Τα παράδοξα του Brexit

Το Brexit είναι ένας χώρος παραδόξων. Τον Ιούνιο του 2016, οι Βρετανοί ψήφισαν υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ, αλλά δεν θέλουν να απομακρυνθούν από αυτήν.

Επικεφαλής της κυβέρνησης την επομένη του μοιραίου δημοψηφίσματος, η Τερέζα Μέι είχε ταχθεί υπέρ ενός σκληρού Brexit. Οι ψηφοφόροι όμως την αποκήρυξαν: η Μέι έχασε την πλειοψηφία της στις εκλογές του Μαϊου του 2017. Ο Μπόρις Τζόνσον, ο διάδοχός της, δήλωσε ότι δεν χρωστάει τίποτα στις Βρυξέλλες, υπέγραψε όμως μια συμφωνία διαζυγίου που ευνοεί την ΕΕ.

Στο θέμα του μέλλοντος του Ηνωμένου Βασολείου, ο ηγέτης των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν δεν έχει άποψη. Τηρεί στάση ουδετερότητας. Το 37% των ψηφοφόρων του ψήφισαν υπέρ του Brexit. Τα δύο τρίτα των στελεχών και των βουλευτών του όμως, καθώς και το συνδικάτο TUC, είναι κατά του διαζυγίου.

Το τελευταίο παράδοξο δεν είναι το λιγότερο σημαντικό. Στις 12 Δεκεμβρίου, για τρίτη φορά σε πέντε χρόνια, οι Βρετανοί καλούνται στις κάλπες. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι είτε ένα τελειωτικό Brexit, που θα θέσει σε κίνδυνο την ενότητα του βασιλείου, είτε ένα νέο δημοψήφισμα.

«Πρόκειται για τις σημαντικότερες εκλογές μετά το τέλος του Β’Παγκοσμίου Πολέμου», λέει ο Ρόμπερτ Σρίμλεϊ, εξέχων δημοσιογράφος των Financial Times. Όμως οι δύο βασικοί αντίπαλοι, ο Μπόρις Τζόνσον και ο Τζέρεμι Κόρμπιν, δεν απολαμβάνουν του γενικού σεβασμού. Ο πρώτος θεωρείται ένας επίμονος ψεύτης, ο δεύτερος ένας νοσταλγός της πολύ παλιάς Αριστεράς.

Εν μέσω μιας μέτριας οικονομικής κατάστασης, και οι δύο υπόσχονται μεγάλες αλλαγές για το μέλλον. Ο συντηρητικός εγγυάται την έξοδο από την ΕΕ, ο Εργατικός τη – μερική – έξοδο από την οικονομία της αγοράς. Η κοινή γνώμη είναι απρόβλεπτη. Από το 2016 μέχρι σήμερα έχουν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους ένα εκατομμύριο νέοι ψηφοφόροι.

Στους Βρετανούς που έχουν κουραστεί από ένα τριετές πολιτικό ψυχόδραμα, ο Τζόνσον απευθύνει ένα απλό μήνυμα: ας θέσουμε σε εφαρμογή το Brexit. Ο πρωθυπουργός συνήψε τον Οκτώβριο μια πρώτη συμφωνία με την ΕΕ για τους όρους του διαζυγίου – ένα κείμενο που o ίδιος είχε χαρακτηρίσει «παράδοση» όταν είχε προταθεί από τη Μέι. Η πνευματική τιμιότητα δεν περιλαμβάνεται στα ατού του Τζόνσον. Αν κερδίσει τις εκλογές της ερχόμενης εβδομάδας, έχει δεσμευτεί να ολοκληρώσει μέσα σε 12 μήνες τη συμφωνία που θα καθορίζει τις μελλοντικές σχέσεις, κυρίως στον εμπορικό τομέα, ανάμεσα στο Λονδίνο και τους 27.

Το πρόγραμμά του είναι απλό και ανταποκρίνεται χωρίς αμφιβολία στις προσδοκίες πολλών ψηφοφόρων. Όμως οι επιφυλακτικοί είναι πολλοί. Θα χρειαστεί πολύ περισσότερος χρόνος για μια εμπορική συμφωνία με την ΕΕ. Αν λοιπόν ο Τζόνσον επιμείνει στο χρονοδιάγραμμά του, υπάρχει κίνδυνος ενός ασύντακτου Brexit. Αν πάλι ικανοποιήσει τις περισσότερες απαιτήσεις της ΕΕ, θα κατηγορηθεί ότι καταπάτησε τις υποσχέσεις του. Ποιος θα τα βάλει όμως με έναν πρωθυπουργό που έλυσε το Brexit, εδραίωσε τη θέση του κόμματός του στην εξουσία και υπόσχεται να δώσει τέλος στην πολιτική της λιτότητας;

Ο Κόρμπιν δεν έχει μεγαλύτερο κύρος από τον αντίπαλό του. Περιβάλλεται από σκληρούς μαρξιστές, είναι ήπιος απέναντι σε διάφορες δικτατορίες (όπως το Ιράν), δεν εκτιμά ιδιαίτερα τον δυτικό κόσμο και έχει σταθεί ανίκανος να καταπολεμήσει τον αντισημιτισμό στο κόμμα του.

Είναι αλήθεια ότι το 2017 έκανε μια καλή εκστρατεία και μετέτρεψε το κόμμα του στη μεγαλύτερη αριστερή παράταξη της Ευρώπης (500.000 μέλη). Είναι επίσης αλήθεια ότι το πρόγραμμά του περιλαμβάνει πράγματα που έχει ανάγκη η Βρετανία, όπως περισσότερες δημόσιες επενδύσεις, δημοκρατικότερη πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση και μεγαλύτερη φορολόγηση των πολύ πλουσίων. Όμως ο ευρύς κατάλογος των εθνικοποιήσεων – νερό, ηλεκτρικό, τηλεπικοινωνίες – και η αύξηση του κρατικού ελέγχου σε μεγάλους τομείς της οικονομίας αποτελούν πολύ ριζοσπαστικές τομές: «Θα ξυρίζουμε τζάμπα αφού εθνικοποιήσουμε τα μισά κομμωτήρια».

Σε κάθε περίπτωση, το ποσοστό των Εργατικών θα έχει συνέπειες σε όλη την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, καθώς θα δείξει την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί: όλο αριστερά ή όχι.

Το Brexit δεν αποτελεί το βασικό μέλημα του Κόρμπιν. Όπως λέει, θα επαναδιαπραγματευθεί μια συμφωνία με την ΕΕ και θα τη θέσει σε δημοψήφισμα. Με λίγα λόγια, ο Μπόρις Τζόνσον πουλάει παραμύθια και ο Κόρμπιν υπεκφεύγει. Το αποτέλεσμα των εκλογών μπορεί να είναι λιγότερο καθαρό απ’ό,τι περιμένουμε.

Πηγή: Le Monde / ΑΠΕ-ΜΠΕ