Μέι: Παρουσίασε τον τρόπο εξασφάλισης δικαιωμάτων Ευρωπαίων κατοίκων

Η βρετανική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να χορηγήσει το δικαίωμα μόνιμης διαμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο για τη μετα-Brexit εποχή στους περισσότερους από 3 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες που ζουν ήδη στη χώρα, σύμφωνα με την αναλυτική πρόταση προς την ΕΕ που παρουσίασε στη Βουλή των Κοινοτήτων η Τερέζα Μέι.

Η χορήγηση του δικαιώματος αυτού θα γίνει μέσω της απόκτησης ενός νέου νομικού καθεστώτος για τους δικαιούχους, του καθεστώτος του «εγκατεστημένου» κατοίκου.

Σύμφωνα με τους όρους της βρετανικής πρότασης, η οποία προϋποθέτει αντίστοιχες εξασφαλίσεις για τους Βρετανούς κατοίκους των χωρών-μελών της ΕΕ, θα οριστεί αρχικά μία καταληκτική ημερομηνία πριν από την οποία θα πρέπει να έχουν εγκατασταθεί στη Βρετανία οι Ευρωπαίοι πολίτες για να έχουν εγγυημένα τα δικαιώματά τους.

Η ημερομηνία θα καθοριστεί κατόπιν συζήτησης με την ΕΕ και θα είναι μεταξύ της 29ης Μαρτίου 2017, όταν δηλαδή η κυβέρνηση ενεργοποίησε το Άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας και της ημέρας υλοποίησης του Brexit, δηλαδή θεωρητικά της 29ης Μαρτίου 2019.

Όσοι Ευρωπαίοι πολίτες θα έχουν κλείσει πέντε χρόνια διαμονής στη Βρετανία πριν από την καταληκτική ημερομηνία θα έχουν αυτόματα το δικαίωμα μόνιμης διαμονής. Θα απαιτηθεί ωστόσο μία αίτησή τους στην αρμόδια υπηρεσία, με την κυβέρνηση να υπόσχεται ότι η διαδικασία της αίτησης αυτής θα είναι πολύ πιο απλοποιημένη και ομαλή από την ισχύουσα διαδικασία απόκτησης άδειας μόνιμης παραμονής. Σημειώνεται ότι ακόμα και όσοι Ευρωπαίοι έχουν ήδη αποκτήσει άδεια μόνιμης παραμονής θα χρειαστεί να υποβάλουν αίτηση για υπαγωγή τους στο καθεστώς του «εγκατεστημένου» κατοίκου, που θα αποτελεί και προϋπόθεση για αίτηση απόκτησης βρετανικής υπηκοότητας.

Όσοι θα έχουν εγκατασταθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν από την καταληκτική ημερομηνία χωρίς όμως να έχουν κλείσει πέντε χρόνια διαμονής στη χώρα, θα μπορούν χωρίς άλλες προϋποθέσεις να κάνουν αίτηση για «προσωρινή διαμονή» μέχρι να κλείσουν πενταετία, οπότε και θα έχουν το δικαίωμα να χαρακτηριστούν «εγκατεστημένοι» κάτοικοι και να αποκτήσουν πλήρη δικαιώματα.

Τα δικαιώματα αυτά καλύπτουν πέρα από τη διαμονή την πρόσβαση στα κρατικά επιδόματα πρόνοιας, στην υγειονομική περίθαλψη, στην εκπαίδευση, τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα κ.ά.

Όσοι Ευρωπαίοι, όμως, έρθουν να ζήσουν στη Βρετανία μετά από την καταληκτική ημερομηνία, έστω και αν η χώρα δεν έχει βγει ακόμα από την ΕΕ, δε θα μπορούν να περιμένουν πως το δικαίωμα διαμονής τους θα είναι εγγυημένο. Στη δική τους περίπτωση θα δοθεί μια περίοδος χάριτος, πιθανότατα δύο ετών, ώστε να διευθετήσουν το καθεστώς τους. Σε περίπτωση που δε συντρέχουν συνθήκες παράτασης της διαμονής τους στη Βρετανία μετά από την περίοδο χάριτος (π.χ. άδεια εργασίας, σπουδές), τότε δε θα έχουν δικαίωμα παραμονής και θα πρέπει να φύγουν.

Για όσους θα θέλουν να έρθουν στη Βρετανία μετά από το Brexit θα ισχύουν οι κανόνες του όποιου μεταναστευτικού συστήματος αποφασίσει να εφαρμόσει μελλοντικά η κυβέρνηση.

Σε ό,τι αφορά τους φοιτητές η βρετανική κυβέρνηση επαναλαμβάνει τη δέσμευση πως όσοι Ευρωπαίοι επιλέξουν για σπουδές βρετανικά πανεπιστήμια πριν από την ημέρα του Brexit θα τους επιτραπεί να ολοκληρώσουν τον κύκλο σπουδών τους με τους όρους που ισχύουν σήμερα – ακόμα και αν οι σπουδές τους ολοκληρώνονται αφού η Βρετανία θα έχει βγει από την ΕΕ.

Οι φοιτητές αυτοί θα έχουν την ίδια αντιμετώπιση και όρους με τους Βρετανούς φοιτητές, π.χ. ως προς τη λήψη φοιτητικών δανείων – ακριβώς δηλαδή όπως ισχύει σήμερα για τους Ευρωπαίους φοιτητές.

Για τα μέλη της άμεσης οικογένειας των Ευρωπαίων κατοίκων που θα θελήσουν να εγκατασταθούν μόνιμα στη Βρετανία στο μέλλον ο διαχωρισμός ως προς το δικαίωμα αυτό θα έγκειται στην ημερομηνία άφιξής τους στη Βρετανία. Όσοι θα έχουν αρχίσει να ζουν στη χώρα πριν από την ημέρα του Brexit θα μπορούν να υποβάλλουν αίτηση για απόκτηση καθεστώτος «εγκατεστημένου» κατοίκου όταν συμπληρώσουν την πενταετία.

Για όσους όμως έρθουν μετά από την ημερομηνία του Brexit η αντιμετώπισή τους θα γίνεται με τους όρους του νέου μεταναστευτικού συστήματος που θα εφαρμοστεί.

Το μεγάλο αγκάθι στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ για το θέμα των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων κατοίκων αναμένεται να είναι το όργανο που θα έχει τη δικαιοδοσία εξέτασης προσφυγών των ανθρώπων αυτών. Η βρετανική πλευρά κάνει λόγο για κατοχύρωση των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων στο βρετανικό δίκαιο, μη αποδεχόμενη τον εποπτικό ρόλο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, όπως απαιτεί η ΕΕ.

Ωστόσο, το Λονδίνο τονίζει ότι θα υπάρχουν δεσμεύσεις στο πλαίσιο της Συμφωνίας Αποχώρησης η οποία θα έχει διεθνή νομική υπόσταση, κάτι που αφήνει ανοιχτή την πιθανότητα ενός υβριδικού νομικού οργάνου με τη συμμετοχή Βρετανών και Ευρωπαίων δικαστών, χωρίς να είναι γνωστό αν κάτι τέτοιο θα γινόταν δεκτό από τις Βρυξέλλες.

Η κα Μέι είπε ότι επιθυμεί μία «νέα, βαθιά και ειδική σχέση» με την ΕΕ και να διευθετηθεί το συντομότερο δυνατό το θέμα των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών.