Σε συνθήκες οικονομικής ασφυξίας τα κατεχόμενα σύμφωνα με Έκθεση τής «Κεντρικής Τράπεζας»

Σε οικονομική ασφυξία φαίνεται πως οδηγούνται χιλιάδες Τ/Κ αφενός μεν λόγω της πανδημίας και αφετέρου λόγω της στενής οικονομικής εξάρτησής τους με την τουρκική οικονομία η οποία παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα τα τελευταία έτη. Ενδεικτικό της δύσκολης κατάστασης που βρίσκεται η οικονομία των κατεχομένων είναι η σταδιακή άνοδος των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο τραπεζικό σύστημα. Αυτά δείχνουν τα στοιχεία της τελευταίας έκθεσης της «Κεντρικής Τράπεζας της ΤΔΒΚ» για το 2020 με το μεγαλύτερο πρόβλημα να επικεντρώνεται κυρίως στις ιδιωτικές τράπεζες.

Επιπλέον, η κατάσταση φαίνεται να επιδεινώνεται με την απότομη μείωση των τουριστικών αφίξεων στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, λόγω της πανδημικής κρίσης η οποία εξανέμισε τα εισοδήματα των νοικοκυριών, αύξησε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και οδήγησε σε άνοδο των ελλειμάτων της «κυβέρνησης». Όλα αυτά σε συνάρτηση με το διψήφιο ποσοστό πληθωρισμού ο οποίος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την οικονομία της Τουρκίας δημιουργούν αφόρητες πιέσεις στο βιοτικό επίπεδο της τ/κ κοινότητας.

Παράλληλα, τα στοιχεία καταδεικνύουν ακόμα μια πραγματικότητα. Πως η τ/κ οικονομία σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται πλέον από τα δάνεια και τις χορηγήσεις της Τουρκίας, της οποίας η οικονομική επιρροή μέσω των δανείων και των χορηγήσεων αυξάνεται σε τεράστιο βαθμό. Απλά να αναφέρουμε πως στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2019 το ποσοστό των χορηγιών, δανείων και χρηματοδοτήσεων της τ/κ οικονομίας από την Τουρκία ως προς τα συνολικά έσοδα της «κυβέρνησης» ήταν 7,2% ενώ για το αντίστοιχο τρίμηνο του 2020 αυτό το ποσοστό ανήλθε στο 34,7%.

Τράπεζες

Σε ό,τι αφορά το τραπεζικό σύστημα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια παρουσιάζουν σημαντική άνοδο τόσο σε τριμηνιαία όσο και σε ετήσια βάση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στις ιδιωτικές τράπεζες των κατεχομένων που κατέχουν και το μεγαλύτερο μερίδιο στα κατεχόμενα. Ειδικότερα, η κατανομή των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι 68,27% στις ιδιωτικές τράπεζες, 15,8% στα τραπεζικά υποκαταστήματα των τουρκικών τραπεζών και 15,92% στα συνεργατικά.

Χαμηλές προβλέψεις

Στο τέλος του 2020 τα συνολικά στοιχεία στο τραπεζικό σύστημα των κατεχομένων ανέρχονταν στα 50,6 δισ. τουρκικές λίρες (5 δισ. ευρώ). Από αυτά τα 23,2 δισ. λίρες (2,3 δισ. ευρώ) είναι σε ιδιωτικές τράπεζες, τα 16 δισ. λίρες (1,6 δισ. ευρώ) στα τουρκικά υποκαταστήματα και 11,3 δισ. λίρες (1,13 δισ. ευρώ) στις συνεργατικές τράπεζες. Ωστόσο, ένα στοιχείο το οποίο χρήζει περαιτέρω διερεύνησης είναι η μεθοδολογία που ακολουθείται όσον αφορά τις προβλέψεις για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Και αυτό γιατί στις ιδιωτικές τράπεζες που έχουν και τα μεγαλύτερα ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων οι προβλέψεις με βάση τα στοιχεία είναι αρκετά χαμηλές και ανέρχονται στο 30%. Αν συγκρίνουμε αυτό το στοιχείο με το ποσοστό των προβλέψεων που εφαρμόζονται στο ε/κ τραπεζικό σύστημα που φθάνει το 50% τότε μπορούμε να πούμε πως οι προβλέψεις είναι αρκετά πιο κάτω από τα ευρωπαϊκά επίπεδα που θέτουν οι Ευρωπαίοι επόπτες.

