Συμβιβασμός σε Ισραήλ και Λίβανο - Πολιτικές διεργασίες για θαλάσσια οριοθέτηση των ΑΟΖ

O Πρωθυπουργός της χώρας, Γιαΐρ Λαπίντ, και ο Υπουργός Άμυνας, Μπένι Γκαντς, φέρονται να αποδέχθηκαν το περιεχόμενο της συμβιβαστικής πρότασης που υπέβαλε τόσο στο Ισραήλ όσο και στον Λίβανο χθες ο Αμερικανός διαμεσολαβητής, Άμος Χόχσταϊν, για την επίλυση της χρόνιας διαφοράς σε σχέση με την θαλάσσια οριοθέτηση των ΑΟΖ των δύο χωρών, σύμφωνα με ενημέρωση που έλαβαν Ισραηλινοί δημοσιογράφοι από υψηλόβαθμο κυβερνητικό αξιωματούχο που δεν κατονομάστηκε.

Όπως μετέδωσε χθες το βράδυ η κρατική ισραηλινή τηλεόραση, επικαλούμενη την κυβερνητική ενημέρωση προς τους δημοσιογράφους, εφόσον η λιβανική πλευρά αποδεχθεί την αμερικανική πρόταση, τόσο και η ισραηλινή κυβέρνηση θα την αποδεχθεί.

Διευκρινίσθηκε ότι η χρονική καθυστέρηση, που παρατηρείται ως προς την τελική αποδοχή της πρότασης και από τις δύο πλευρές, οφείλεται αφ’ ενός σε καθαρά διαδικαστικά ζητήματα, που άπτονται των λιβανικών πολιτικών και πολιτειακών ισορροπιών και αφ’ ετέρου στην επικείμενη θρησκευτική αργία της Ημέρας της Εξιλέωσης (Γιομ Κιπούρ), γεγονός που καθιστά αδύνατη τη συνεδρίαση του περιορισμένης σύνθεσης Υπουργικού Συμβουλίου για ζητήματα ασφάλειας και άμυνας πριν το βράδυ της ερχόμενης Πέμπτης.

Πέραν αυτού όμως, υπενθυμίζεται ότι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου είναι έμμεσες καθ’ όλη τη διάρκεια των ετών επειδή οι δύο αυτές χώρες δεν διατηρούν διπλωματικές σχέσεις, βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση και εξ αρχής είχε καταστεί ξεκάθαρο ότι οιαδήποτε διευθέτηση προκύψει στον καθορισμό των θαλασσίων συνόρων τους δεν θα συνεπάγεται με κανέναν τρόπο και την εξομάλυνση των διμερών διπλωματικών σχέσεων.

Είναι ενδεικτικό ότι, όπως μετέδωσε το ισραηλινό κρατικό μέσο, δεν είναι ακόμα σαφές ποιο ακριβώς επίσημο πρωτόκολλο θα ακολουθηθεί κατά την υπογραφή της συμφωνίας, παρότι θεωρείται πιθανότερο η τελετή της υπογραφής της συμφωνίας να πραγματοποιηθεί στην λιβανική παραλιακή μεθοριακή κωμόπολη Νακούρα, επί της de facto οριογραμμής που διαχωρίζει την ισραηλινή και την λιβανική επικράτεια, επειδή στη συγκεκριμένη κωμόπολη διεξήχθη η πλειοψηφία των επαφών Ισραηλινών και Λιβανέζων αξιωματούχων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, καθ’ όλη την πολυετή διαπραγματευτική διαδικασία που προηγήθηκε.

Ισραηλινές διαρροές σχετικά με τους όρους της επικείμενης συμφωνίας

Σχετικά με τους όρους της αμερικανικής πρότασης, τα στοιχεία που έγιναν γνωστά χθες βράδυ από την ισραηλινή πλευρά συνοψίζονται ως εξής:

Το κοίτασμα Karish παραμένει εξ ολοκλήρου στην ισραηλινή ΑΟΖ και θα αξιοποιηθεί από την ελληνικών συμφερόντων εταιρεία υδρογονανθράκων Energean, όπως ορίζει η σχετική αδειοδότηση του ισραηλινού υπουργείου ενέργειας.

