Το 2022 μέσα από γεγονότα που σημάδεψαν τον κόσμο

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι διαδηλώσεις στο Ιράν και η αμφισβήτηση των αμβλώσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μερικά από τα σημαντικότερα γεγονότα στον κόσμο που σημάδεψαν το 2022.

Ο Πούτιν εισβάλλει στην Ουκρανία

Στις 24 Φεβρουαρίου, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, διατάσσει την εισβολή στην Ουκρανία και ανοίγει μια πρωτοφανή κρίση από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Απέναντι στις χώρες του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) που εκφράζουν την υποστήριξή τους στην Ουκρανία, ο επικεφαλής του Κρεμλίνου απειλεί με χρήση πυρηνικών όπλων και δηλώνει πρόθυμος να χρησιμοποιήσει «όλα τα μέσα». Η σύγκρουση προκαλεί τη μεγαλύτερη ροή προσφύγων στην Ευρώπη από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και κοστίζει τη ζωή χιλιάδων στρατιωτών και αμάχων. Ο Ρώσος Πρόεδρος, ο οποίος λέει ότι θέλει να «αποναζικοποιήσει» την Ουκρανία, βρίσκεται διπλωματικά απομονωμένος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες επιβάλλουν κυρώσεις στη Μόσχα, τις οποίες αυστηροποιούν διαδοχικά, ενώ την ίδια στιγμή προμηθεύουν όπλα στην Ουκρανία. Το Κίεβο καταφέρνει να αποκτήσει καθεστώς υποψήφιας χώρας για ένταξη στην ΕΕ.

(AP Photo/Felipe Dana, File)

Οι μαρτυρίες κατά του ρωσικού στρατού πολλαπλασιάζονται, με κατηγορίες για δολοφονίες αμάχων, βασανιστήρια και βιασμούς. Καθώς αρχίζει η εισβολή, τα ρωσικά στρατεύματα εγκαταλείπουν την πολιορκία της ουκρανικής πρωτεύουσας, απ’ όπου ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, απευθύνεται καθημερινά σε παγκόσμιους ηγέτες για να ζητήσει οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη. Ο πόλεμος πυροδοτεί φόβους για παγκόσμια επισιτιστική κρίση, λόγω του θαλάσσιου αποκλεισμού της Μαύρης Θάλασσας από τη Ρωσία. Τον Ιούλιο, μια συμφωνία επιτρέπει στην Ουκρανία να συνεχίσει τις άφθονες εξαγωγές σιτηρών. Τον Σεπτέμβριο, ο Πούτιν διατάσσει την κινητοποίηση περίπου 300.000 εφέδρων και υπογράφει την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών εδαφών που έχουν καταληφθεί πλήρως ή εν μέρει, μετά από «δημοψηφίσματα» που καταγγέλλονται από τη διεθνή κοινότητα. Την ίδια στιγμή, ο ρωσικός στρατός συσσωρεύει τη μία οπισθοδρόμηση μετά την άλλη στο έδαφος.

Μετά την εγκατάλειψη της περιοχής του Χάρκοβο, η Μόσχα διατάσσει στις αρχές Νοεμβρίου την απόσυρση των δυνάμεών της από τη Χερσώνα στη νότια Ουκρανία. Η Ρωσία εξαπολύει εκατοντάδες επιθέσεις αντιποίνων κατά του ουκρανικού δικτύου ηλεκτροδότησης, αφήνοντας εκατομμύρια Ουκρανούς στο σκοτάδι την παραμονή του χειμώνα.

(AP Photo/Emilio Morenatti)

Ο πληθωρισμός τροφοδοτείται από την ενεργειακή κρίση

Ξεκίνησε το 2021 από τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού σε συνδυασμό με την ισχυρή ζήτηση εν μέσω της ανάκαμψης μετά την πανδημία, ενώ οι αυξήσεις των τιμών επιταχύνονται το 2022 και φτάνουν σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και δεκαετίες. Ο πληθωρισμός μπορεί να φθάσει το 8% το τέταρτο τρίμηνο στις χώρες της G20, γεγονός που αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη και αυξάνει επίσης το κόστος παραγωγής των επιχειρήσεων. Ο πληθωρισμός επιτείνεται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος έχει βυθίσει την Ευρώπη σε βαθιά ενεργειακή κρίση. Ως απάντηση στις δυτικές κυρώσεις, η Μόσχα πέρασε στην αντεπίθεση, πλήττοντας, ιδίως, το αδύνατο σημείο της ΕΕ: την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο. Οι εξαγωγές φυσικού αερίου της, κυρίως προς τη Γερμανία και την Ιταλία, βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση. «Η παγκόσμια οικονομία υφίσταται την πιο σοβαρή ενεργειακή κρίση από τη δεκαετία του 1970», σημειώνει ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

