Πυρά αμφισβήτησης από εντός και εκτός

Με την αξιωματική αντιπολίτευση να ζητά επίσημα την ακύρωση του δημοψηφίσματος και την τουρκική κοινωνία να ταλανίζεται από το συγκρουσιακή κλίμα που οξύνεται, ο Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται αντιμέτωπος με μια όλο και πιο πολύπλοκη κατάσταση.

Αυτό εκτιμούν δημοσιογράφοι και αναλυτές στην Τουρκία, όπως ο βετεράνος δημοσιογράφος του al Monitor Τζενγκίζ Τζαντάρ που έγραψε χθες ότι «μετά από ένα πιθανόν νοθευμένο δημοψήφισμα και μια Πύρρειο νίκη, το μέλλον δεν είναι πιο σαφές για τον βασικό πρωταγωνιστή, τον Ερντογάν, και ακόμα πιο αβέβαιο για τα περίπου ογδόντα εκατομμύρια Τούρκους».

Δαμόκλειος σπάθη

Οι πιθανότητες η διαδικασία ακύρωσης του δημοψηφίσματος να καταλήξει θεωρούνται απειροελάχιστες αλλά η διαδικασία που ξεκίνησε χθες το κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) για την ακύρωσή του θα αποτελέσει μια δαμόκλειο σπάθη πάνω από την πολιτική ζωή της χώρας, θεωρούν πολλοί στην Τουρκία. Η πρόθεση, όπως την εξέφρασαν στελέχη του CHP, να φτάσουν ακόμα και μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων οξύνει ακόμα περισσότερο το τεταμένο κλίμα που κυριαρχεί στην Τουρκία.
Ένα από τα «θύματα» της έντασης και της αμφισβήτησης του δημοψηφίσματος ενδέχεται να είναι οι ευρωτουρκικές σχέσεις, σύμφωνα με ξένους διπλωμάτες που δεν κρύβουν την ανησυχία τους για τις επιπτώσεις τις οποίες το συγκρουσιακό κλίμα στην Τουρκία θα έχει στην εξωτερική πολιτική της Άγκυρας.
Οι διεθνείς παρατηρητές σε συνέντευξη τύπου τη Δευτέρα άφησαν σαφώς να εννοηθεί ότι το δημοψήφισμα δεν ανταποκρίνεται στα ευρωπαϊκά κριτήρια και η εκτίμηση αυτή είναι διάχυτη και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Λεπτές ισορροπίες

Από τη μεριά της, η Κομισιόν, διά στόματος εκπροσώπου της, δήλωσε χθες ότι «δεδομένης της μικρής διαφοράς στο αποτέλεσμα και των εκτεταμένων συνεπειών της συνταγματικής αναθεώρησης, καλούμε τις τουρκικές αρχές να εξετάσουν προσεκτικά τα επόμενα βήματα και να αναζητήσουν όσο το δυνατό μεγαλύτερη εθνική συναίνεση στη συνέχεια του δημοψηφίσματος».
Ο κοινοτικός εκπρόσωπος έκανε λόγο και για ανάγκη επίδειξης «αυτοσυγκράτησης» από τις αρχές και ενθάρρυνε τη διεξαγωγή «ανεξάρτητων ερευνών» για τις «φερόμενες παρατυπίες».
Ερωτηθείς κατά πόσο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος μπορεί να επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις για την κατάργηση του καθεστώτος θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες, ο κοινοτικός εκπρόσωπος απάντησε πως η ΕΕ συνεχίζει να εκπληρώνει τις δεσμεύσεις της στο πλαίσιο της ευρωτουρκικής συμφωνίας και είπε ότι έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος αλλά ότι παραμένουν σημεία ανοιχτά.

Αναφερόμενος στο ενδεχόμενο επαναφοράς της θανατικής ποινής, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν τόνισε ότι αν η Τουρκία «περάσει από τα λόγια στις πράξεις, θα είναι ένα ξεκάθαρο σημάδι ότι δεν επιθυμεί να γίνει μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας».

Κέρδισε το «ματς»

Δίνοντας το στίγμα της στάσης του, ο Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε χθες ότι «είτε κερδίσεις το ματς με 1-0 είτε το κερδίσεις με 5-0 δεν έχει σημασία, σημασία έχει να κερδίσεις το ματς», ενώ ο υπουργός αρμόδιος για τα Ευρωπαϊκά Θέματα Ομέρ Τσελίκ έκανε λόγο για «πολιτικές σκοπιμότητες» που κρύβονται πίσω από την αμφισβήτηση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος.
Εν τω μεταξύ, ο Ταγίπ Ερντογάν εντείνει την υλοποίηση των σχεδίων του καθώς αναμένεται μέσα στο επόμενο διάστημα το ΑΚΡ να ζητήσει την επιστροφή του στο κόμμα, καθώς με βάση την αλλαγή που υιοθετήθηκε από το δημοψήφισμα, ο Πρόεδρος της Τουρκίας μπορεί να είναι και μέλος κόμματος και πρόεδρος κόμματος.

Του βγήκε ένα από τα κακά σενάρια

Το αποτέλεσμα του τουρκικού δημοψηφίσματος ήταν ένα από τα κακά σενάρια για το ΑΚΡ και τον Ταγίπ Ερντογάν, που εξήλθε πιο αδύναμος, εκτίμησε στο ΚΥΠΕ ο Τ/Κ Σερκάν Καράς, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για την πολιτική ιστορία της Κύπρου.