Το μεγαλύτερο τμήμα του κοιτάσματος Qanna περιέρχεται στην ΑΟΖ του Λιβάνου, ενώ η αξιοποίησή του ανατίθεται εξ ολοκλήρου στην γαλλική εταιρεία Total – τόσο κατά το μεγαλύτερο τμήμα του που εμπίπτει στην Λιβανική ΑΟΖ, όσο και το μικρότερό του τμήμα που εμπίπτει στην Ισραηλινή ΑΟΖ.

Για το τμήμα του κοιτάσματος Qanna που εμπίπτει στην ισραηλινή ΑΟΖ, μεταδόθηκε χθες ότι η γαλλική Total πρόκειται να αποδώσει ένα ποσοστό των κερδών από την πώληση του αερίου που θα εξορυχθεί και θα διατεθεί στην αγορά εν είδει αποζημίωσης. Ωστόσο, όπως επισημαίνει η ισραηλινή πλευρά, το ακριβές ποσοστό και οι ιδιαίτεροι όροι της αποζημιώσεως αυτής αναμένεται να καθορισθούν με ιδιαίτερη συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Total.

Στοιχεία της ιδιαίτερης συμπληρωματικής συμφωνίας Ισραήλ-Total δεν έχουν ανακοινωθεί, γεγονός που αναμένεται «εντός του προσεχούς διαστήματος», όπως χαρακτηριστικά ενημέρωσε τους δημοσιογράφους ο Ισραηλινός υψηλόβαθμος κυβερνητικός αξιωματούχος χθες το βράδυ.

Η αμερικανική διαμεσολαβητική πρόταση κάνει ιδιαίτερη μνεία στον καθορισμό των θαλασσίων συνόρων Ισραήλ και Λιβάνου, υιοθετώντας την εξής συμβιβαστική λύση, η οποία – όπως αναφέρει η ισραηλινή πλευρά – φέρεται να έχει ανεπισήμως γίνει αποδεκτή και από τον Λίβανο.

Συγκεκριμένα, προβλέπεται να ισχύσει η οριογραμμή που πρότεινε η ισραηλινή πλευρά, που αρχίζει από το σημείο της ακτής που διαχωρίζει την ισραηλινή επικράτεια από την λιβανική κωμόπολη Νακούρα, και λήγει στην θαλάσσια περιοχή κατά μήκος 5 χιλιομέτρων. Κατόπιν υιοθετείται η νοτιότερη θαλάσσια οριογραμμή που πρότεινε η λιβανική πλευρά, με αποτέλεσμα η προτεινόμενη διευθέτηση να ικανοποιεί το λιβανικό αίτημα, ούτως ώστε η διαφιλονικούμενη θαλάσσια ζώνη να περιέρχεται κατά την μεγάλη της πλειοψηφία στα λιβανικά χωρικά ύδατα.

Η ισραηλινή πλευρά φέρεται να επέμεινε για λόγους ασφαλείας στην διατήρηση του ελέγχου της, πλησιέστερης στην στεριά, θαλάσσιας ζώνης, που καθορίζεται από την προτεινόμενη ισραηλινή θαλάσσια οριογραμμή βάθους 5 χιλιομέτρων.

