Σε περίοδο παρατεταμένης αβεβαιότητας το Αφγανιστάν

Παρότι οι προεδρικές εκλογές αποδείχθηκαν λιγότερο επεισοδιακές απ’ ό,τι φοβούνταν αρκετοί, το Αφγανιστάν οδεύει να εισέλθει σε περίοδο παρατεταμένης πολιτικής αβεβαιότητας, με τους δύο επικρατέστερους υποψήφιους να μιλούν περί νίκης τους πολύ πριν ολοκληρωθεί η καταμέτρηση των ψηφοδελτίων και να διαμηνύουν πως δεν θα αποδεχθούν την ήττα.

Η κατάσταση είναι πανομοιότυπη με εκείνη που ενέσκηψε το 2014 κι έχει τους ίδιους πρωταγωνιστές, τον Άσραφ Γάνι και τον Αμπντούλα Αμπντούλα, που αλληλοκατηγορήθηκαν σε εκείνη την αναμέτρηση για νοθεία σε μαζική κλίμακα. Τότε, η σύγκρουση ανάγκασε τις ΗΠΑ να επέμβουν για να επιτευχθεί μια άβολη συμφωνία βάσει της οποίας ο Γάνι έγινε πρόεδρος και ο Αμπντούλα επικεφαλής της κυβέρνησής του. Οι δύο αντίπαλοι ξεκαθαρίζουν πως δεν είναι διατεθειμένοι να αποδεχθούν παρόμοια διευθέτηση αυτή τη φορά.

Παράλληλα, οι ισλαμιστές αντάρτες Ταλιμπάν ελέγχουν μεγαλύτερο μέρος της χώρας παρά ποτέ μετά την ανατροπή τους από την εξουσία πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες κι αρνούνται να αναγνωρίσουν την κυβέρνηση, που χαρακτηρίζουν μαριονέτα της Ουάσινγκτον.

Η κυβέρνηση ενότητας στην οποία συμμετέχουν οι δύο αντίπαλοι θα παραμείνει στην εξουσία ωσότου αναδειχθεί ο νικητής των προεδρικών εκλογών και αναλάβει καθήκοντα.

Το αποτέλεσμα των εκλογών τυπικά θα ανακοινωθεί από την εκλογική επιτροπή τη 19η Οκτωβρίου. Εάν ουδείς υποψήφιος συγκεντρώσει πάνω από τις μισές ψήφους, θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος.

«Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος παρατεταμένης πολιτικής κρίσης και σύγκρουσης για το αποτέλεσμα που θα διχάσει, την ώρα που οι Ταλιμπάν παραμένουν πάντα ενωμένοι», έκρινε ο Κόλιν Κούκμαν, ειδικός του Ινστιτούτου για την Ειρήνη των ΗΠΑ, το οποίο παρακολουθεί τα αφγανικά πολιτικά πράγματα συστηματικά από το 2008.

Ο Πετρ Στεπάνεκ, πρεσβευτής της Τσεχίας στο Αφγανιστάν, προεξόφλησε ότι ο δεύτερος γύρος των εκλογών δεν θα διεξαχθεί πριν από την άνοιξη, παρατείνοντας την αβεβαιότητα.

«Η εκλογική επιτροπή μπορεί να πει “οι καιρικές συνθήκες είναι άσχημες” και να αναβάλει [την ψηφοφορία] για έναν-δυο μήνες», είπε ο Στεπάνεκ. «Με συνέπεια να έχουμε μια ανίσχυρη κυβέρνηση» στην Καμπούλ, πρόσθεσε ο τσέχος διπλωμάτης.

Έχουν υποβληθεί 4.500 καταγγελίες για παρατυπίες από την 28η Σεπτεμβρίου, όταν διεξήχθησαν οι εκλογές, γεγονός που δίνει σε όποιον από τους δύο ηττηθεί άφθονα πολεμοφόδια για να αμφισβητήσει την εγκυρότητα του αποτελέσματος. Η Ανεξάρτητη Εκλογική Επιτροπή ανακοίνωσε προχθές Κυριακή πως έχουν χαθεί ορισμένα μηχανήματα επαλήθευσης των ψήφων με βιομετρικά δεδομένα.

Η συμμετοχή δεν ξεπέρασε τα 2,6 εκατ. ψηφοφόρους, δηλαδή περίπου το ένα τέταρτο εξ όσων είχαν δικαίωμα ψήφου, εν μέρει εξαιτίας των απειλών των Ταλιμπάν ότι τα εκλογικά κέντρα και όλοι όσοι συμμετείχαν στη διαδικασία θα γίνονταν στόχοι επιθέσεων.

Επίσης τον περασμένο μήνα, η διαπραγμάτευση των ΗΠΑ με τους Ταλιμπάν που διεξαγόταν επί έναν χρόνο και πλέον με αντικείμενο την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων, με αντάλλαγμα εγγυήσεις για την ασφάλεια, κατέρρευσε. Οι δύο πλευρές ωστόσο διεξήγαγαν νέες διερευνητικές επαφές στο Ισλαμαμπάντ την περασμένη εβδομάδα.

