Kυρώσεις στη Μόσχα - Ο άγνωστος "εμφύλιος" στην ΕΕ για τα ρωσικά διαμάντια

Από τότε που ο Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την εισβολή του στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει υποστεί τις βαρύτερες κυρώσεις από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο.

Ως υπερδύναμη των ορυκτών καυσίμων, η Ρωσία δεν είναι πλέον σε θέση να εξάγει άνθρακα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σύντομα θα χάσει το 90% των πωλήσεών της σε πετρέλαιο προς το μπλοκ. Στην αντίθετη κατεύθυνση, η ΕΕ έχει απαγορεύσει την εξαγωγή εκατοντάδων αγαθών στη Ρωσία, από στρατιωτικά κιτ υψηλής τεχνολογίας και ημιαγωγούς που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τον ρωσικό στρατό, μέχρι μακιγιάζ, τσάντες και ρούχα που μπορεί να αποφέρουν ένα ικανοποιητικό κέρδος στους Ρώσους επιχειρηματίες.

Η ΕΕ έχει επιβάλει δεσμεύσεις περιουσιακών στοιχείων και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις σε 1.239 άτομα και 116 εταιρείες. Ο κατάλογος περιλαμβάνει τον Πούτιν, τους πιο ισχυρούς ακόλουθούς του και ζητωκραυγάζοντες στα ελεγχόμενα από το κράτος μέσα ενημέρωσης, ολιγάρχες και στρατηγούς, καθώς και ορισμένες από τις μεγαλύτερες τράπεζες και κατασκευαστές όπλων της Ρωσίας.

Ωστόσο, αυτό που έχει γίνει αντικείμενο έντονων συζητήσεων και καυστικών σχολίων το τελευταίο διάστημα, είναι οι κυρώσεις στα ρωσικά διαμάντια καθώς οι πολύτιμοι λίθοι συνεχίζουν να αγοράζονται από τους εμπόρους της Αμβέρσας στο Βέλγιο.

Μετά από οκτώ γύρους κυρώσεων της ΕΕ, η όρεξη για περαιτέρω μέτρα μειώνεται, όπως γράφει ο Guardian. "Τα κράτη μέλη επεξεργάζονται πρόσθετα πιθανά μέτρα, αλλά πρέπει να δούμε το πεδίο εφαρμογής, διότι έχουμε υιοθετήσει τόσα πολλά μέχρι στιγμής που ο χώρος είναι μάλλον περιορισμένος", δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ. "Αυτό είναι γεγονός".

Οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία έχουν μακρύ κατάλογο

Οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της Ουκρανίας στην ΕΕ πιστεύουν ότι το μπλοκ θα μπορούσε να προχωρήσει περισσότερο. "Οι κυρώσεις μας λειτουργούν, αλλά δυστυχώς δεν έφεραν μέχρι στιγμής το αποτέλεσμα που περιμέναμε", δήλωσε ο πρόεδρος της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέδα, στους δημοσιογράφους καθώς έφτανε σε σύνοδο κορυφής της ΕΕ την Πέμπτη. "Νομίζω ότι έχουμε πολύ μεγάλες δυνατότητες να βελτιώσουμε τις κυρώσεις μας και να τις αυστηροποιήσουμε".

Οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία έχουν μακρύ κατάλογο: απαγόρευση του υγροποιημένου φυσικού αερίου, το οποίο χρησιμοποιείται για θέρμανση και καύσιμα, καθώς και τερματισμός της συνεργασίας με τη Ρωσία στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Θέλουν επίσης να κλείσουν κενά σε προηγούμενες κυρώσεις, απαγορεύοντας τα μη στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα smartphones και επιταχύνοντας τον τερματισμό του εμπορίου ορισμένων μετάλλων. Παράλληλα θέλουν να απαγορεύσουν ακόμη και την πώληση εξειδικευμένων ψυγείων κρασιού, μια πολυτέλεια που έλειπε από προηγούμενες λίστες.

Η Δανία, η Σουηδία και η Φινλανδία υποστηρίζουν σε γενικές γραμμές τις ιδέες, αλλά μια σειρά από δυτικοευρωπαϊκά κράτη, η Γερμανία, η Γαλλία και το Βέλγιο, στέκονται επιφυλακτικά απέναντι στις νέες κυρώσεις. Το Βερολίνο υποστηρίζει ότι δεν έχουν απομείνει πολλά για να επιβληθούν, αν και Γερμανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι δεν είναι αντίθετοι σε περαιτέρω μέτρα.

Ένας διπλωμάτης δήλωσε ότι ορισμένες προτεινόμενες κυρώσεις κινδυνεύουν να πλήξουν περισσότερο την Ευρώπη παρά τη Ρωσία: "Αν βλάψουμε τις δικές μας οικονομίες και η ακροδεξιά και η ακροαριστερά, οι φιλοπουτινικές δυνάμεις, πάρουν την εξουσία, τότε ο Πούτιν κερδίζει".

Ακόμη και ορισμένα "γεράκια" των κυρώσεων λένε ότι τα εύκολα πράγματα έχουν γίνει, ενώ προτείνουν ότι τα περαιτέρω βήματα θα είναι συμβολικά και όχι ένα μεγάλο χτύπημα κατά της ρωσικής οικονομίας.