Ο πόλεμος έχει επίσης ανεβάσει τις τιμές των σιτηρών και, κατ’ επέκταση, των ζωοτροφών. Για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) έχει αυξήσει απότομα τα επιτόκια από τον Μάρτιο, γεγονός που έχει επίσης καταστήσει τις πιστώσεις ακριβότερες. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει επίσης αυστηροποιήσει τη νομισματική της πολιτική.

Το ζήτημα των αμβλώσεων στις ΗΠΑ

Τον Ιούνιο, το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών επέστρεψε σε κάθε πολιτεία της Ένωσης την εξουσία να απαγορεύει τις αμβλώσεις στην επικράτειά της, θάβοντας έτσι την απόφαση του 1973 στην υπόθεση Roe v. Wade, η οποία την είχε καθιερώσει ως συνταγματικό δικαίωμα. Μετά την αλλαγή αυτή, περίπου 20 πολιτείες απαγόρευσαν ή περιόρισαν σημαντικά το δικαίωμα στην άμβλωση. Το ζήτημα επιβάλλεται μεταξύ των σημαντικότερων προεκλογικών θεμάτων των ενδιάμεσων (“midterms”) εκλογών του Νοεμβρίου. Τα αποτελέσματα των εκλογών δεν δημιουργούν το συντηρητικό κύμα που ήλπιζαν οι υποστηρικτές του πρώην προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ. Οι Δημοκρατικοί διατηρούν τον έλεγχο της Γερουσίας και οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν μια ισχνή πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Παρ’ όλα αυτά, ο Τραμπ ανακοινώνει την υποψηφιότητά του για τις προεδρικές εκλογές του 2024. Η κούρσα για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών αναμένεται σκληρή, ιδίως με τον κυβερνήτη της Φλόριντα Ρον ΝτεΣάντις, ένα νέο αστέρι της αμερικανικής δεξιάς.

(AP Photo/John Raby)

Πολιτική αστάθεια στο Ηνωμένο Βασίλειο

Μετά από μια σειρά σκανδάλων και παραιτήσεων στην κυβέρνησή του, ο Βρετανός πρωθυπουργός, ο συντηρητικός Μπόρις Τζόνσον, υποβάλλει την παραίτησή του τον Ιούλιο. Η Λιζ Τρας ορίστηκε επίσημα να τον διαδεχθεί στην Ντάουνινγκ Στριτ σε μια τελετή δύο μέρες πριν από τον θάνατο της βασίλισσας Ελισάβετ Β΄, μετά από 70 χρόνια βασιλείας. Στις 10 του μηνός, ο Κάρολος Γ’ ανακηρύχθηκε βασιλιάς. Η πιο εφήμερη πρωθυπουργός στη σύγχρονη ιστορία της χώρας, η Λιζ άντεξε μόλις 44 ημέρες στο αξίωμα. Παραιτήθηκε αφού προκάλεσε πολιτική και οικονομική κρίση με το οικονομικό της πρόγραμμα. Ο Ρίσι Σουνάκ ήρθε στην εξουσία στα τέλη Οκτωβρίου σε μια περίοδο πρωτοφανούς αστάθειας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι ο πέμπτος επικεφαλής της βρετανικής κυβέρνησης μετά το δημοψήφισμα για το Brexit τον Ιούνιο του 2016.

(AP Photo/Kirsty Wigglesworth, File)

Ο 42χρονος πρώην τραπεζίτης και πρώην υπουργός Οικονομικών αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις. Αυτές περιλαμβάνουν πληθωρισμό 10%, απεργίες για την αύξηση του κόστους ζωής και ένα δημόσιο σύστημα υγείας σε κρίση.

