Ιράν: «Δεν αλλάζει τίποτα για τις γυναίκες», λένε οργανώσεις μετά το τέλος της αστυνομίας των ηθών

Η απροσδόκητη ανακοίνωση της διάλυσης της περιώνυμης «αστυνομίας ηθών» στο Ιράν θεωρήθηκε από πολλούς κίνηση προς τους διαδηλωτές του πρωτοφανούς κινήματος διαμαρτυρίας που συγκλονίζει εδώ και πάνω από δυόμισι μήνες την χώρα, όμως οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προειδοποιούν ότι δεν επιφέρει καμία αλλαγή στον αυστηρό ενδυματολογικό κώδικα που επιβάλλεται από το 1983 στις γυναίκες που ζουν στην Ισλαμική Δημοκρατία. Το Σάββατο, ο γενικός εισαγγελέας Μοχάμαντ Τζαφάρ Μονταζερί ανακοίνωσε την κατάργηση της αστυνομίας ηθών, ενός αστυνομικού σώματος που ιδρύθηκε το 2006, επί της προεδρίας του υπερσυντηρητικού Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ. Αποστολή του ήταν η διάδοση «της κουλτούρας της σεμνότητας και του χιτζάμπ». Η ανακοίνωση θεωρήθηκε κίνηση προς τους διαδηλωτές που βρίσκονται στους δρόμους από τα μέσα του Σεπτεμβρίου και τον θάνατο της 22χρονης Μάχσα Αμίνι μετά την σύλληψή της από την αστυνομία ηθών. Ομως, οι οργανώσεις αμφιβάλλουν αν η ανακοίνωση ευσταθεί, θεωρώντας ότι επρόκειτο μάλλον για μία αυτοσχέδια απάντηση σε ερώτηση η οποία ετέθη κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου. Θεωρούν επίσης ότι η κατάργηση της αστυνομίας ηθών δεν θα αλλάξει τίποτε στην υποχρέωση των γυναικών να φορούν μαντίλα. Θα σημαίνει απλώς ότι θα βρεθούν άλλοι τρόποι για την εφαρμογή των ενδυματολογικών απαγορεύσεων που επιβάλλονται στις Ιρανές με τον νόμο του 1983. Η κατάργηση αυτών των αστυνομικών μονάδων θα είναι πιθανώς πολύ περιορισμένη και θα γίνει με μεγάλη καθυστέρηση για τους διαδηλωτές, οι οποίοι πλέον ζητούν αλλαγή καθεστώτος, εξηγεί η Ρόγια Μπορουμάντ, εκ των ιδρυτών της οργάνωσης Abdorrahman Boroumand Center, με έδρα τις ΗΠΑ. «Εκτός και αν καταργήσουν όλες τις νομικές απαγορεύσεις για τα ενδύματα των γυναικών και τους νόμους που προορίζονται για τον έλεγχο της ιδιωτικής ζωής των πολιτών. Διαφορετικά, θα πρόκειται μόνο για μία μετάθεση ευθυνών από την αστυνομία ηθών», λέει και προσθέτει ότι «τίποτε δεν εμποδίζει άλλους θεσμούς να επιβάλλουν τα μέτρα».

Πολιτική ανυπακοή

Η αστυνομία ηθών αποτελείται από άνδρες με πράσινες στολές και γυναίκες με μαύρα τσαντόρ. Ξεκίνησε τις περιπολίες το 2006 με στόχο την επιβολή στις Ιρανές της τήρησης του ενδυματολογικού κώδικα που τους απαγορεύει επίσης να φορούν στενά παντελόνια και σορτς. Η άρνηση της υποχρεωτικότητας της μαντίλας ήταν το θέμα των πρώτων διαδηλώσεων. Αλλά, στο μεταξύ, το κίνημα διαμαρτυρίας, τροφοδοτούμενο από την οργή κατά της οικονομικής κρίσης και της πολιτικής καταστολής, κατευθύνεται πλέον ανοικτά κατά του ισλαμικού καθεστώτος. Σύμφωνα με πληροφορίες από την Τεχεράνη, οι καμιονέτες της αστυνομίας ηθών δεν είναι πλέον τόσο συχνά ορατές στους δρόμους από την έναρξη των διαδηλώσεων. Μετά τον θάνατο της Μάχσα Αμίνι, όλο και περισσότερες γυναίκες κυκλοφορούν με το κεφάλι ελεύθερο, κυρίως στις βόρειες συνοικίες της Τεχεράνης. Οπτικό υλικό από την ιρανική πρωτεύουσα εμφανίζει γυναίκες να ρίχνουν τα ταμπού, να συμμετέχουν σε διαδηλώσεις και να πηγαίνουν για ψώνια με το κεφάλι ακάλυπτο. «Υποτιθέμενη κατάργηση της αστυνομίας ηθών δεν λέει τίποτε, διότι ήδη δεν είχε αντικείμενο, λόγω του μαζικού βαθμού ανυπακοής του γυναικείου πληθυσμού», λέει ο Ομιντ Μεμαριάν, αναλυτής του Democracy for the Arab World Now. Η ισλαμική μαντίλα είναι ένας από τους πυλώνες της Ισλαμικής Δημοκρατίας. «Η κατάργηση των νόμων και των θεσμών (που την επιβάλλουν) θα σήμαινε θεμελιώδη αλλαγή της ταυτότητας και της ύπαρξης της Ισλαμικής Δημοκρατίας», λέει.

Το τέλος των περιπολιών;

Η δήλωση του γενικού εισαγγελέα και η σύγχυση που προκάλεσε ερμηνεύθηκαν ως σημάδι ανησυχίας του καθεστώτος που βρίσκεται αντιμέτωπο με ένα κύμα αμφισβήτησης που δεν δείχνει να αποδυναμώνεται. Η καταστολή έχει προκαλέσει ήδη 448 θανάτους, σύμφωνα με τον απολογισμό της μη κυβερνητικής οργάνωσης Iran Human Rights (IHR) , με έδρα το Οσλο. Σήμερα, οι εφημερίδες του μεταρρυθμιστικού στρατοπέδου δημοσίευσαν στις πρώτες τους σελίδες την είδηση, ενώ τα μέσα ενημέρωσης του συντηρητικού στρατοπέδου την αγνόησαν. «Είναι το τέλος των περιπολιών;» αναρωτιέται η μεταρρυθμιστική εφημερίδα Shargh, τονίζοντας ότι η ανακοίνωση του σαββατοκύριακου δεν έχει επιβεβαιωθεί από την υπηρεσία δημοσίων σχέσεων της ιρανικής αστυνομίας. «Δεν πρέπει να αφεθούμε να παραπλανηθούμε από τα μέσα που χρησιμοποιεί η Ισλαμική Δημοκρατία την ώρα της απελπισίας, διότι μπορεί να επιστρέψει με άλλες απαγορεύσεις», προειδοποιεί ο Ομιντ Μεμαριάν. Η μαντίλα παραμένει υποχρεωτική, παρατηρεί ο Σάντι Σαντρ, εκ των ιδρυτών της οργάνωσης Justice for Iran, με έδρα το Λονδίνο. Αν και ο θάνατος της Μάχσα Αμίνι ήταν η σπίθα για την έναρξη των διαδηλώσεων, «οι Ιρανοί δεν θα εγκαταλείψουν πριν πέσει το καθεστώς».