Νέα Σύνοδος Κορυφής για τα κορυφαία πόστα των θεσμών της ΕΕ

Οι Αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ συνέρχονται σήμερα εκ νέου στις Βρυξέλλες για να συνεχίσουν τη διαδικασία διορισμού των επικεφαλής των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Η προσέλευση των ηγετών ξεκινά στις 17:00 τοπική ώρα και υπάρχει πρόβλεψη το δείπνο να συνεχιστεί και ως πρόγευμα το πρωί της 1ης Ιουλίου, αν δεν έχει επέλθει συμφωνία ως τις πρώτες πρωινές ώρες.

Τη συνάντηση είχε ανακοινώσει κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 20 Ιουνίου, ο Πρόεδρος Τουσκ λέγοντας: "δεν υπήρξε πλειοψηφία για κανέναν υποψήφιο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε ότι πρέπει να υπάρξει ένα πακέτο που να αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία της ΕΕ. Θα συναντηθούμε ξανά στις 30 Ιουνίου".

Στο πλαίσιο της άτυπης συνάντησης αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στο Σίμπιου της Ρουμανίας, στις 9 Μαΐου 2019, ο Πρόεδρος Τουσκ είχε εξηγήσει ότι αυτή η διαδικασία "θα ακολουθήσει τους κανόνες που προβλέπονται στις Συνθήκες και θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τη γεωγραφική ισορροπία καθώς και τη δημογραφία, ώστε τόσο οι μεγάλες όσο και οι μικρότερες χώρες να εκπροσωπούνται στις υψηλότερες θέσεις στην ΕΕ".

Αναλυτικά η διαδικασία για την κάθε θέση είναι η εξής:

- Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

Σύμφωνα με τις Συνθήκες (άρθρο 15.5), το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκλέγει τον Πρόεδρό του με ειδική πλειοψηφία. Ο πρόεδρος κατέχει τη θέση για μια θητεία 2,5 ετών, ανανεώσιμη μία φορά.

- Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Η διαδικασία ορισμού του Προέδρου της Επιτροπής για τα επόμενα πέντε έτη ορίζεται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το άρθρο 17.7 αναφέρει: "λαμβάνοντας υπόψη τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μετά από τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποφασίζοντας με ειδική πλειοψηφία, προτείνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποψήφιο για την προεδρία της Επιτροπής.

Ο υποψήφιος αυτός εκλέγεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με πλειοψηφία των μελών του. Εάν δεν αποκτήσει την απαιτούμενη πλειοψηφία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αποφασίζοντας με ειδική πλειοψηφία, προτείνει, εντός προθεσμίας ενός μηνός, νέο υποψήφιο που θα εκλεγεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σύμφωνα με την ίδια διαδικασία. Επιπλέον, η "δήλωση 11" της Συνθήκης επισημαίνει ότι "το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι από κοινού υπεύθυνοι για την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας που οδηγεί στην εκλογή του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πριν από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα διεξαγάγουν έτσι τις απαιτούμενες διαβουλεύσεις στο πλέον κατάλληλο πλαίσιο".

Υπενθυμίζεται ότι κατά την άτυπη σύνοδο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ στις 23 Φεβρουαρίου 2018, οι ηγέτες της ΕΕ συζήτησαν τους διορισμούς, μσυμπεριλαμβανομένης της λεγόμενης διαδικασίας "Spitzenkandidaten". Μετά τη σύνοδο κορυφής, ο Πρόεδρος Τουσκ δήλωσε ότι υπήρξε συμφωνία μεταξύ των ηγετών ότι "δεν θα μπορούσε να υπάρξει αυτόματη διαδικασία". Κατά τη Συνθήκη είναι σαφής για την αυτόνομη αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να ορίσει τον υποψήφιο, λαμβάνοντας υπόψη τις ευρωπαϊκές εκλογές και έχοντας προβεί στις κατάλληλες διαβουλεύσεις.

- Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο διορίζει τον Πρόεδρο της ΕΚΤ για περίοδο οκτώ ετών. Συμβουλεύεται επίσης το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ (αποτελούμενο από τα 6 μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών των 19 χωρών της ζώνης του ευρώ). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο λαμβάνει την απόφασή του με ειδική πλειοψηφία. Η διαδικασία αυτή καθορίζεται στο άρθρο 283 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ).

- Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο διορίζει, με ειδική πλειοψηφία και με τη συμφωνία του Προέδρου της Επιτροπής, τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας (άρθρο 18 παράγραφος 1). Ο Ύπατος Εκπρόσωπος, ο οποίος διορίζεται για πέντε έτη, είναι επίσης αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η δήλωση 6 της Συνθήκης ορίζει ότι "κατά την επιλογή των προσώπων που καλούνται να ασκούν τα καθήκοντα του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, του Προέδρου της Επιτροπής και του Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, πρέπει να ληφθούν δεόντως υπόψη και να γίνουν σεβαστές η  γεωγραφική και δημογραφική ποικιλομορφία της Ένωσης και των κρατών μελών της".
Υπάρχουν επίσης γενικότερες διατάξεις στις Συνθήκες σχετικά με την ανάγκη διασφάλισης της ισορροπίας μεταξύ των φύλων. Στο Σίμπιου, ο Πρόεδρος Τουσκ ξεκαθάρισε ότι "το πνεύμα της Συνθήκης είναι επίσης σημαντικό όταν πρόκειται για την ισότητα των φύλων καθώς και για την πολιτική ισορροπία".

ΚΥΠΕ/Αθανάσιος Αθανασίου