Explainer: Τι ακριβώς είναι ο κυκλώνας – βόμβα που σαρώνει Αμερική και Καναδά;

—Τι είναι αυτό που συμβαίνει στην Αμερική με τον «κυκλώνα βόμβα»;

Κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν μία μεγάλη καταιγίδα βρίσκεται προ των πυλών είναι πιθανόν να τη συνοδεύει ένας κυκλώνας – βόμβα. Πρόκειται για ένα σπάνιο καιρικό φαινόμενο, συνήθως άκρως επικίνδυνο, καθώς στο πλαίσιο του σημειώνονται ισχυρές χιονοπτώσεις και άνεμοι, τρομακτικά χαμηλές θερμοκρασίες και πλημμυρικά φαινόμενα, ειδικά σε παράκτιες περιοχές.

Ο κυκλώνας – βόμβα, γνωστός και με την ονομασία βομβογένεση, είναι μια ταχέως αναπτυσσόμενη καταιγίδα που εμφανίζεται όταν η ατμοσφαιρική πίεση πέφτει τουλάχιστον 24 millibars σε διάστημα 24 ωρών, σύμφωνα και με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας και με ειδική ανακοίνωσή της στην επίσημη ιστοσελίδα της.

«Ένας κυκλώνας-βόμβα εμφανίζεται όταν η ατμοσφαιρική πίεση στο κέντρο του κυκλώνα πέφτει γρήγορα. Για να χαρακτηριστεί περίπου ως τέτοιος, η πίεση πρέπει να πέφτει περίπου 1 [millibar], ή περισσότερο, κάθε ώρα σε διάστημα 24 ωρών», εξήγησε ο ο John Moore, μετεωρολόγος της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ.

—Πότε, όμως, συμβαίνει αυτό;

Σύμφωνα με τον Moore, το φαινόμενο σημειώνεται όταν μία ψυχρή αέρια μάζα συγκρούεται με μία θερμή αέρα μάζα, όπως, για παράδειγμα, ο αέρας πάνω από θερμά ωκεάνια ύδατα.

—Πώς προέκυψε ο τρομακτικός όρος «κυκλώνας – βόμβα»;

Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά γύρω κατά τη δεκαετία του 1940, σύμφωνα με τον Mike Bettes, μετεωρολόγο του The Weather Channel.

«Ονομάστηκε έτσι, επειδή ένα χαμηλό βαρομετρικό χαμηλό (ή κυκλώνας) υφίσταται «βομβογένεση», η οποία αναφέρεται στον γρήγορο ρυθμό με τον οποίο αναπτύσσεται το χαμηλό βαρομετρικό», δήλωσε ο Bettes.

—Ποιες είναι οι επιπτώσεις ενός κυκλώνα-βόμβα;

Οι κίνδυνοι ενός κυκλώνα-βόμβα μπορεί να είναι πολύπλευροι και ποικίλλουν ανάλογα με την τοποθεσία και την ταχύτητα της καταιγίδας. Η ζώνη έντονης πίεσης μπορεί να δημιουργήσει ισχυρούς ανέμους, συνθήκες χιονοθύελλας - βαρύ χιόνι που ενδεχομένως να μειώσει την ορατότητα - και βροχοπτώσεις. Αυτές με τη σειρά τους μπορούν επίσης να προκαλέσουν πλημμύρες στις ακτές.

Επίσης, ο συνδυασμός ψυχρών θερμοκρασιών με ισχυρούς ανέμους μπορεί να δημιουργήσει επικίνδυνα ψυχρό άνεμο, αυξάνοντας τον κίνδυνο κρυοπαγήματος. Κατά τον Moore ένας κυκλώνας-βόμβα μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτά άλλα καιρικά φαινόμενα. «Μπορεί επίσης να υπάρξουν απότομες πτώσεις της θερμοκρασίας κατά μήκος του μετωπικού ορίου που σχετίζεται με ορισμένους κυκλώνες - βόμβες. Μπορεί επίσης να υπάρξουν καταιγίδες κατά μήκος του μετωπιαίου ορίου στον θερμό τομέα της καταιγίδας», εξήγησε ο ίδιος.

