Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, ο Δρόμος του Μεταξιού και οι φιλοδοξίες της Κίνας

Ο βομβαρδισμός του νοσοκομείου al-Ahli της Γάζας το βράδυ της Τρίτης, που εκτιμάται ότι σκότωσε πάνω από 500 Παλαιστίνιους αμάχους, πυροδότησε ένα μαζικό κύμα διαδηλώσεων στις αραβικές και μουσουλμανικές χώρες κατά του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Η αρχή έγινε από τη Δυτική Όχθη, όπου διαδηλωτές στη Ραμάλα συγκρούστηκαν με τις δυνάμεις καταστολής της Παλαιστινιακής Αρχής του Μαχμούτ Αμπάς, με τη φωτιά να μεταδίδεται αστραπιαία σε μια τεράστια γεωγραφική έκταση: Από την Κωνσταντινούπολη και τη Βηρυτό μέχρι το Αμάν, τη Βαγδάτη, την Τεχεράνη και πολλές πρωτεύουσες χωρών της βόρειας Αφρικής.

Η έκρηξη οργής για τη σφαγή στην Παλαιστίνη (για την οποίαν το Τελ Αβίβ κατηγορεί την οργάνωση Ισλαμική Τζιχάντ) που σάρωνε τις αραβικές χώρες το βράδυ της Τρίτης, βρήκε τον Τζο Μπάιντεν εν πτήσει προς τη φλεγόμενη Μέση Ανατολή. Το ίδιο και η απόφαση του Μαχμούτ Αμπάς να ακυρώσει την προγραμματισμένη συνάντηση μαζί του αλλά και η ματαίωση, κατόπιν, από την κυβέρνηση της Ιορδανίας, της συνόδου κορυφής που επρόκειτο να διεξαχθεί στο Αμάν με τη συμμετοχή της Παλαιστινιακής Αρχής και της Αιγύπτου.

Η απόφαση του Αμερικανού προέδρου λίγες ώρες αργότερα να υιοθετήσει πλήρως τους ισχυρισμούς του Τελ Αβίβ αναφορικά με τη σφαγή στο νοσοκομείο της Γάζας, είναι πιθανό να τραυματίσει τους δεσμούς της Ουάσιγκτον με τα φίλα προσκείμενα προς αυτήν αραβικά κράτη, οι ηγεσίες των οποίων πιέζονται από την έκρηξη οργής στο εσωτερικό τους για τα τεκταινόμενα στην Παλαιστίνη. Το αν ο «τραυματισμός» αυτός θα εξελιχθεί σε μια πιο σοβαρή κρίση είναι κάτι που μένει να φανεί. Το μόνο σίγουρο είναι όμως πως, δεδομένου ότι η (γεω)πολιτική απεχθάνεται τα κενά, οποιαδήποτε επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των ΗΠΑ και του αραβικού κόσμου θα ωφελήσει έναν άλλον οικονομικό και γεωπολιτικό γίγαντα που περιμένει στη γωνία: Την Κίνα.

Η Κίνα στη Μέση Ανατολή

Αν και οι ΗΠΑ παραμένουν η συντριπτικά ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη στη Μέση Ανατολή, κάτι που φρόντισαν να υπενθυμίσουν στέλνοντας δύο αεροπλανοφόρα στην περιοχή, ο οικονομικός ρόλος της Κίνας έχει ενισχυθεί ταχύτατα τα τελευταία χρόνια. Πλέον, σύμφωνα με τους Financial Times, το Πεκίνο διατηρεί στενότερους οικονομικούς δεσμούς με τις χώρες της περιοχής σε σχέση με την Ουάσιγκτον αλλά και διπλωματικές επαφές με όλες τις πλευρές που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στη σύρραξη, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν.

Το Πεκίνο, θυμίζουν οι FT, συνέβαλε καθοριστικά στην ένταξη τεσσάρων χωρών της Μέσης Ανατολής – της Αιγύπτου, του Ιράν, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων – στην ομάδα των BRICS φέτος. Μεσολάβησε επίσης για να αποκατασταθούν οι σχέσεις μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, σε μια εντυπωσιακή διπλωματική επιτυχία. Ακολούθησε, τον Ιούνιο, μια προσφορά από τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ προς τον επικεφαλής της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούτ Αμπάς, να αναλάβει το Πεκίνο ρόλο διαμεσολαβητή σε έναν κύκλο ειρηνευτικών συνομιλιών με το Ισραήλ.

Όταν η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ το Πεκίνο επιχείρησε να διατηρήσει έναν ουδέτερο τόνο, καλώντας τις δύο πλευρές να παραμείνουν ήρεμες – κάτι που εξόργισε το Τελ Αβίβ και τη Δύση. Είναι ενδεικτικό ότι την Πέμπτη το υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ διαμήνυσε στον απεσταλμένο της Κίνας στη Μέση Ανατολή, Ζάι Τζουν, ότι η επίσημη αντίδραση του Πεκίνου στην επίθεση της Χαμάς δεν ήταν κατάλληλη καθώς δεν αναγνώριζε το εθνικό δικαίωμα στην αυτοάμυνα.

Το Σάββατο, μία εβδομάδα μετά τις φρικαλεότητες που διέπραξε η Χαμάς στο Ισραήλ και ενώ το Τελ Αβίβ είχε αρχίσει να σφυροκοπά τη Γάζα, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Ουάνγκ είπε στον υπουργό Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπα Φαϊσάλ μπιν Φαρχάν ότι «οι ενέργειες του Ισραήλ ξεπέρασαν το πεδίο της αυτοάμυνας και θα πρέπει να ακούσει τις εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας και του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών να σταματήστε τη συλλογική τιμωρία του λαού της Γάζας».