Από την άλλη, το λιβανικό τηλεοπτικό κανάλι Αλ-Μανάρ, που εκφράζει τις θέσεις της οργάνωσης Χεζμπολάχ, μετέδωσε προχθές ρεπορτάζ που αναφερόταν στα βασικά σημεία της αμερικανικής διαμεσολαβητικής πρότασης αναφέροντας ότι το κοίτασμα Qanna θα αποδοθεί ολόκληρο στον Λίβανο, το κοίτασμα Karish θα αποδοθεί στο Ισραήλ και ότι η γαλλική εταιρεία Total θα αξιοποιήσει το λιβανικό κοίτασμα αρχίζοντας τις εργασίες της αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας. Ωστόσο, δεν ανέφερε καμία πληροφορία που να σχετίζεται με τον τρόπο καθορισμού των θαλασσίων συνόρων.

Αντιπαράθεση μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης στο Ισραήλ

Όπως μετέδωσε χθες βράδυ η κρατική ισραηλινή τηλεόραση, επικαλούμενη υψηλόβαθμο κυβερνητικό αξιωματούχο, θεωρείται σημαντικής σημασίας η αξιοποίηση της παρούσας συγκυρίας σε πολιτικό επίπεδο, δεδομένης της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης στον Λίβανο.

Ο αξιωματούχος ανέφερε ότι «το οικονομικό στοιχείο της επικείμενης συμφωνίας είναι μεν σημαντικό, πλην όμως η συμφωνία εκλαμβάνεται ως μείζονος πολιτικής και στρατιωτικής σημασίας, καθότι θα καταστήσει δυνατή την διατήρηση της σταθερότητας στην περιοχή».

Ο αξιωματούχος μάλιστα διευκρίνισε ότι «η ισραηλινή πλευρά λαμβάνει υπ’ όψιν το ενδεχόμενο ακόμα και να μην υπογραφεί η συγκεκριμένη συμφωνία», προβάλλοντας από την άλλη το δεδομένο ότι το σημαντικότερο θα είναι τα συμφωνηθέντα να εφαρμοσθούν στην πράξη και οι δύο χώρες να καταφέρουν αμφότερες να αξιοποιήσουν τους ενεργειακούς τους πόρους στις διακριτές τους θαλάσσιες ζώνες, όπως αυτές θα έχουν καθορισθεί στην πράξη.

Σχετικά με τη σπουδαιότητα της αξιοποίησης της παρούσας χρονικής συγκυρίας, ο ισραηλινός κυβερνητικός αξιωματούχος κατά την ενημέρωσή του προς τους δημοσιογράφους αναφέρθηκε εκτεταμένα και στην πολιτική κατάσταση που επικρατεί και στις δύο χώρες, με το Ισραήλ να βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο ενόψει των βουλευτικών εκλογών της 1ης Νοεμβρίου, ενώ ακριβώς μία ημέρα πριν πρόκειται να λήξει η θητεία του Λιβανέζου Προέδρου Μισέλ Αούν, ο οποίος – σύμφωνα με την ίδια πηγή – έχει τηρήσει μέχρι τώρα μία στάση εποικοδομητικά μετριοπαθή και συγχρόνως φέρεται να χαίρει της εμπιστοσύνης και της οργάνωσης Χεζμπολάχ, που ελέγχει de facto τον Νότιο Λίβανο στρατιωτικά.

Πάντως, σε εσωτερικό επίπεδο, το ενδεχόμενο επίτευξης συμφωνίας με τον Λίβανο με τους όρους που προβάλλονται στην αμερικανική διαμεσολαβητική πρόταση, έχει προκαλέσει αντιδράσεις εκ μέρους της αντιπολίτευσης.

Ο Βενιαμίν Νετανιάχου με χθεσινές του δηλώσεις, σε βίντεο που αναρτήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επέκρινε τους κυβερνητικούς χειρισμούς δηλώνοντας ότι «ο Λαπίντ υποχώρησε κατά τρόπο εξευτελιστικό μπροστά στις απαιτήσεις της Χεζμπολάχ και του ηγέτη της Χασάν Νασράλα».