Ακραία καιρικά φαινόμενα

Το 2022, οι καταστροφές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή έχουν πολλαπλασιαστεί. Το καλοκαίρι ήταν το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη, με θερμοκρασίες ρεκόρ και καύσωνες που προκαλούν ξηρασία και πυρκαγιές. Περισσότερα από 660.000 εκτάρια δάσους κάηκαν από τον Ιανουάριο έως τα μέσα Αυγούστου στην ΕΕ, γεγονός που αποτελεί ρεκόρ. Οι παγετώνες των Άλπεων, με τη σειρά τους, υφίστανται μια ιστορική απώλεια μάζας. Τουλάχιστον 15.000 θάνατοι αποδίδονται άμεσα σε αυτή την ακραία ζέστη στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Η Κίνα σπάει επίσης ρεκόρ ζέστης τον Αύγουστο και η ξηρασία απειλεί με λιμό το Κέρας της Αφρικής.

(AP Photo/Samy Ntumba Shambuyi)

Οι πυρκαγιές και η αποψίλωση των δασών φτάνουν επίσης σε επίπεδα ρεκόρ στον Αμαζόνιο της Βραζιλίας. Στο Πακιστάν, ιστορικές πλημμύρες λόγω μουσώνων αφύσικων διαστάσεων σκοτώνουν περισσότερους από 1.700 ανθρώπους και αναγκάζουν οκτώ εκατομμύρια να μετεγκατασταθούν. Το ένα τρίτο της χώρας πλημμυρίζει. Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για φέτος, η οκταετία από το 2015 έως το 2022 θα είναι η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO). Μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις, η διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα στην Αίγυπτο (COP27) ολοκληρώνεται στις 20 Νοεμβρίου με μια πολιτική συμφωνία για τη δημιουργία ενός ταμείου που θα αποζημιώνει τις πιο ευάλωτες χώρες για τις απώλειες και τις ζημιές που υπέστησαν λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Ταραχές στο Ιράν

Στις 16 Σεπτεμβρίου, η 22χρονη Κούρδο-Ιρανή Mahsa Amini πεθαίνει σε νοσοκομείο τρεις ημέρες μετά τη σύλληψή της από την ηθική αστυνομία. Κατηγορήθηκε ότι παραβίασε τον ιρανικό ενδυματολογικό κώδικα για τις γυναίκες, ο οποίος απαιτεί από αυτές να καλύπτουν τα μαλλιά τους δημοσίως και να φορούν διακριτικά ρούχα. Ο θάνατός της προκάλεσε κύμα διαδηλώσεων σε όλη τη χώρα, τις μεγαλύτερες από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979. Οι νεαρές γυναίκες ηγούνται των διαδηλώσεων. Πολλές από αυτές βγάζουν και καίνε τα πέπλα τους, όπως φαίνεται σε διάφορα βίντεο που έχουν γίνει viral στα κοινωνικά δίκτυα. Οι διαδηλώσεις για την ελευθερία των γυναικών μετατρέπονται σταδιακά σε ένα ευρύτερο κίνημα που στρέφεται κατά του ισλαμικού καθεστώτος και εξαπλώνεται στα πανεπιστήμια και τα σχολεία, παρά την καταστολή.

(AP Photo/Gregorio Borgia)

Οι αρχές αναφέρουν περισσότερους από 300 θανάτους, ενώ μια ΜΚΟ με έδρα τη Νορβηγία μετρά τουλάχιστον 448.

(AP Photo/Middle East Images, File)

Η τρίτη θητεία του Σι και οι διαμαρτυρίες κατά της “zero covid” στην Κίνα

Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ κερδίζει μια τρίτη συνεχόμενη θητεία στην ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος τον Οκτώβριο και περιβάλλεται από πιστά πρόσωπα για να γίνει ο ισχυρότερος ηγέτης στη σύγχρονη Κίνα. Στην εξουσία εδώ και μια δεκαετία, ο Σι έχει επιδείξει μεγάλη επιθυμία για έλεγχο, παρεμβαίνοντας σχεδόν σε κάθε μηχανισμό του κράτους. Στην πορεία, δέχτηκε διεθνή κριτική για την ταλάντευση της πολιτικής του για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παράλληλα, διατηρεί μια οξυμένη αντιπαλότητα με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι εντάσεις στο στενό της Ταϊβάν φθάνουν στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών μετά την επίσκεψη στο νησί της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, της Δημοκρατικής Νάνσι Πελόζι, τον Αύγουστο. Σε αντίποινα, η Κίνα διεξάγει χερσαίες και θαλάσσιες στρατιωτικές ασκήσεις πρωτοφανούς εύρους από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Και ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν λέει ότι τα στρατεύματά του θα υπερασπιστούν το αυτόνομο νησί εάν εισβάλει η κομμουνιστική Κίνα, η οποία το θεωρεί μέρος της επικράτειάς της.

