Cyprus Papers/Χρυσά διαβατήρια: Ένα κράτος... σαν μπακάλικο

Τα όσα εκπληκτικά καταγράφονται στο ενδιάμεσο πόρισμα της ερευνητικής επιτροπής για τις πολιτογραφήσεις καταδεικνύουν για ακόμα μια φορά πως το πρόγραμμα εφαρμόστηκε και προσαρμόστηκε στην πορεία όχι στη βάση της τήρησης κανόνων χρηστής διοίκησης και της Χάρτας Δεοντολογίας, αλλά στη βάση ενός επιφανειακού ελέγχου για εξυπηρέτηση συγκεκριμένων παρόχων (π.χ ελεγκτικά και δικηγορικά γραφεία, developers) με πλοκάμια σε όλες τις βαθμίδες του πολιτειακού συστήματος.

Οι μεσάζοντες

Ο ρόλος των παρόχων διαβατηρίων δεν περιοριζόταν στο να κάνουν τις αιτήσεις για τους υποψήφιους πελάτες τους, αλλά φαίνεται πως διαδραμάτιζαν και καθοριστικό ρόλο στο να παρεμβαίνουν για εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους. Φυσικά, δεν ήταν μόνο οι πάροχοι που προέβαιναν με παρεμβάσεις τους στη διαμόρφωση των πολιτικών του προγράμματος αλλά φαίνεται ότι και το Προεδρικό Μέγαρο συμμετείχε σε αυτή τη διαμόρφωση μέσω οδηγιών προς το Υπουργείο Εσωτερικών.

«Το Προεδρικό Μέγαρο υπήρξε δέκτης παρεμβάσεων από παρόχους υπηρεσιών και συμμετείχε ενεργά στη διαμόρφωση των διαφόρων πολιτικών που αφορούσαν τα επενδυτικά σχέδια, δίνοντας οδηγίες προς το Υπουργείο Εσωτερικών», αναφέρεται στη σελίδα 198 του ενδιάμεσου πορίσματος της ερευνητικής επιτροπής.

Γινόντουσαν ανάρπαστα

Λόγω ακριβώς και της χαλάρωσης των κριτηρίων, το κυπριακό διαβατήριο φαίνεται ότι μετά το 2013 γινόταν ανάρπαστο από παντός είδους επενδυτές. Η ζήτηση του κυπριακού διαβατηρίου από το 2013 μέχρι και την ημερομηνία λήξης του προγράμματος το καλοκαίρι του 2020 φαίνεται από τον αριθμό των κατ’ εξαίρεση πολιτογραφήσεων οι οποίες εκτοξεύτηκαν από τον Μάιο του 2013 μέχρι και τον Αύγουστο του 2020. Με βάση τα στοιχεία που παρουσίασε η ερευνητική επιτροπή, από τον Ιούλιο του 2011 μέχρι και τις 23 Μαΐου του 2013 είχαν δοθεί συνολικά 264 διαβατήρια σε επενδυτές. Ωστόσο, από τις 24 Μαΐου του 2013 μέχρι και τις 17 Αυγούστου του 2020 ο αριθμός των «χρυσών» διαβατηρίων που δόθηκαν ανήλθε σε 6.521.

Ενδεικτικά της αυξημένης ζήτησης του κυπριακού διαβατηρίου ήταν και τα όσα ανέφερε ο γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου Θεοδόσης Τσιόλας κατά τη διάρκεια της κατάθεσής του στην ερευνητική επιτροπή (και αναφέρεται στην ενδιάμεση έκθεση), πως σε όλες τις συνεδρίες των Υπουργικών Συμβουλίων εγκρίνονταν διαβατήρια με εξαίρεση 2 με 3 συνεδρίες (σελ. 97). Σημειώνεται πως ο κ. Τσιόλας είναι γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου από τις 7 Μαρτίου του 2013.

Ευθύνες υπουργείων

Όμως και τα Υπουργεία Οικονομικών και Εσωτερικών είχαν όπως φαίνεται μεγάλες ευθύνες αφού ο κατάλληλος έλεγχος των οικονομικών κριτηρίων των επενδυτών δεν ακολουθείτο σε πολλές περιπτώσεις. Σε μία από τις πολλές περιπτώσεις η ερευνητική επιτροπή αναφέρει: «Στην περίπτωση ... ο τότε υπουργός Οικονομικών κ. Χάρης Γεωργιάδης ενέκρινε το αίτημα του μετόχου και των υψηλόβαθμων διευθυντικών στελεχών χωρίς την υποχρέωση αγοράς μόνιμης κατοικίας και καταβολής φόρων. Ενώ στους αιτητές ουσιαστικά δεν τέθηκαν οικονομικά κριτήρια, το Υπουργείο Οικονομικών απάντησε στο Υπουργείο Εσωτερικών ότι οι αιτητές πληρούσαν τα οικονομικά κριτήρια των αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου ημερ.13.09.2016 και 21.05.2018, κάτι που δεν ίσχυε. Τόσο το Υπουργείο Εσωτερικών όσο και το Υπουργείο Οικονομικών γνώριζαν ότι δεν εφαρμόζονταν κριτήρια και ευθύνονται για την προώθηση αιτήσεων προς έγκριση στο Υπουργικό Συμβούλιο, με τη διαβεβαίωση ότι πληρούσαν τα κριτήρια των υπουργικών αποφάσεων» (σελ. 174).

Τέλος, σημειώνεται πως κάποιοι εκ των ατόμων που εργοδοτούνταν στο Προεδρικό Μέγαρο φαίνεται πως σε κάποιες περιπτώσεις έκαναν τους αγγελιοφόρους της αλληλογραφίας μεταξύ παρόχων και Προέδρου της Δημοκρατίας. Στη σελίδα 163 του ενδιάμεσου πορίσματος αναφέρεται το εξής:

«Σε μια άλλη περίπτωση, με επιστολή ημερομηνίας ... 2014 από το Προεδρικό Μέγαρο που υπογράφεται από ... διευθυντή του Γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας, διαβιβάζεται ηλεκτρονικό μήνυμα … δικηγόρου που αφορά τις αιτήσεις 10 επενδυτών και το οποίο περιέχει τον ακόλουθο ισχυρισμό: 'ο κ. Πρόεδρος μου ζήτησε να σου στείλω τα ονόματα των προσώπων που υπέβαλαν αίτηση για πολιτογράφηση για να του τα παραδώσεις. Η υπόθεση βρίσκεται στο Υπουργείο Οικονομικών ενώπιον …'».