«Το έπραξε παρακάμπτοντας το κοινοβούλιο και χωρίς να λάβει τέτοια εντολή από δημοψήφισμα. Δεν έχει καμία εντολή να παραδίδει σε μία χώρα εχθρική εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα και εθνικούς πόρους, που ανήκουν σε όλους μας. Αυτή η παράνομη υφαρπαγή δεν θα περάσει και δεν πρόκειται να μας δεσμεύσει», πρόσθεσε.

Ανταπαντώντας σε ανάρτησή του, ο υπηρεσιακός Πρωθυπουργός Γιαΐρ Λαπίντ απευθύνθηκε ευθέως στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης λέγοντας: «Κύριε Νετανιάχου, επί δέκα χρόνια απέτυχες να επιτύχεις αυτή τη συμφωνία. Τουλάχιστον, φρόντισε να μην βλάψεις την ασφάλεια του Ισραήλ με το να βοηθάς την Χεζμπολάχ με τέτοιες ανεύθυνες δημόσιες δηλώσεις σου».

Επιπροσθέτως, κατά την έναρξη του χθεσινού υπουργικού συμβουλίου, ο Λαπίντ δήλωσε ότι «το Ισραήλ, για περισσότερο από δέκα χρόνια, προσπάθησε να καταφέρει αυτήν τη συμφωνία, που ενισχύει την ασφάλεια της χώρας και την εθνική οικονομία».

Οι δηλώσεις Νετανιάχου προκάλεσαν αντιδράσεις εκ μέρους και άλλων μελών της κυβέρνησης.

Ο Υπουργός Άμυνας Μπένι Γκαντς, ερωτηθείς σχετικά, δήλωσε ότι «σε περίπτωση που υπογραφεί η συμφωνία με τον Λίβανο, τα κυριότερα σημεία της θα ανακοινωθούν δημόσια με κάθε διαφάνεια», ενώ απευθύνθηκε και εκείνος ευθέως στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης με ανάρτησή του στο twitter, συστήνοντας «στον πρώην πρωθυπουργό να ζητήσει να ενημερωθεί ενδελεχώς για το ζήτημα πριν να ενισχύσει την προπαγάνδα της Χεζμπολάχ, που συνεχίζει να θέτει σε κίνδυνο την υπογραφή της συμφωνίας».

Στο ίδιο κλίμα κινήθηκε και ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης, Όμερ Μπαρ-Λεβ, δηλώνοντας στο κρατικό ραδιόφωνο ότι «ο Νετανιάχου συμπεριφέρεται σαν να είναι ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα».

Παράλληλα, ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γκιντόν Σάαρ, σε συνέντευξη που παραχώρησε χθες το πρωί στο κρατικό ραδιόφωνο διευκρίνισε ότι «επίτευξη της συμφωνίας με τον Λίβανο δεν συσχετίζεται με κανέναν τρόπο με την έναρξη της εξόρυξης του κοιτάσματος Karish, επί του οποίου η ισραηλινή κυριαρχία δεν αμφισβητείται».

Νομικές διαφωνίες στο Ισραήλ για τη διαδικασία επικύρωσης της συμφωνίας

Παρ’ όλα αυτά, τόσο εκ μέρους της αντιπολίτευσης όσο και από νομικούς κύκλους, εκφράζεται η άποψη ότι, προκειμένου το Ισραήλ να συμφωνήσει στην παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, θα έπρεπε να ισχύσει συγκεκριμένος Θεμελιώδης Νόμος ανώτερης τυπικής ισχύος, που προβλέπει την διενέργεια δημοψηφίσματος κατόπιν σχετικής κοινοβουλευτικής απόφασης, εγκριθείσας με αυξημένη πλειοψηφία στην Κνέσετ.

Με αυτό το επιχείρημα, η δεξαμενή σκέψης «Κοέλετ», που εκφράζει ιδεολογικά την εθνοθρησκευτική Δεξιά, επέδωσε χθες εξώδικη δήλωση στο Γραφείο Πρωθυπουργού, με την οποία προειδοποιεί τον Γιαΐρ Λαπίντ ότι εάν η συμφωνία με τον Λίβανο εγκριθεί από το περιορισμένης σύνθεσης υπουργικό συμβούλιο, θα κατατεθεί σχετική προσφυγή ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας, με κίνδυνο να ακυρωθεί η κυβερνητική απόφαση.

