Έρχεται νόμος για ανακουφιστική φροντίδα σε ασθενείς εντός ΓεΣΥ

Την ώρα που χιλιάδες χρόνιοι ασθενείς ενδέχεται σε κάποια φάση της ζωής τους να χρειαστούν υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας, στη χώρα μας δεν υπάρχει σχετική νομοθεσία, με τις υπηρεσίες αυτές να παρέχονται κυρίως σε καρκινοπαθείς μέσω του ΠΑΣΥΚΑΦ και του Παγκύπριου Αντικαρκινικού Συνδέσμου. Πάγιο αίτημα της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου (ΟΣΑΚ), η δημιουργία νομοθετικού πλαισίου και η παροχή των υπηρεσιών αυτών εντός του ΓεΣΥ για όλους τους ασθενείς και όχι μόνο για συγκεκριμένες ομάδες. Για να γίνει αυτό εφικτό, χρειάζεται η ψήφιση και εφαρμογή σχετικής νομοθεσίας, η ανυπαρξία της οποίας αυτή τη στιγμή δημιουργεί, μεταξύ άλλων, κενό στις υπηρεσίες που προσφέρει το Γενικό Σύστημα Υγείας στους δικαιούχους του. Το νομοσχέδιο για την ανακουφιστική φροντίδα βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε δημόσια διαβούλευση, με το Υπουργείο Υγείας να αναμένει ότι θα είναι έτοιμο να οδηγηθεί στη Βουλή στις αρχές του 2024.

Ποιο το όφελος;

Όπως αναφέρεται και στο νομοσχέδιο, η παροχή ανακουφιστικής φροντίδας στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους που αντιμετωπίζουν προβλήματα που σχετίζονται με απειλητικές για τη ζωή ασθένειες ή σύνθετα και πολύπλοκα προβλήματα υγείας, μέσω της πρόληψης και ανακούφισης του υποφέρειν, χάρη στον πρώιμο εντοπισμό και την κατάλληλη αξιολόγηση και αντιμετώπιση του πόνου και των άλλων σωματικών, ψυχοκοινωνικών, πνευματικών προβλημάτων και αναγκών από εξειδικευμένη διεπιστημονική ομάδα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ανακουφιστική φροντίδα:

• παρέχει ανακούφιση από τον πόνο και άλλα συμπτώματα που ταλαιπωρούν τους ασθενείς

• επιβεβαιώνει τη ζωή και θεωρεί τον θάνατο ως μια φυσιολογική διαδικασία

• δεν σκοπεύει, ούτε να επισπεύσει, ούτε να αναβάλει τον θάνατο

• ενσωματώνει τις ψυχολογικές, κοινωνικές και πνευματικές πτυχές της φροντίδας των ασθενών

• παρέχει ένα σύστημα υποστήριξης για να βοηθήσει τους ασθενείς να ζήσουν όσο το δυνατόν πιο ενεργά μέχρι τον θάνατο

• προσφέρει ένα σύστημα υποστήριξης για να βοηθήσει την οικογένεια να αντιμετωπίσει την ασθένεια του ασθενούς και το δικό της πένθος

• χρησιμοποιεί μια ομαδική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των αναγκών των ασθενών και των οικογενειών τους, συμπεριλαμβανομένης της παροχής συμβουλών πένθους, εφόσον ενδείκνυται

• θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής και μπορεί επίσης να επηρεάσει θετικά την πορεία της ασθένειας

• εφαρμόζεται νωρίς, από την αρχή της διάγνωσης, σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες που αποσκοπούν στην παράταση της ζωής, όπως η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία, και περιλαμβάνει τη διερεύνηση που απαιτείται για την καλύτερη κατανόηση και αντιμετώπιση των δυσάρεστων κλινικών επιπλοκών.