Το επόμενο βήμα επρόκειτο να είναι η έναρξη συνομιλιών ανάμεσα στους Ταλιμπάν και την αφγανική κυβέρνηση για την πιθανή κήρυξη κατάπαυσης του πυρός καθώς και για τον μελλοντικό ρόλο των Ταλιμπάν. Ως τώρα, οι ισλαμιστές αντάρτες απορρίπτουν κάθε ενδεχόμενο διαπραγματεύσεων με την κυβέρνηση.

Το στρατόπεδο του Γάνι υποβαθμίζει τις ανησυχίες περί παρατεταμένου πολιτικού αδιεξόδου.

Στις εκλογές του περασμένου μήνα, εφαρμόστηκαν περισσότεροι έλεγχοι παρά ποτέ για να αποφευχθούν παρατυπίες και νοθεία, πράγμα που σημαίνει ότι ο Αμπντούλα δεν μπορεί να διαμαρτύρεται εάν ηττηθεί, υποστήριξε ο Νταούντ Σουλτανζόι, κορυφαίο στέλεχος της ομάδας που διεξήγαγε την εκστρατεία του Γάνι.

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο πρόεδρος κυριάρχησε στα αστικά κέντρα και απέσπασε μέρος της βάσης του Αμπντούλα στον βορρά, κάτι που σημαίνει πως επικράτησε με άνεση στον πρώτο γύρο. «Η διαδικασία ήταν η πιο διαφανής που διεξήχθη ποτέ», πρόσθεσε ο Σουλτανζόι. «Κάποιος πρέπει να τον βάλει [τον Αμπντούλα] στη θέση του. Φτάνει πια», πρόσθεσε.

Ερωτηθείς εάν ο Γάνι θα αποδεχόταν τη νίκη του Αμπντούλα, ο Σουλτανζόι απάντησε πως θεωρεί την πιθανότητα αυτή «τραβηγμένη».

Η πλευρά του Αμπντούλα είναι εξίσου βέβαιη ότι η συμμαχία Χαζάρων, Τατζίκων, Ουζμπέκων και Παστούν που συγκρότησε του έδωσε τη νίκη, σύμφωνα με τον εκπρόσωπό του Μουτζίμπ Ραχμάν Ραχίμι.

Το στρατόπεδο του Αμπντούλα ανησυχεί για τις παρατυπίες, που ήταν πολυάριθμες, όπως και για την ασυνήθιστα υψηλή συμμετοχή κατά τόπους. Ο επικεφαλής της κυβέρνησης θα αποδεχόταν την ήττα του μόνο στην περίπτωση που τεκμηριωνόταν πως η διαδικασία ήταν καθαρή και αφού επαληθεύονταν οι ψήφοι με βιομετρικά δεδομένα, σημείωσε ο Ραχίμι, διαβεβαιώνοντας ταυτόχρονα πως έχει εμπιστοσύνη στην εκλογική επιτροπή.

Ο Αμπντούλα όμως δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να αποδεχθεί ένα αποτέλεσμα που θα αποτελούσε προϊόν νοθείας, διεμήνυσε ο ίδιος.

«Έχει στα χέρια του την πραγματική εξουσία στο Αφγανιστάν», υποστήριξε ο Ραχίμι. «Εάν έλεγε “όχι” [στο αποτέλεσμα] η χώρα θα κατέρρεε. Δεν πρέπει να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση, ελπίζουμε πως δεν θα φθάσουμε εκεί».

Δυτικοί διπλωμάτες, που μίλησαν υπό τον όρο να μην κατονομαστούν λόγω της λεπτής φύσης της κατάστασης επισήμαιναν πως όσο παρατείνεται η σύγχυση και η παράλυση στην αφγανική κυβέρνηση, τόσο πιο εύκολο θα είναι για τους Ταλιμπάν να καλύψουν το κενό. Πρόσφατες επαφές που έκαναν οι ισλαμιστές αντάρτες στο εξωτερικό ενδέχεται να τους δώσουν μεγαλύτερη νομιμοποίηση, σύμφωνα με τους ίδιους.

Στο Ισλαμαμπάντ την περασμένη εβδομάδα, στελέχη των Ταλιμπάν εναγκαλίστηκαν τον υπουργό Εξωτερικών του Πακιστάν με τον οποίο αντάλλαξαν δώρα μπροστά στις κάμερες. Οι Ταλιμπάν, που αυτοαποκαλούνται το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν — όπως είχαν μετονομάσει τη χώρα όταν είχαν καταλάβει στην εξουσία — ήγειραν στις συνομιλίες θέματα όπως η κατάσταση των αφγανών προσφύγων στην πακιστανική επικράτεια, που θα περίμενε κανένας να τίθενται σε διμερές επίπεδο από την κυβέρνηση.

Επρόκειτο για «συνηθισμένες πολιτικές δραστηριότητες» που είχαν προγραμματιστεί πριν από καιρό και δεν αποτελούσαν προσπάθεια να καλυφθεί κάποιο υποτιθέμενο ή πραγματικό κενό εξουσίας, σχολίασε ένας εκπρόσωπος των Ταλιμπάν, ο Ζαμπιουλάχ Μουτζάχιντ.

Πρόσθεσε ότι η πολιτική αβεβαιότητα στην Καμπούλ δεν απασχολεί τους Ταλιμπάν· οι ισλαμιστές θεωρούν τις προεδρικές εκλογές παράνομες και άκυρες.