Γιατί καταστράφηκε η οικονομία της Σρι Λάνκα

Του Kaushik Basu*

Η οικονομία της Σρι Λάνκα βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Τα άμεσα αίτια της κρίσης είναι αρκετά ξεκάθαρα. Τα προβλήματα που προέρχονται από διεθνείς παράγοντες όπως ο Covid-19 και ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία επιδεινώθηκαν από τα λάθη πολιτικής της ίδιας της Σρι Λάνκα. Το 2019, ο πρόεδρος Gotabaya Rajapaksa (που τώρα έχει εγκαταλείψει τη χώρα) ανακοίνωσε γύρο αλόγιστων φορολογικών περικοπών, στερώντας από το κράτος τα απολύτως απαραίτητα έσοδα. Στη συνέχεια, το 2021, η κυβέρνησή του απαγόρευσε ξαφνικά τις εισαγωγές χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Ενώ ο στόχος της πολιτικής ήταν να σταματήσει τις εκροές συναλλάγματος, το κύριο αποτέλεσμα ήταν η δραματική μείωση της εγχώριας παραγωγής τροφίμων, που οδήγησε σε έντονες ελλείψεις τροφίμων φέτος.

Το τελικό χτύπημα ήταν η συνεχής προσπάθεια της κυβέρνησης να διατηρήσει τη ρουπία της Σρι Λάνκα τεχνητά ισχυρή.

Αντί να καθορίζεται από κυβερνητικές επιταγές, η συναλλαγματική ισοτιμία ρουπίας προς δολάριο επιτρέπεται να κυμανθεί, αν και με περιστασιακές παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας (αγορά και πώληση δολαρίων) για την αποφυγή υπερβολικών διακυμάνσεων.

Για χρόνια, η συναλλαγματική ισοτιμία παρέμενε σταθερή, περίπου μεταξύ 175 και 200 ρουπιών ανά δολάριο, επειδή η κεντρική τράπεζα της Σρι Λάνκα πουλούσε τακτικά δολάρια για να στηρίξει την αξία της ρουπίας. Τελικά, αυτή η μακροχρόνια παρέμβαση τελείωσε με τον μόνο τρόπο που μπορούσε: από τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, η ρουπία άρχισε να υποτιμάται απότομα. Μέσα σε μήνες, η συναλλαγματική ισοτιμία είχε πέσει στις 350 ρουπίες ανά δολάριο και τα αποθέματα της κεντρικής τράπεζας σε δολάρια είχαν σχεδόν εξαφανιστεί.

Η Σρι Λάνκα χρεοκόπησε τον Μάιο. Γνωρίζουμε τώρα ότι, αντί να στραφεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, του οποίου τα προγράμματα διάσωσης εξαρτώνται από σκληρές μεταρρυθμίσεις πολιτικής, προσέγγισε την Κίνα για ένα νέο δάνειο όταν τα ταμεία του πλησίαζαν άδεια. Αλλά αυτό απλώς αύξησε το χρέος της κατά άλλα 3 δισεκατομμύρια δολάρια και εξασφάλισε ότι η αναπόφευκτη κρίση της θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη όταν τελικά έφτανε.

Το πού θα καταλήξει η κατάσταση είναι ασαφές. Το ΔΝΤ δεν μπορεί να προσφέρει ένα πρόγραμμα διάσωσης έως ότου υπάρξει μια βιώσιμη κυβέρνηση με την οποία θα διαπραγματευτεί. Αλλά τόσο το Ταμείο όσο και η Λέσχη των κρατικών πιστωτών του Παρισιού θα πρέπει επίσης να δράσουν προληπτικά, αναστέλλοντας ορισμένους από τους γραφειοκρατικούς κανόνες τους για να βοηθήσουν τη Σρι Λάνκα να περάσει αυτή την οξεία φάση της κρίσης. Σε αντίθετη περίπτωση, μια ανθρωπιστική καταστροφή είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα.

*Ο Kaushik Basu είναι πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, καθηγητής Οικονομικών στο Cornell University και συνεργάτης του Brookings Institution

Πηγή: ot.gr