Αστυνομικοί ασκούν παράνομα καθήκοντα επιμελητή σε ανήλικους παραβάτες

Σε καταγγελία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, του Αρχηγείου Αστυνομίας και κατ’ επέκταση της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, στην Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε ο πρόεδρος του κλάδου Αστυνομικού Σώματος της Παγκύπριας Συντεχνίας Ισότητα, Νίκος Λοϊζίδης.

Σύμφωνα με τον κ. Λοϊζίδη, εδώ και τρία χρόνια Κύπριοι αστυνομικοί ασκούν παράνομα καθήκοντα επιμελητή σε ανήλικους παραβάτες. Με βάση τον σχετικό νόμο που ψήφισε η Βουλή, το 2021, τα καθήκοντα επιμελητών θα πρέπει να τα αναλαμβάνουν πρόσωπα που δεν έχουν καμία σχέση με την Αστυνομία, για τους ακόλουθους λόγους:

1. Δεν έχουν το επιστημονικό υπόβαθρο για να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο. Στόχος του νομοθέτη δεν είναι η τιμωρία του παιδιού, που αποτελεί την έσχατη λύση, αλλά ο εντοπισμός της παραβατικής συμπεριφοράς και η αποφυγή επανάληψής της, η βελτίωση των συνθηκών του παιδιού και η προστασία του. Για να μπορεί κανείς να αντεπεξέλθει σε ένα τόσο δύσκολο ρόλο που αφορά χειρισμό παιδιών με ποινικό μητρώο απαιτείται, πέραν των ακαδημαϊκών σπουδών, και συσσωρευμένη εμπειρία σε συγκεκριμένα γνωστικά πεδία, η οποία, βεβαίως, δεν αποκτείται με ταχύρρυθμα προγράμματα εκπαίδευσης τριών και πέντε ημερών, όπου αστυνομικοί χρίζονται ειδικοί - επιμελητές.

2. Παραβιάζεται η αρχή της αμεροληψίας. Ο επιτηρητής που είναι αστυνομικός καλείται να προστατεύσει τα συμφέροντα του παιδιού κατά την εξέταση της υπόθεσής του από αστυνομικό συνάδελφό του.

Ο κ. Λοϊζίδης με την επιστολή του ζητά την παρέμβαση των αρμόδιων υπηρεσιών του ΟΗΕ, της Ευρωβουλής και της Κομισιόν «με τη μορφή νουθεσιών και οδηγιών προς την Κυπριακή Δημοκρατία και την Αστυνομία ώστε να διασφαλιστεί η ορθή εφαρμογή του νόμου και ο σεβασμός των διεθνών συμβάσεων και ψηφισμάτων για τα δικαιώματα των παιδιών».

Η επιστολή

Το περιεχόμενο της επιστολής του κ. Νίκου Λοϊζίδη (βλέπε φωτο) έχει ως εξής:

«Με την παρούσα επιστολή θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε για μια σοβαρή παραβίαση των διεθνών συμβάσεων και ψηφισμάτων που αφορούν τα δικαιώματα των παιδιών από την Κυπριακή Δημοκρατία. Συγκεκριμένα, με την ψήφιση του Νόμου του 2021 «περί Παιδιών σε Σύγκρουση με τον Νόμο», η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ορίσει αστυνομικούς ως επιμελητές ανήλικων παραβατών, κάτι που έρχεται σε σύγκρουση με πληθώρα διεθνών κανόνων και οδηγιών.

Σύμφωνα με τον εν λόγω νόμο, ως επιμελητές ανηλίκων ορίζονται «πρόσωπα που υπάγονται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, εκπαιδευόμενα σε θέματα δικαιωμάτων του παιδιού, τα οποία ενεργούν ως σύνδεσμοι της Αστυνομίας με δημόσιες Αρχές που είναι επιφορτισμένες με αρμοδιότητες ή υποχρεώσεις δυνάμει των διατάξεων του συγκεκριμένου νόμου ή/και με τους ασκούντες της γονικής μέριμνας του παιδιού». Ωστόσο, είναι προφανές ότι οι αστυνομικοί, λόγω της έλλειψης εξειδικευμένων γνώσεων και εμπειρίας, του κινδύνου υπερβολικής χρήσης εξουσίας και της δυνητικής αρνητικής επίδρασης στη σχέση τους με τους ανήλικους παραβάτες, δεν είναι κατάλληλοι για τον ρόλο του επιμελητή ανηλίκων. Επιπλέον, οι αστυνομικοί δεν υπάγονται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης όπως ορίζει ο νόμος αλλά στο Αρχηγείο Αστυνομίας.