Μέτρα στήριξης

Ο καθηγητής οικονομικών στο Eastern Mediterranean University (EMU) Μουσταφά Μπεσίμ ανέφερε στον «Π» πως όντως υπάρχει μια σταδιακή άνοδος σε απόλυτους αριθμούς όσον αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των τραπεζικών ιδρυμάτων. Ωστόσο, όπως υπέδειξε επειδή έχουν εφαρμοσθεί κάποια μέτρα στήριξης λόγω της πανδημικής κρίσης, μέτρα τα οποία περιλαμβάνουν επιδοτήσεις δανείων σε επιχειρήσεις αλλά και επέκταση της περιόδου αποπληρωμής δανείων, είναι γρήγορα να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα σε σχέση με την πορεία των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην τ/κ οικονομία.

Δείκτες κεφαλαίων

Αξίζει να αναφερθεί πως και ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας, με βάση πάντα τα στοιχεία από την «ΚΤΚ» των κατεχομένων, παραμένει σε χαμηλά επίπεδα και ακολουθεί από τα μέσα του 2018 φθίνουσα πορεία με τη μεγαλύτερη πτώση του δείκτη να παρουσιάζεται στις ιδιωτικές και συνεργατικές τράπεζες.

Αυτό αναμφίβολα είναι συνδεδεμένο και με την πορεία του τραπεζικού τομέα στην Τουρκία και τις επιλογές του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν σε σχέση με την επιτοκιακή πολιτική της «Κεντρικής Τράπεζας» της Τουρκίας. Σημειώνεται ότι στο τραπεζικό σύστημα των κατεχομένων ο ελάχιστος δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας είναι στο 10%. Σε ό,τι αφορά τις ιδιωτικές τράπεζες, ενώ ο συγκεκριμένος δείκτης στα μέσα του 2018 ξεπερνούσε το 15%, μετέπειτα υπήρξε μια καθοδική πορεία με αποτέλεσμα στο τέλος του 2020 να βρίσκεται στο 12,58%. Το ίδιο ισχύει και για τις συνεργατικές τράπεζες όπου ο δείκτης στα μέσα του 2018 ανερχόταν περίπου στο 16%, ενώ στο τέλος του 2020 ο δείκτης υποχώρησε στο 13,25%. Όσον αφορά τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας των τουρκικών υποκαταστημάτων στο τέλος της περσινής χρονιάς βρισκόταν στο 21,25%.

Σημειώνεται πως το ποσοστό των συνολικών δανείων ως προς τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία ανέρχεται στο 55,3% ενώ το ποσοστό των δανείων προς καταθέσεις φτάνει το 68,2%. Η πλειοψηφία των δανείων στο τραπεζικό σύστημα της τ/κ οικονομίας αφορά επιχειρηματικά δάνεια (18,8 δισ. τουρκικές λίρες, 1,8 δισ. ευρώ) και ακολουθούν τα καταναλωτικά δάνεια (6,3 δισ. τουρκικές λίρες, 630 εκατ. ευρώ).

Η συνέχεια

Υπενθυμίζουμε πως κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος στο Κραν Μοντάν το καλοκαίρι του 2017 και με τις δικοινοτικές συζητήσεις να βρίσκονταν στο απόγειό τους υπήρχαν διάφορες αναφορές πως η τότε τ/κ ηγεσία δεν έδινε πρόσβαση στα δεδομένα της «ΚΤΚ» των κατεχομένων από ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς για τον λόγο ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια βρίσκονταν στο «κόκκινο» και επομένως θα υπήρχε ανάγκη για νέα κεφάλαια. Με βάση τα τελευταία στοιχεία της «ΚΤΚ» των κατεχομένων φαίνεται πως το 2017 και μετά την κατάρρευση των συνομιλιών δεν υπήρχε ιδιαίτερο πρόβλημα. Αντιθέτως, το πρόβλημα με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ήταν στο ε/κ τραπεζικό σύστημα όπου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονταν στο 43,7% επί του συνόλου του δανειακού χαρτοφυλακίου. Ωστόσο, τα πράγματα φαίνεται να έχουν επιδεινωθεί από τις αρχές του 2018 και μετέπειτα σε συνάρτηση και με την καθοδική πορεία της τουρκικής οικονομίας. Όμως, ακόμα και με τα σημερινά δεδομένα, η κατάσταση φαίνεται να είναι διαχειρίσιμη καθώς τα νούμερα των μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένουν σε μονοψήφιο ποσοστό. Παρ' όλα αυτά εάν η κακή αυτή εικόνα διατηρηθεί τότε τα πράγματα ασφαλώς θα επιδεινωθούν ακόμα περισσότερο το επόμενο χρονικό διάστημα.

*Σημειώνεται πως η ισοτιμία προσαρμογής ευρώ προς λίρα είναι 1 προς 10