Δύσκολη ισορροπία

Υποστηρίζοντας σταθερά τη λύση των δύο κρατών, που αποτελεί και πάγια θέση του ΟΗΕ, αναλυτές που επικαλούνται οι FT υποστηρίζουν ότι το Πεκίνο θα μπορούσε να ενισχύσει τη θέση του στον αραβικό κόσμο. Σημειώνουν πως, γνωρίζοντας ότι θα διαδραματίσει σοβαρότερο ρόλο στη Μέση Ανατολή, η Κίνα επιδιώκει τη σταθερότητα με τρόπο όμως που δεν θα την εμπλέξει στην πολυπλοκότητά της. Υπενθυμίζουν δε ότι το Πεκίνο αποτελεί έναν από τους λίγους παράγοντες που μπορούν να συνομιλήσουν με την Τεχεράνη.

Σε κάθε περίπτωση όμως, επιδιώκοντας ρόλο διαμεσολαβητή το Πεκίνο θα κληθεί «να ακροβατεί μεταξύ των αραβικών και των ισραηλινών συμφερόντων», όπως δήλωσε στο περιοδικό TIME ο Clemens Chay, ερευνητής στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης.

Η περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι ζωτικής σημασίας για τον Νέο Δρόμο του Μεταξιού και τις ενεργειακές εξαγωγές της Κίνας, υπογραμμίζει το ΤΙΜΕ, σημειώνοντας ότι το Πεκίνο έχει υπογράψει οικονομικές συμφωνίες με τις περισσότερες χώρες της περιοχής. Οι κινεζικές επενδύσεις και τα κατασκευαστικά έργα στη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ ανήλθαν σε 56,28 δισ. δολάρια και 40,81 δισ. δολάρια, αντίστοιχα, ενώ η Κίνα αποτελεί επίσης τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του Ιράν εδώ και μια δεκαετία, σημειώνει το αμερικανικό περιοδικό.

«Υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής στο Πεκίνο σχετικά με την εξάπλωση της σύγκρουσης στη Γάζα και το Ισραήλ σε άλλα μέρη της Μέσης Ανατολής», λέει ο Giorgio Cafiero, Διευθύνων Σύμβουλος της Gulf State Analytics, μιας εταιρείας συμβούλων γεωπολιτικών κινδύνων με έδρα την Ουάσιγκτον. «Η Κίνα έχει μεγάλα οικονομικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή και το Πεκίνο πάντα θεωρούσε την αστάθεια στην περιοχή αυτή ως μεγάλη απειλή».

Ενδεικτικό της γεωπολιτικής ισχύος της Κίνας στη Μέση Ανατολή είναι το γεγονός ότι οι ίδιες οι ΗΠΑ κάλεσαν το Σαββατοκύριακο το Πεκίνο να χρησιμοποιήσει την αυξανόμενη επιρροή του -ιδιαίτερα τη σχέση του με το Ιράν, το οποίο μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στο αν θα κλιμακωθεί η σύγκρουση- για να αποτρέψει περαιτέρω επιθέσεις κατά του Ισραήλ.

Θα καταφέρει το Πεκίνο να διαδραματίσει ρόλο μεσολαβητή;

«Το Πεκίνο, προσπαθώντας να διατηρήσει μια λεπτή ισορροπία, θέλει να τοποθετηθεί ως μεσολαβητής και να ασκήσει την επιρροή του στην περιοχή», δήλωσαν σε κοινό ηλεκτρονικό μήνυμα προς το Associated Press η Μαρία Παπαγεωργίου, λέκτορας πολιτικής και διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, και ο Μοχάμεντ Εσλάμι, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Μίνιο.

Η υποστήριξη των ΗΠΑ προς το Ισραήλ θα δώσει στην Κίνα την ευκαιρία να επεκτείνει τις πωλήσεις όπλων σε δυσαρεστημένες αραβικές χώρες, αλλά η Κίνα θέλει επίσης να επιλύσει την κρίση για να προστατεύσει τα οικονομικά της συμφέροντα στην περιοχή, είπαν.

«Η εμπλοκή της Κίνας στη Μέση Ανατολή πρόκειται να αυξηθεί κατά τη διάρκεια αυτής της σύγκρουσης. Το Πεκίνο θα διαδραματίσει ενισχυμένο ρόλο στις προσπάθειες να τερματιστεί ο πόλεμος και να διασφαλίσει τα οικονομικά του συμφέροντα και θέλει να εκμεταλλευτεί την απογοήτευση των αραβικών κρατών από τις ΗΠΑ για να εδραιωθεί ως μεγάλη δύναμη στην περιοχή», σημείωσαν ακόμα οι ερευνητές.

Παρόλ’ αυτά, ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι η Κίνα δεν θα καταφέρει να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στη Μέση Ανατολή. Και αυτό γιατί, παρά τις καλές σχέσεις του Πεκίνου με τις αραβικές χώρες, η ασιατική υπερδύναμη δεν διαθέτει το ίδιο καλές προσβάσεις στο Ισραήλ, καθώς το Τελ Αβίβ παραμένει προσκολλημένο στις ΗΠΑ.

Πηγή: ot.gr