Ανάλογη ενέργεια εφάρμοσε και το σωματείο «Λαβί», το οποίο, με δική του εξώδικη δήλωση προς το Γραφείο Πρωθυπουργού, κατήγγειλε την νομική υπηρεσία της κυβέρνησης ότι με τη σχετική γνωμοδότηση που συνέταξε την περασμένη εβδομάδα παραπλάνησε τον Πρωθυπουργό Λαπίντ, ότι η συγκεκριμένη συμφωνία θα είναι νόμιμο να εγκριθεί αποκλειστικά από το υπουργικό συμβούλιο.

Σύμφωνα με χθεσινό ρεπορτάζ της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας Israel Hayom, που επικαλείται πηγές προσκείμενες στο πρωθυπουργικό περιβάλλον, ο Γιαΐρ Λαπίντ προτίθεται να εφαρμόσει ειδική διάταξη του Θεμελιώδους Νόμου περί Λειτουργίας της Κυβερνήσεως, που του παρέχει την δυνατότητα να μην ανακοινώσει την απόφαση που θα λάβει το περιορισμένης σύνθεσης υπουργικό συμβούλιο για ζητήματα ασφάλειας και άμυνας.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, «αφού θα εφαρμοστεί η συγκεκριμένη διάταξη, κατόπιν θα τεθεί προς έγκριση το τελικό κείμενο της συμφωνίας ενώπιον του υπουργικού συμβουλίου που θα συνεδριάσει σε πλήρη σύνθεση και μετέπειτα ενώπιον του κοινοβουλίου». Η Israel Hayom τονίζει ότι «αυτή δεν είναι η συνήθης διαδικασία επικύρωσης μίας διεθνούς συνθήκης προκειμένου να καταστεί νόμος του Κράτους, πολλώ μάλλον εάν μία διεθνής συνθήκη προβλέπει παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων».

Όπως μετέδωσε η κρατική ισραηλινή τηλεόραση, το Υπουργείο Δικαιοσύνης αναμένει σχετική γνωμοδότηση από την νομική υπηρεσία της Κυβέρνησης, η οποία μέχρι χθες αργά το βράδυ δεν είχε εκδοθεί. Το κρατικό μέσο, επικαλούμενο κυβερνητικές πηγές, μετέδωσε ότι «η επικρατούσα άποψη τείνει να αποδέχεται ότι δεν αρκεί η έγκριση της συμφωνίας εκ μέρους του περιορισμένης σύνθεσης υπουργικού συμβουλίου και ότι απαιτείται η έγκρισή της από το υπουργικό συμβούλιο, όταν αυτό θα συνεδριάσει με πλήρη σύνθεση».

Διατηρείται το αισιόδοξο κλίμα στον Λίβανο

Ο Πρωθυπουργός του Λιβάνου, Νατζίμπ Μικάτι, σε χθεσινές του δηλώσεις στην γαλλόφωνη εφημερίδα της χώρας L’Orient-Le Jour δήλωσε ότι «η ατμόσφαιρα είναι θετική και μία συμφωνία είναι πολύ πιθανό να υπογραφεί ακόμα και πριν την 31η Οκτωβρίου», τελευταία ημέρα της θητείας του Προέδρου Μισέλ Αούν. Πρόσθεσε μάλιστα ότι «εάν αυτή η δεκασέλιδη πρόταση του Αμερικανού διαμεσολαβητή γίνει αποδεκτή, «τότε θα επακολουθήσουν και πρόσθετες θετικές εξελίξεις σε πλείστα άλλα πολιτικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένων και των επικείμενων προεδρικών εκλογών».