Το Brexit στη ζώνη του λυκόφωτος

Στον αέρα βρίσκεται και πάλι η διαδικασία του Brexit, μετά τη χθεσινή απόφαση της Βουλής των Κοινοτήτων πως δεν επρόκειτο να εγκρίνει τη νέα συμφωνία, την οποία έφερε στην ολομέλεια ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, πριν περάσουν οι σχετικές νομοθεσίες.

Ο κ. Τζόνσον από την πλευρά του άφησε και αυτός όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά, αρνούμενος να ξεκαθαρίσει οριστικά κατά πόσο θα ζητήσει νέα παράταση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και τα σενάρια όταν η εφημερίδα οδηγείτο στο τυπογραφείο έδιναν και έπαιρναν κατά πόσο ο Βρετανός πρωθυπουργός θα βρει μια φόρμουλα ώστε να μοιάζει πως ζητά παράταση, αλλά θα είναι σαν να μην ζητά...

Ψηφίζοντας επί της τροπολογίας που κατέθεσε εκ μέρους ομάδας Συντηρητικών και Εργατικών βουλευτών ο τέως Συντηρητικός και πλέον ανεξάρτητος βουλευτής Όλιβερ Λέτγουιν, η Βουλή των Κοινοτήτων αποφάσισε με 322 ψήφους υπέρ και 306 κατά πως, ακόμα και αν ψήφιζε υπέρ ή κατά της συμφωνίας, αυτή δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί πως εγκρίθηκε μέχρι να περάσουν οι σχετικές νομοθεσίες από την ολομέλεια.

Με αυτόν τον τρόπο η Βουλή θέλησε να εξαναγκάσει τον κ. Τζόνσον να ζητήσει παράταση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, βάσει του «νόμου Μπεν» τον οποίο πέρασε στις 9/9 και ο οποίος προβλέπει πως θα έπρεπε να ζητηθεί παράταση αν δεν υπήρχε συμφωνία εγκεκριμένη από τους βουλευτές μέχρι χθες Σάββατο 19/10.

Μετά την απόφαση η κυβέρνηση Τζόνσον θεώρησε πως δεν υπήρχε λόγος να καταθέσει για ψήφιση τη συμφωνία. Η πρόθεση, όπως ανακοινώθηκε επίσημα, είναι οι σχετικές νομοθεσίες να κατατεθούν τη Δευτέρα το πρωί.

Όμως το μεγάλο ερώτημα ήταν αν ο Βρετανός πρωθυπουργός σκόπευε να ζητήσει την παράταση από την ΕΕ όπως τον αναγκάζει η νομοθεσία. Η διορία ήταν η ώρα 11 το βράδυ (ώρα Λονδίνου), δηλαδή το τέλος της ημέρας τα μεσάνυχτα, ώρα Βρυξελλών.

Από την πλευρά των Βρυξελλών, η εκπρόσωπος της Κομισιόν Μίνα Αντρέεβα δήλωσε μέσω twitter πως «εναπόκειται στην κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να μας πληροφορήσει για τα επόμενα βήματά της το συντομότερο». Αξίζει να σημειωθεί πως ό,τι και να συμβεί ο χρόνος τελειώνει, καθώς η όποια συμφωνία θα πρέπει να εγκριθεί πριν τις 31/10 και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που συνεδριάζει την ερχόμενη εβδομάδα, αλλά δεν συνέρχεται ξανά μέχρι τον Νοέμβριο.

Σημειώνεται πως η τροπολογία Λέτγουιν πέρασε τελικά χάρη στη στήριξη του κόμματος των Προτεσταντών της Βόρειας Ιρλανδίας DUP, οι οποίοι είχαν εξοργιστεί από την πρόνοια της συμφωνίας που τοποθετεί τελωνειακούς ελέγχους μεταξύ της περιοχής και του υπόλοιπου Ηνωμένου Βασιλείου. Ωστόσο το DUP επίσημα δήλωσε πως αναμένει να δει την ουσία της συμφωνίας πριν αποφασίσει για την ψήφο του τη Δευτέρα.



Ζητά ή όχι;

Κάπου εδώ η διαδικασία μπήκε στη ζώνη του λυκόφωτος. Μιλώντας στη Βουλή αμέσως μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος, ο κ. Τζόνσον επέμεινε πως χθες χάθηκε μια ευκαιρία για το Κοινοβούλιο να ασκήσει ουσιαστικά την ψήφο του, και πως επιμένει ότι το καλύτερο για τη χώρα είναι η αποχώρηση με τη δική του συμφωνία στις 31 Οκτωβρίου.