Με αυτήν την πρακτική, η Κυπριακή Δημοκρατία παραβιάζει μία σειρά από διεθνείς συμβάσεις και ψηφίσματα συμπεριλαμβανομένων:

• Της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η οποία κυρώθηκε στη Δημοκρατία με τον Νόμο περί των Δικαιωμάτων του Παιδιού.
• Του Γενικού Σχολίου Αρ. 10 της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Παιδιών στο Σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης για Παιδιά.
• Των Στοιχειωδών Κανόνων των Ηνωμένων Εθνών για την Απονομή Δικαιοσύνης σε Ανηλίκους, γνωστών ως «Κανόνων του Πεκίνου», που εγκρίθηκαν από τη Γενική Συνέλευση με το ψήφισμα 40/33 της 29ης Νοεμβρίου 1985.
• Των Κανόνων των Ηνωμένων Εθνών για την Προστασία των Ανηλίκων που έχουν καταδικαστεί σε Στέρηση Ελευθερίας, γνωστών ως «Κανόνων της Αβάνας», που εγκρίθηκαν από τη Γενική Συνέλευση με το ψήφισμα 45/113 της 14ης Δεκεμβρίου 1990.
• Των Κατευθυντήριων Γραμμών των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψη της Εγκληματικότητας των Νέων, γνωστών ως «Κατευθυντήριων Γραμμών του Ριάντ», που εγκρίθηκαν από τη Γενική Συνέλευση με το ψήφισμα 45/112 της 14ης Δεκεμβρίου 1990.
• Των Κατευθυντήριων Γραμμών των Ηνωμένων Εθνών για τη Δικαιοσύνη σε Υποθέσεις με Ανήλικα Θύματα και Ανήλικους Αυτόπτες Μάρτυρες που εγκρίθηκαν από την Ολομέλεια του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου του ΟΗΕ με το ψήφισμα 2005/20 στις 22 Ιουλίου 2005.
• Των Κατευθυντήριων Γραμμών του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφορικά με τη Φιλική προς το Παιδί Δικαιοσύνη που υιοθετήθηκαν από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 27 Νοεμβρίου 2010.

Παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε, ήδη, στον Μάρτιο του 2024, περίπου τρία χρόνια μετά την ψήφιση του εν λόγω νόμου, οι Κύπριοι αστυνομικοί εξακολουθούν να ασκούν παρανόμως καθήκοντα επιμελητών ανηλίκων παραβατών, προφανώς για λόγους εξοικονόμησης κρατικών πόρων.

Ως εκ τούτου, παρακαλούμε θερμά για την άμεση παρέμβασή σας, με τη μορφή νουθεσιών και οδηγιών προς την Κυπριακή Δημοκρατία και την Αστυνομία, ώστε να διασφαλιστεί η ορθή εφαρμογή του νόμου και ο σεβασμός των διεθνών συμβάσεων και ψηφισμάτων για τα δικαιώματα των παιδιών».

Τα έλεγε και η επίτροπος από το 2021 αλλά…

Η επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπω Μιχαηλίδου – Λιβανίου, με υπόμνημά της στις 13/10/2021 ζήτησε την αγορά υπηρεσιών επιμελητών από τον ιδιωτικό τομέα για τους ανήλικους παραβάτες. Υποδεικνύοντας ότι η ουδέτερη και αντικειμενική στάση που οι επιμελητές οφείλουν να τηρούν έναντι των παιδιών παραβατών δεν συμβαδίζει με τη συγκέντρωση στο πρόσωπο των μελών της Αστυνομίας δύο ιδιοτήτων, δηλαδή της ιδιότητας της διωκτικής Αρχής και της ιδιότητας του επιμελητή.

Οι αστυνομικοί ήταν προσωρινή λύση...

Όπως μας λέχθηκε αρμοδίως, ανατέθηκαν καθήκοντα επιμελητών σε αστυνομικούς μέχρι την πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού από τον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο, ο διαγωνισμός που προκηρύχθηκε δεν είχε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα καθήκοντα του επιμελητή θα μπορούσαν, βεβαίως, να τα ασκούν λειτουργοί των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας που διαθέτουν πείρα σε αυτά τα ζητήματα αλλά κάτι τέτοιο δεν αποφασίστηκε.

Ακόμη τους κρατάνε στις φυλακές

Ο νόμος που ψήφισε η Βουλή, το 2021, προβλέπει την κράτηση των ανήλικων παραβατών σε χώρο εκτός φυλακών όπου δεν πρέπει να θυμίζει σε τίποτα φυλακές. Δηλαδή, αντί κελιά θα πρέπει οι ανήλικοι να έχουν τα δικά τους δωμάτια. Αντ' αυτού, οι ανήλικοι εξακολουθούν να κρατούνται στις φυλακές και θα συνεχίσουν για τα επόμενα χρόνια, διότι τίποτα δεν έγινε προς αυτήν την κατεύθυνση. Δεν έχει καν επιλεγεί ο ιδιώτης που θα αναλάβει να λειτουργήσει αυτόν τον χώρο κράτησης.