Η στρατηγική “covid zero” της χώρας, η οποία περιλαμβάνει τον περιορισμό ολόκληρων γειτονιών, ή πόλεων, αμέσως μόλις εμφανιστεί ένα κρούσμα, προκαλεί στα τέλη Νοεμβρίου διαδηλώσεις πρωτοφανούς μεγέθους εδώ και δεκαετίες. Οι αρχές αντιδρούν με καταστολή, αλλά αποφασίζουν επίσης να χαλαρώσουν την υγειονομική τους πολιτική.

(AP Photo/Vincent Yu, File)

Η προέλαση της ακροδεξιάς στην Ευρώπη

Μετά από τέσσερα χρόνια στην εξουσία, ο ακροδεξιός ηγέτης της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρου ηττάται με μικρή διαφορά από τον Πετίστα Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στις 30 Οκτωβρίου. Ο Λούλα θα επιστρέψει στην εξουσία στη Βραζιλία την 1η Ιανουαρίου 2023 και θα αποτελέσει σημαντική ώθηση για την αριστερά της Λατινικής Αμερικής, η οποία το 2022 είχε επίσης την ιστορική νίκη του πρώην αντάρτη Γκουστάβο Πέτρο στην Κολομβία. Ήδη στην Ευρώπη, οι υπερσυντηρητικοί έχουν κερδίσει σημαντικές νίκες στις βουλευτικές εκλογές σε πολλές χώρες, αρχής γενομένης από την τέταρτη συνεχόμενη νίκη του κόμματος του Ούγγρου εθνικιστή ηγέτη Βίκτορ Όρμπαν τον Απρίλιο. Στη Γαλλία, η Εθνική Ανασυγκρότηση της Μαρίν Λεπέν πέτυχε μια ιστορική διάβαση τον Ιούνιο, καθώς έγινε το πρώτο κόμμα της αντιπολίτευσης στην Εθνοσυνέλευση, όπου ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχασε την απόλυτη πλειοψηφία του.

Στη Σουηδία, το εθνικιστικό, αντιμεταναστευτικό κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών ήταν ο μεγάλος νικητής των βουλευτικών εκλογών του Σεπτεμβρίου, από τις οποίες αναδείχθηκε ως η δεύτερη πολιτική δύναμη της χώρας. Στην Ιταλία, η Τζόρτζια Μελόνι κέρδισε μια ιστορική νίκη τον Σεπτέμβριο με το μεταφασιστικό κόμμα της Αδελφοί της Ιταλίας (“Fratelli d’Italia”) και ανέλαβε επικεφαλής της κυβέρνησης τον Οκτώβριο.

(AP Photo/Gregorio Borgia)

Κατάρ, επικριμένος οικοδεσπότης του Παγκοσμίου Κυπέλλου

Η διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022 στο Κατάρ, από τις 20 Νοεμβρίου έως τις 18 Δεκεμβρίου, έχει προκαλέσει θύελλα επικρίσεων απέναντι στη διοργανώτρια χώρα. Η πρώτη αραβική χώρα που φιλοξενεί αυτή τη μεγάλη διοργάνωση έχει επικριθεί για τη μεταχείριση των ξένων εργαζομένων, της LGBTQ κοινότητας, των γυναικών, καθώς και για τη χρήση κλιματισμού στα γήπεδά της, σε μια εποχή που οι εκκλήσεις για εξοικονόμηση ενέργειας πολλαπλασιάζονται στο πλαίσιο της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.

(AP Photo/Toufik Doudou)

Μεγάλο μέρος της κριτικής σχετίζεται με την κατάσταση των μεταναστών εργαζομένων, ένας βασικός παράγοντας σε μια χώρα όπου οι Εμιρατινοί αντιπροσωπεύουν μόνο το 10% ενός πληθυσμού τριών εκατομμυρίων. Ορισμένες ΜΚΟ μιλούν για χιλιάδες θανάτους σε ατυχήματα κατά τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών για το Παγκόσμιο Κύπελλο, έναν αριθμό που η κυβέρνηση της Ντόχα αρνείται.

Πηγή: ertnews.gr