Τόνισε πως δεν πρόκειται να ζητήσει παράταση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, υποστηρίζοντας πως η νομοθεσία δεν τον αναγκάζει να το κάνει, και πως θα τους πει ό,τι έλεγε μέχρι σήμερα, πως «μια παράταση θα ήταν κακή για τη χώρα». Εξέφρασε όμως την ελπίδα πως «την ΕΕ δεν θα την ελκύσει η καθυστέρηση όπως την αντιπολίτευση».

Αφού πρόσθεσε πως η τροπολογία Λέτγουιν πέρασε οριακά, και προκαλώντας γέλια σε ορισμένους βουλευτές, ο κ. Τζόνσον είπε πως ελπίζει πως τη Δευτέρα που θα καταθέσει τη νομοθεσία ελπίζει πως η συμφωνία θα περάσει.

«Είμαι σίγουρος πως ο πρωθυπουργός θα τηρήσει τη νομοθεσία» δήλωσε αργότερα ο Όλιβερ Λέτγουιν, διευκρινίζοντας πως από την πλευρά του (και εκ μέρους όσων στήριξαν την τροπολογία), σκοπεύει να ψηφίσει υπέρ της συμφωνίας όταν κατατεθεί. «Ελπίζω, όπως και ο πρωθυπουργός, πως η χώρα θα αποχωρήσει στις 31/10, αλλά ελπίζω πως αυτό δεν θα γίνει χωρίς συμφωνία».

Σε ανακοίνωσή τους μέσω twitter, οι κυβερνώντες Συντηρητικοί τόνισαν πως ο πρωθυπουργός «δεν θα ζητήσει παράταση – θα πει στους ηγέτες της ΕΕ πως δεν πρέπει να υπάρξουν άλλες καθυστερήσεις και πως πρέπει να ολοκληρώσουμε το Brexit μέχρι τις 31/10 με τη νέα συμφωνία».

Παράλληλα, τα βρετανικά ΜΜΕ μεταδίδουν πως οι εκπρόσωποι της Ντάουνινγκ Στριτ αρνούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις δημοσιογράφων αν ο κ. Τζόνσον θα στείλει επιστολή στην ηγεσία της ΕΕ, και περιορίζονται στο να αναφέρουν πως ο πρωθυπουργός θα τηρήσει τη νομοθεσία.

Τα βρετανικά ΜΜΕ ήταν χθες, όπως αναμένεται, διχασμένα, με τα πιο φανατικά υπέρ ενός Brexit να κατηγορούν λίγο πολύ τη Βουλή πως σπατάλησε την καλύτερη ευκαιρία της χώρας για έξοδο από την Ένωση. Άλλα ΜΜΕ, όπως η Guardian, επεσήμαναν χθες πως η κατάσταση για τον πρωθυπουργό είναι νομικά επισφαλής, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη στη Σκωτία υπόθεση εναντίον του για την πρόθεσή του να τηρήσει τον νόμο περί παράτασης. Εάν ο κ. Τζόνσον δεν ζητήσει παράταση, τότε ακόμα και τη Δευτέρα το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει πως ο πρωθυπουργός παραβιάζει τη νομοθεσία, με άμεσες συνέπειες.



Γουρούνι στο σακί

Η συμφωνία του Μπόρις Τζόνσον δέχθηκε πάρα πολλές επικρίσεις από τα αντιπολιτευόμενα κόμματα χθες κατά τη διάρκεια της συζήτησης που προηγήθηκε. Μεταξύ άλλων, οι Εργατικοί υποστήριξαν πως η νέα συμφωνία αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω απορρύθμισης της οικονομίας καθώς αυξάνει τις πιθανότητες η τελική κατάληξη του Brexit να μην συνοδευτεί από μια νέα εμπορική συμφωνία, αλλά από επιστροφή στις αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Επίσης, σημειώθηκαν επικρίσεις για το ότι δεν υπάρχουν αναφορές στον σεβασμό των εργασιακών δικαιωμάτων ούτε διασφαλίσεις πως η Βρετανία θα τηρεί τις ευρωπαϊκές αρχές για θέματα περιβάλλοντος.

Ιδιαίτερα έντονη ήταν η αντίδραση από πολλούς βουλευτές για το ότι δεν υπάρχει καμία μελέτη για τις επιπτώσεις της νέας συμφωνίας στην οικονομία, με μια βουλευτή να σημειώνει πως η κυβέρνηση ζητά την εμπιστοσύνη του Κοινοβουλίου χωρίς να έχει παρουσιάσει νομοθεσίες.



