Πάνω από 1 δισεκ. άνθρωποι έχουν ψηφίσει μέσα στο 2024: Τι μηνύματα στέλνουν για τη Δημοκρατία και τους ηγέτες

Σε λιγότερο από έναν μήνα οι Αμερικανοί θα επιλέξουν ανάμεσα στην Κάμαλα Χάρις και τον Ντόναλντ Τραμπ σε μία σημαντική για όλο τον κόσμο εκλογική διαδικασία, με την οποία θα κλείσει μία χρονιά, κατά την οποία ο κόσμος ολόκληρος οδεύει σε κάλπες.

67 χώρες με συνολικό πληθυσμό 3,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων (και πληθυσμό ψηφοφόρων πάνω 1 δισ.) έχουν ήδη πραγματοποιήσει εθνικές εκλογές φέτος και χώρες με επιπλέον πληθυσμό 440 εκατομμυρίων θα δώσουν τη δυνατότητα στους πολίτες τους να επιλέξουν τους ηγέτες τους έως τα τέλη του 2024. Ένας στους 3 ανθρώπους που ψηφίζουν φέτος ζει σε χώρα όπου η ποιότητα της εκλογικής διαδικασίας έχει αισθητά επιδεινωθεί την τελευταία 5ετία.

Ο Economist επιχειρεί μία αποτίμηση της εκλογικής αυτής χρονιάς. Η Δημοκρατία έχει αποδειχθεί ανθεκτική σε 42 χώρες με εκλογές ελεύθερες, με ισχυρή συμμετοχή ψηφοφόρων, περιορισμένες προσπάθειες χειραγώγησης ή βίας. Ωστόσο ένας νέος κίνδυνος προβάλλει στον ορίζοντα. Μία νέα γενιά από αυταρχικούς, αλλά με κλίση στις νέες τεχνολογίες και την καινοτομία, ηγέτες, όπως και ο κατακερματισμός του εκλογικού σώματος και των πολιτικών συστημάτων.

Ας αρχίσουμε από τα καλά νέα. Η συμμετοχή αυξήθηκε φέτος για πρώτη φορά εδώ και δύο δεκαετίες, αν λάβει υπόψη κανείς τον μέσο όρο σε όλες τις χώρες, που διενήργησαν εκλογές, γεγονός που μαρτυρά τη διάθεση των πολιτών να συμμετέχουν στην πολιτική διαδικασία. Ένας δεύτερος λόγος αισιοδοξίας είναι η λειτουργία των ανεξάρτητων θεσμών που προασπίζονται τις φιλελεύθερες αξίες. Στη Σενεγάλη, η φιλοδοξία ενός ισχυρού άνδρα να κυβερνήσει επ’ αόριστον απορρίφθηκε πλήρως από το ανώτατο δικαστήριο της χώρας.

Ο τρίτος λόγος αισιοδοξίας είναι ότι οι ψηφοφόροι έθεσαν υπόλογους τους ηγέτες είτε αφαιρώντας τους την εξουσία είτε εξαλείφοντας την κοινοβουλευτική τους πλειοψηφία. Σε πολλές τεράστιες αναδυόμενες οικονομίες, όπου η υγεία της δημοκρατίας είχε αμφισβητηθεί, οι κυβερνώντες ήρθαν αντιμέτωποι με «ράπισμα» από το εκλογικό σώμα. Οι ψηφοφόροι της Νότιας Αφρικής, αγανακτισμένοι από τη διαφθορά και την ανικανότητα, αφαίρεσαν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία από το κυβερνών Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ANC) για πρώτη φορά μετά το τέλος του απαρτχάιντ το 1994, αναγκάζοντας το άλλοτε παντοδύναμο κόμμα να σχηματίσει συνασπισμό για να παραμείνει κυβέρνηση. Ο Ναρέντρα Μόντι, ο ισχυρός άνδρας πρωθυπουργός της Ινδίας, έχασε την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία τον Ιούνιο, παρά το γεγονός ότι είχε την υποστήριξη μέσων ενημέρωσης και στηρίχθηκε στον ινδουιστικό εθνικισμό. Και αυτός πρέπει τώρα να κυβερνήσει μέσω συνασπισμού. Ακόμη και ο αυταρχικός πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος κέρδισε επανεκλογή πέρυσι σε μια ψηφοφορία που αμαυρώθηκε από φαινόμενα εκφοβισμού, όπως σχολιάζει ο Economist, ταπεινώθηκε τον Μάρτιο όταν το κόμμα του ηττήθηκε στις τοπικές εκλογές στις μεγάλες πόλεις.

Εκλογές – παρωδία

Παρόλο που η δημοκρατία έχει θριαμβεύσει από ορισμένες απόψεις, διαφαίνονται τόσο γνωστοί όσο και νέοι κίνδυνοι. Δικτάτορες παλιάς σχολής απέτρεψαν ή νόθευσαν τις κάλπες σε ορισμένες χώρες. Οι χούντες στη Μπουρκίνα Φάσο και στο Μάλι ανέβαλαν επ’ αόριστον τις εκλογές – και τις μεταβάσεις στην πολιτική διακυβέρνηση – που είχαν προγραμματιστεί για φέτος.