—Πότε εκδηλώνονται συχνότερα οι κυκλώνες - βόμβες;

Αν και μπορεί να σημειωθούν οποιαδήποτε στιγμή του έτους, τείνουν να εμφανίζονται κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες. Ως φαινόμενο, είναι συνηθέστεροι από τον Δεκέμβριο έως τις αρχές Μαρτίου, σύμφωνα με μια μελέτη του 2017 από το Journal of Applied Meteorology and Climatology, η οποία ανέλυσε τα μοτίβα αυτών των των κυκλώνων πάνω από τον βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό από το 2000 έως το 2015.

—Υπάρχει τρόπος να προστατευθεί κανείς από ένα τέτοιο καιρικό φαινόμενο; Γιατί υπήρξαν τόσοι νεκροί;

Με τη συγκεκριμένη να χαρακτηρίζεται ως «η χινοθύελλα του αιώνα» και με τον αμερικανικό και καναδικό κρατικό μηχανισμό να έχει εκδώσει εγκαίρως απαγορευτικά σε πτήσεις και οδικές μετακινήσεις, οι πρώτες εικασίες αναφέρουν πως ενδεχομένως δεν ελήφθησαν σοβαρά τα κρατικά SOS. Με τους περισσότερους νεκρούς να εντοπίζονται μέσα σε αυτοκίνητα, ενισχύθηκαν οι αυστηρές συστάσεις, προκειμένου οι πολίτες να αποφεύγουν όσο το δυνατό τις εξόδους τους από το σπίτι.

—Πόσο σχετίζεται αυτό το σπάνιο καιρικό φαινόμενο με την κλιματική αλλαγή;

Σύμφωνα με τους ακτιβιστές για το κλίμα, τέτοια καιρικά φαινόμενα θα γίνουν συχνότερα τα επόμενα χρόνια, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Όπως είναι γνωστό, η βασική ανησυχία είναι η ταχύτητα υπερθέρμανσης της ευρύτερης περιοχής της Αρκτικής. Αυτό συμβαίνει λόγω ενός κλιματικού μηχανισμού θετικής ανάδρασης που ονομάζεται φαινόμενο albedo, καθώς ο πάγος είναι ανακλαστικός και επιστρέφει ένα μεγάλο μέρος των ακτίνων του ήλιου πίσω στην ατμόσφαιρα.

Το φαινόμενο αυτό αποδυναμώνει το πολικό ρεύμα τζετ, σύμφωνα με την αμερικανική μετεωρολογική υπηρεσία National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA).

Αυτό δημιουργεί συνθήκες που είναι πολύ πιο ευνοϊκές για τον σχηματισμό κυκλώνων-βόμβων και συνεπώς για ψυχρό και θυελλώδη καιρό σε όλη τη Βόρεια Αμερική.

Καθώς η Γη θερμαίνεται περαιτέρω λόγω των αερίων του θερμοκηπίου, τέτοια φαινόμενα θα μπορούσαν να γίνουν πολύ πιο συχνά στο εγγύς μέλλον - μία από τις πολλές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

—Πόσο πιθανό είναι αυτό το καιρικό φαινόμενο να επηρεάσει την Ευρώπη;

Σύμφωνα με δηλώσεις του διδάκτορα Μετεωρολογίας του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Γιώργου Παπαβασιλείου κάτι τέτοιο δεν θα αποτελούσε έκπληξη. «Δεν είναι πρωτοφανές φαινόμενο, έχει συμβεί αρκετές φορές στο παρελθόν. Είναι κάτι που λαμβάνει χώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής γενικότερα στη Βόρεια Αμερική. Σχεδόν συμβαίνει μία με δύο φορές κοντά στα τρία με τέσσερα χρόνια. Συμβαίνει πάρα πολύ συχνά, ωστόσο είναι ένα πολύ ακραίο φαινόμενο», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαβασιλείου. Ο ίδιος εξήγησε ότι το φαινόμενο θα έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή της κυκλοφορίας πάνω από την Ευρώπη και τον Ατλαντικό, με αποτέλεσμα να παρατηρηθούν πολύ υψηλές θερμοκρασίες τις επόμενες ημέρες, στη Νότια και Κεντρική Ευρώπη.