Υπέρ η Μέι

 Στη δική της παρέμβαση η πρώην πρωθυπουργός Τερέζα Μέι τάχθηκε υπέρ της συμφωνίας Τζόνσον, τονίζοντας πως αυτή είναι η σωστή προσέγγιση για όποιον βλέπει πέρα από το προσωπικό και το κομματικό συμφέρον, και κοιτάζει το συμφέρον της χώρας και των ψηφοφόρων. Μάλιστα απάντησε στους βουλευτές και στην ηγεσία των Εργατικών πως αν ενδιαφέρονταν για τους εργαζόμενους όσο διατείνονται σήμερα, θα έπρεπε να είχαν ψηφίσει τη δική της συμφωνία.

Η κ. Μέι τάχθηκε κατά ενός δεύτερου δημοψηφίσματος, εξηγώντας πως αν και στην ίδια δεν αρέσει το συγκεκριμένο εργαλείο, θεωρεί πως τα αποτελέσματά τους πρέπει να γίνονται αποδεκτά.

Σχολιάζοντας τις δηλώσεις Μέι ο Εργατικός βουλευτής Πίτερ Κάιλ επεσήμανε πως κάποτε η ίδια επέμενε πως δεν θα δεχόταν ποτέ τελωνειακούς ελέγχους για τη Βόρεια Ιρλανδία. Πρόσθεσε πως η ογκώδης συμφωνία που πέτυχε η ίδια και η συμφωνία του κ. Τζόνσον είναι πολύ διαφορετικές, γι' αυτό και είναι μονόδρομος ένα δεύτερο δημοψήφισμα.



Η Σκωτία βλέπει έξω

 Σε περίπτωση εξόδου χωρίς συμφωνία, αναμένεται πως η ενότητα του Ηνωμένου Βασιλείου θα δεχθεί νέες πιέσεις, συγκεκριμένα από τη Σκωτία. Άλλωστε, όταν πριν από μερικά χρόνια οι Σκωτσέζοι ψήφισαν να παραμείνουν στο ΗΒ, το έκαναν εισακούοντας το επιχείρημα πως μόνο έτσι θα έμεναν εντός της ΕΕ.

Σύμφωνα με την Guardian, σε πρόσφατη δημοσκόπηση του οργανισμού Progress Scotland στην οποία συμμετείχαν άτομα που δεν έχουν αποφασίσει για το θέμα της ανεξαρτησίας, 61% συμφώνησαν πως το Brexit αυξάνει τις πιθανότητες ανεξαρτησίας και 53% απάντησαν πως οι εξελίξεις άλλαξαν την άποψή τους. Πρόκειται για το 20% περίπου του εκλογικού σώματος και, όπως σημειώνει η εφημερίδα, θα έχει καθοριστικό λόγο σε ένα πιθανό δημοψήφισμα.

Όπως άλλωστε σημείωσε χθες ο Ίαν Μπλάκφορντ, στη νέα συμφωνία αποχώρησης δεν υπήρξε και πάλι ούτε και μία αναφορά στη Σκωτία και στα δικά της συμφέροντα, σε αντίθεση με τις συνεχείς αναφορές στο θέμα της Βόρειας Ιρλανδίας. «Η Αγγλία παίρνει αυτό που ψήφισε, η Ουαλία παίρνει αυτό που ψήφισε, η Βόρεια Ιρλανδία παίρνει μια καλύτερη μεταχείριση, η Σκωτία όχι» τόνισε.

Μέχρι την υστάτη

Για να επιτευχθεί η νέα συμφωνία χρειάστηκε να γίνουν υποχωρήσεις και από τις δύο πλευρές, με πιο σημαντική ωστόσο την αποδοχή από τον Μπόρις Τζόνσον πως θα υπάρχουν τελωνειακοί έλεγχοι για τα αγαθά που θα μπαίνουν από το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο στη Βόρεια Ιρλανδία (θέση που εξόργισε το Προτεσταντικό Κόμμα στο Μπέλφαστ). Η διαφορά είναι πως ουσιαστικά όλο το Ηνωμένο Βασίλειο μένει εκτός ελεύθερης αγοράς, όμως οι πολιτικές της ΕΕ θα συνεχίσουν να εφαρμόζονται στη Βόρεια Ιρλανδία έτσι ώστε να μην χρειάζονται έλεγχοι επί του εδάφους στο σύνορο με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας.

Η συμφωνία αυτή περιλαμβάνει και το ότι η τοπική Βουλή της Βόρειας Ιρλανδίας θα κληθεί να ψηφίσει αν δέχεται τις νέες ρυθμίσεις ανά τέσσερα χρόνια. Μάλιστα, για αλλαγή του καθεστώτος, θα χρειάζεται υπερψήφιση από χωριστή πλειοψηφία των κομμάτων και των δύο κοινοτήτων.