Άλλα καθεστώτα διεξήγαγαν ψευδο- εκλογές. Εν μέσω πολέμου ο Βλαντιμίρ Πούτιν κέρδισε το 88% των ψήφων στις εκλογές του Μαρτίου. Ο θάνατος του πιο αξιόπιστου πολιτικού του αντιπάλου, Αλεξέι Ναβάλνι, στη φυλακή πριν από τις εκλογές, ήταν ένα «ατυχές περιστατικό», είπε ο Πούτιν. Ο Πολ Καγκάμε στη Ρουάντα εξελέγη με το τρομακτικό 99%. Η παρωδία ήταν τόσο θρασύς στην Αλγερία που ακόμη και ο νυν πρόεδρος, εξεπλάγη που κέρδισε το 95% των ψήφων. Εξέδωσε ανακοίνωση με τους αντιπάλους του κατηγορώντας την εκλογική αρχή για «ανακρίβειες, αντιφάσεις, ασάφειες και ασυνέπειες». Στη Βενεζουέλα, ο Νικολάς Μαδούρο, κατηγορείται ότι κατασκεύασε τα εκλογικά αποτελέσματα και αργότερα ανάγκασε τον αντίπαλό του να φύγει.

Σε καθεστώτα που η EIU ταξινομεί ως «υβριδικά» (που βρίσκονται κάπου ανάμεσα σε ελαττωματικές δημοκρατίες και ξεκάθαρες δικτατορίες) η συμμετοχή μειώθηκε απότομα, κατά μέσο όρο τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες. Αυτό υποδηλώνει ότι οι ψηφοφόροι είναι απογοητευμένοι. Στο Μπαγκλαντές, για παράδειγμα, το ποσοστό συμμετοχής του 42% ισοδυναμούσε, ουσιαστικά, με ψήφο δυσπιστίας στον Σεΐχη Χασίνα, τον μακροχρόνιο ηγεμόνα που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα τον Αύγουστο εν μέσω μαζικών διαδηλώσεων.

Μαζί με τους αυταρχικούς της παλιάς σχολής που συλλαμβάνουν αντιπάλους και νοθεύουν τις εκλογές, υπάρχουν σημάδια νέων απειλών για τη δημοκρατία. Το ένα είναι ότι ακόμη και όταν οι υφιστάμενοι διοικούντες εγκαταλείπουν τα καθήκοντά τους, εξακολουθούν να επιδιώκουν να ελέγχουν τους διαδόχους τους. Η Ινδονησία είχε ελεύθερες εκλογές τον Φεβρουάριο και ο Joko Widodo, νυν πρόεδρος, πρόκειται να αποχωρήσει από τα καθήκοντά του τον Οκτώβριο (παρά τις εικασίες ότι ήθελε να κυβερνήσει πέρα ​​από τα όρια της θητείας του). Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι θέλει να ασκήσει επιρροή στην επόμενη κυβέρνηση μέσω του γιου του, ο οποίος εξελέγη αντιπρόεδρος, και της επιρροής του στα κυρίαρχα κόμματα της Ινδονησίας.

Στο Μεξικό, τις ελεύθερες εκλογές κέρδισε η Claudia Sheinbaum, προστατευόμενη του απερχόμενου ισχυρού προέδρου Andrés Manuel López Obrador. Ωστόσο, πολλοί Μεξικανοί υποψιάζονται ότι ο τελευταίος μπορεί να προσπαθήσει να ασκήσει εξουσία παρασκηνιακά καθώς εξακολουθεί να έχει τεράστια επιρροή στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του.

Και αυταρχικοί με γοητεία

Οι αυταρχικοί, που παρουσιάζονται ως λάτρεις της καινοτομίας, είναι επίσης σε άνοδο. Ορισμένοι μάλιστα έχουν τεράστιες βάσεις θαυμαστών. Ο ηγεμόνας του Ελ Σαλβαδόρ Ναγίμπ Μπουκελε έχει καταλήξει σε μια νέα φόρμουλα για την εκλογική επιτυχία της Λατινικής Αμερικής: αξιοποίηση στο έπακρο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, προώθηση του Bitcoin και μαζική φυλάκιση των γκάνγκστερ.

Είναι πραγματικά δημοφιλής, με τη δρακόντεια, αλλά αποτελεσματική καταστολή του να του χαρίζει το 85% των ψήφων τον Φεβρουάριο. Ως αποτέλεσμα, ανέτρεψε το Σύνταγμα, παρακάμπτοντας τα όρια της προεδρικής θητείας, θέτοντας υπό τον έλεγχό του το Ανώτατο Δικαστήριο και διορίζοντας τον γραμματέα του αντιπρόεδρο.

Γηραιά ήπειρος, νέα προβλήματα

Μια τελευταία, αυξανόμενη ανησυχία είναι η διάσπαση των κομμάτων και των εκλογικών σωμάτων στην Ευρώπη, η οποία έχει γίνει το κυρίαρχο πρότυπο στην ήπειρο. Αν και είναι μια ελεύθερη και δίκαιη έκφραση δημοκρατικών προθέσεων, δυσκολεύει το έργο της διακυβέρνησης, σημειώνει ο Economist. Ο δυσκίνητος κυβερνητικός συνασπισμός της Γερμανίας κατακλύζεται από εσωτερικές συγκρούσεις. Στη Γαλλία, χρειάστηκαν περισσότεροι από δύο μήνες για να σχηματιστεί μια λειτουργική κυβέρνηση μετά από μια πολωμένη κοινοβουλευτική εκλογή τον Ιούλιο που είδε τα σκληρά δεξιά και αριστερά κόμματα να κερδίζουν υποστήριξη σε βάρος του κέντρου. Στην Ολλανδία, ένας τεχνοκράτης έπρεπε να ορκιστεί πρωθυπουργός τον Ιούλιο, επειδή τα κυβερνώντα κόμματα δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν για το ποιος θα ηγηθεί. Η κακή απόδοση των κυβερνήσεων συνασπισμού μπορεί με τη σειρά του να τροφοδοτήσει τον κυνισμό των ψηφοφόρων και να ενισχύσει την υποστήριξη στα λεγόμενα αντισυστημικά κόμματα.

Πηγή: naftemporiki.gr