Το έβλεπες και στο πρόσωπο του Ερντογάν το βράδυ κατά την ομιλία του μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος, «δεν ήταν το πρόσωπο ανθρώπου που μόλις νίκησε», ανέφερε ο κ. Καράς μιλώντας στα ελληνικά. Ο Σερκάν Καράς κατάγεται από την Αμμόχωστο και τα τελευταία 9 χρόνια ζει στην Αθήνα και συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ πέρυσι ήταν λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Bilkent στην Άγκυρα.

Ολόκληρη η προεκλογική περίοδος στην Τουρκία ήταν ένας άνισος ανταγωνισμός για τα δύο στρατόπεδα και, παρά τη χρησιμοποίηση του κρατικού μηχανισμού, κρατικών χρημάτων, με την καμπάνια του «όχι» να είναι σχεδόν απαγορευμένη και την καλπονοθεία, κυρίως στις κουρδικές περιοχές, έχουν πάρει 51%, ανέφερε ο κ. Καράς σημειώνοντας την απώλεια των μεγάλων αστικών πόλεων για το ΑΚΡ, όπως την Άγκυρα, την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη και αλλού.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, πρόσθεσε, κυβερνά έχοντας πάρει την ψήφο μόνο των μισών και ο πολιτικός του χώρος έχει περιοριστεί, έχει σμικρυνθεί.
Ερωτηθείς εάν πλέον εδραιώνεται η διαίρεση στην τουρκική κοινωνία, ο Σερκάν Καράς είπε πως η ρήξη είναι εμφανής. «Πλέον έχουμε τους μεν και τους δε» τόνισε. Εκτίμησε δε ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα κινηθεί για να κυβερνήσει τώρα σε πιο ακροδεξιό χώρο, αποδίδοντας σε αυτό την αναφορά του στην ομιλία της Κυριακής στην επαναφορά της θανατικής ποινής στην Τουρκία.

Από τη δημοκρατία, πίσω στο σουλτανάτο

Προβληματισμός στα δυτικά μέσα ενημέρωσης για την επόμενη μέρα της Τουρκίας

Συνεχίζεται η κριτική των Βρετανών σχολιαστών κατά του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετά τη νίκη του στο ιστορικό δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση στην Τουρκία, ενώ παράλληλα εξετάζεται η αντίδραση της Δύσης.

Στο κύριο άρθρο της η εφημερίδα «Guardian» σχολιάζει ότι η νίκη, αν και με μικρή διαφορά, εκλαμβάνεται από τον Τούρκο Πρόεδρο ως νομιμοποίηση της διάλυσης των δημοκρατικών θεσμών της χώρας. «Εάν εφαρμοστούν οι σαρωτικές συνταγματικές αλλαγές, η Τουρκία σχεδόν θα επανιδρυθεί ως σουλτανάτο, περίπου έναν αιώνα αφότου ο Ατατούρκ ίδρυσε τη δημοκρατία επί των ερειπίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας», αναφέρεται.

Επιχειρώντας να εξηγήσει τη συμπεριφορά του Τούρκου Προέδρου, το άρθρο της εφημερίδας την αποδίδει σε έναν συνδυασμό δίψας για εξουσία και ενός βαθμού παράνοιας.
Το άρθρο κλείνει με την παραίνεση προς την Ευρώπη να παράσχει όλη τη βοήθεια που μπορεί στους δημοκράτες της Τουρκίας.
Σε ό,τι αφορά την αντίδραση της Δύσης, το BBC σημειώνει ότι τα συγχαρητήρια μέσω τηλεφώνου προς τον Ερντογάν από τον Ντόναλντ Τραμπ θα ερμηνευθούν ως «νομιμοποίηση» της επικράτησης του Τούρκου Προέδρου. Παρόλα αυτά, ο «Guardian» τονίζει ότι η μεταμόρφωση της Τουρκίας θα έχει σημαντικές συνέπειες για τη Δύση, η οποία έχει επίγνωση αυτού όπως μαρτυρά η αμηχανία σε Βρυξέλλες, Βερολίνο και Παρίσι.

Οι «Times» αναφέρονται στους φόβους της ΕΕ ότι η Τουρκία θα εγκαταλείψει τη συμφωνία για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών. Ανώτερος Έλληνας αξιωματούχος που δεν κατονομάζεται δηλώνει στην εφημερίδα ότι οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις έχουν καταρτίσει έκτακτα σχέδια για την αντιμετώπιση μιας νέας προσφυγικής κρίσης.
Σε άρθρο του στην «Daily Telegraph», εξάλλου, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Γουίλιαμ Χέιγκ γράφει πως η συλλογική κακή διαχείριση της Τουρκίας από τους Ευρωπαίους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «τραγική». Υποδεικνύει δε το Παρίσι, την Αθήνα και τη Λευκωσία ως πρωτεύουσες που ύψωναν εμπόδια στην πορεία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, παρομοιάζοντας το αποτέλεσμα του τουρκικού δημοψηφίσματος με το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος υπέρ του Brexit ως προς την αντίδραση κατά της ενωμένης Ευρώπης.