Η ΕΕ επικεντρώνεται επίσης όλο και περισσότερο στις χώρες που βοηθούν την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας. Αυτή την εβδομάδα το μπλοκ επέβαλε κυρώσεις σε τρεις ανώτερους Ιρανούς διοικητές και στην εταιρεία που αναπτύσσει τα λεγόμενα "μη επανδρωμένα αεροσκάφη καμικάζι" που χρησιμοποιήθηκαν από τη Ρωσία για επιθέσεις στην Ουκρανία. Για πολλούς ειδικούς αυτό ήταν μόνο η αρχή

"Είναι ένα σημαντικό βήμα προκειμένου να σταλεί ένα πολιτικό μήνυμα στο Ιράν, αλλά και σε άλλους κακόβουλους παράγοντες που θα σκεφτόντουσαν να βοηθήσουν την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας", δήλωσε ένας δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ, προσθέτοντας ότι χρειάζονται περαιτέρω κυρώσεις για να "ακρωτηριαστεί η παραγωγική ικανότητα του Ιράν". Η ΕΕ ετοιμάζει επίσης αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας, σε περίπτωση που ο Αλεξάντερ Λουκασένκο συμμετάσχει επίσημα στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.

Η ΕΕ ανησυχεί πολύ για τις "καταστρατηγήσεις μέσω τρίτων χωρών"

Μιλώντας την Παρασκευή, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι η ΕΕ ανησυχεί πολύ για τις "καταστρατηγήσεις μέσω τρίτων χωρών" και θα μπορούσε τώρα να επιβάλει κυρώσεις σε άτομα που βοηθούν τη Μόσχα να παρακάμψει τους περιορισμούς. "Και αυτό είναι ένα πολύ ισχυρό αποτρεπτικό μέσο", πρόσθεσε η ίδια.

Ένα πονεμένο σημείο για τα γεράκια των κυρώσεων είναι τα ρωσικά διαμάντια, τα οποία έχουν επανειλημμένα εξαιρεθεί, πράγμα που σημαίνει ότι οι πολύτιμοι λίθοι μπορούν να συνεχίσουν να αγοράζονται από τους εμπόρους της Αμβέρσας. Πριν από την εισβολή, το Βέλγιο ήταν ο κορυφαίος προορισμός για τις εισαγωγές ρωσικών διαμαντιών, αγοράζοντας 1,8 δισ. ευρώ (1,6 δισ. λίρες) από αυτά.

Ορισμένοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες είναι καυστικοί για αυτό που βλέπουν ως βελγική άσκηση πίεσης για την προστασία ενός ειδικού συμφέροντος, όταν κάθε κράτος μέλος έχει κληθεί να κάνει θυσίες.

Η διαμάχη ξέσπασε για λίγο στο προσκήνιο τον περασμένο μήνα, όταν ένα σχέδιο καταλόγου κυρώσεων συμπεριέλαβε την κρατική εταιρεία διαμαντιών της Ρωσίας, την Alrosa, η οποία συμπεριλήφθηκε επειδή αξιωματούχοι της ΕΕ δήλωσαν ότι υποστήριζε το ρωσικό ναυτικό.

Ωστόσο, μετά από παρασκηνιακές συναλλαγές, η εταιρεία αποσύρθηκε από τον κατάλογο.

Πολύ πιο θορυβώδης αντίθεση στις κυρώσεις προέρχεται από τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας, ο οποίος έχει επικρίνει τις "κυρώσεις των Βρυξελλών" ως "πρωτόγονες" και υποστήριξε ότι "καταστρέφουν τις οικονομίες της Ευρώπης και της Ουγγαρίας".

Διπλωμάτες επισημαίνουν ότι ο Ούγγρος πρωθυπουργός έχει συμφωνήσει σε κάθε γύρο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, οι οποίες περιλάμβαναν εξαιρέσεις για την Ουγγαρία. Ο Όρμπαν ακούγεται λιγότερο συγκρουσιακός στις Βρυξέλλες απ' ό,τι μιλάει στους ψηφοφόρους του στην Ουγγαρία, λένε διπλωματικές πηγές. Παρ' όλα αυτά, ακόμη και τα γεράκια των κυρώσεων λένε ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη και τονίζουν ότι θα υποστηρίξουν μόνο τις κυρώσεις που διατηρούν την ενότητα της ΕΕ.

Η επιθυμία να διατηρηθεί η ενότητα μπορεί να εξηγήσει γιατί οι αυξανόμενες εισαγωγές ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) έχουν περάσει κάτω από το ραντάρ. Καθώς οι εξαγωγές φυσικού αερίου από αγωγούς της Ρωσίας προς την ΕΕ έχουν πέσει κατακόρυφα, αρκετά κράτη μέλη έχουν αυξήσει αθόρυβα τις εισαγωγές ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου. Πριν από τον πόλεμο, η Ρωσία ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος προμηθευτής υγροποιημένου φυσικού αερίου στον κόσμο και φέτος το 78% του ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου αγοράστηκε από χώρες που είχαν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, σύμφωνα με το Κέντρο Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια. Η Γαλλία, η Ισπανία, το Βέλγιο και οι Κάτω Χώρες αύξησαν τις εξαγωγές τους σε υγροποιημένο φυσικό αέριο το 2022, ενώ η Ιταλία και η Πορτογαλία εισήγαγαν περιστασιακά το αέριο, σύμφωνα με το Columbia.

Πηγή: Guardian