του κορωνοϊού, θα συνεχίσουμε να προσφέρουμε βιώσιμες λύσεις».