Διεπιστημονικές ομάδες

Στον προτεινόμενο νόμο επισημαίνεται ότι η παροχή ανακουφιστικής φροντίδας πρέπει να προσφέρεται σε εξειδικευμένα Κέντρα και/ή Δομές Ανακουφιστικής Φροντίδας από διεπιστημονικές ομάδες που να λειτουργούν στη βάση υψηλών προτύπων και προδιαγραφών. Στο νομοσχέδιο διευκρινίζονται ζητήματα που έχουν να κάνουν, τόσο με το τι είναι η ανακουφιστική φροντίδα, όσο και το ποιες ειδικότητες συμμετέχουν στις διεπιστημονικές ομάδες για παροχή τέτοιων υπηρεσιών στους ασθενείς. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι η «διεπιστημονική ομάδα» είναι πενταμελής ομάδα επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων, όπως γιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και φυσικοθεραπευτές, οι οποίοι έχουν εκπαίδευση και εμπειρία στην παροχή ανακουφιστικής φροντίδας. Υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας παρέχει ο «επαγγελματίας υγείας ειδικού ενδιαφέροντος στην ανακουφιστική φροντίδα», ο οποίος βάσει νόμου πρέπει ή να έχει τουλάχιστον δύο χρόνια προϋπάρχουσας εμπειρίας στην εξειδικευμένη ανακουφιστική φροντίδα ή να είναι κάτω από την εκπαίδευση εποπτευόμενου επαγγελματία υγείας που έχει δέκα χρόνια προϋπάρχουσας εμπειρίας στην ανακουφιστική φροντίδα. Σε κάθε διεπιστημονική ομάδα υπάρχει ένας υπεύθυνος ιατρός με ειδικότητα και εμπειρία στην ανακουφιστική φροντίδα, ο οποίος πιστοποιείται από το ιατρικό συμβούλιο ούτως ώστε να δικαιούται να παρέχει ανακουφιστική φροντίδα.

Δομές παροχής

Επισημαίνεται δε ότι, ως δομή παροχής υπηρεσιών ανακουφιστικής φροντίδας, μπορεί να θεωρηθεί:

• Κέντρο Ανακουφιστικής Φροντίδας: Πρόκειται για αυτόνομη μονάδα υγείας που δυνατό να περιλαμβάνει πέραν της μίας δομής ανακουφιστικής φροντίδας και η οποία παρέχει ολοκληρωμένες, εξειδικευμένες υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας από διεπιστημονική ομάδα
• Υπηρεσία Κατ’ Οίκον Ανακουφιστικής Φροντίδας: σημαίνει ότι η διεπιστημονική ομάδα που παρέχει εξειδικευμένη ανακουφιστική φροντίδα το κάνει στον χώρο του ασθενή, με τον κατάλληλο εξοπλισμό, σε συχνότητα και διάρκεια που αντιστοιχεί στις ανάγκες του ασθενή.
• Ενδονοσοκομειακή Μονάδα Ανακουφιστικής Φροντίδας: Στο νομοσχέδιο υπάρχει σαφής πρόνοια, η οποία αναφέρει ότι οι μονάδες αυτές θα πρέπει να είναι αυτόνομες, να διαθέτουν τουλάχιστον έξι (6) κλίνες, ενώ σ’ αυτές παρέχεται εξειδικευμένη ανακουφιστική φροντίδα μέσω διεπιστημονικής ομάδας.
• Κινητή ομάδα ενδονοσοκομειακής ανακουφιστικής φροντίδας: Πρόκειται για ενδονοσοκομειακή κινητή ομάδα που αποτελείται τουλάχιστον από ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό εξιδεικευμένο στην ανακουφιστική φροντίδα και η οποία επισκέπτεται προσωπικό και ασθενείς σε διάφορες νοσοκομειακές μονάδες που δεν εξειδικεύονται στην ανακουφιστική φροντίδα και παρέχει κατευθυντήριες οδηγίες και υποστήριξη για την παροχή ανακουφιστικής φροντίδας με στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων και διαχείριση των προβλημάτων των ασθενών (οργανικών, ψυχολογικών, κοινωνικών ή πνευματικών) και όχι την ίαση της ασθένειας, καθώς και για την υποστήριξη και ανακούφιση των φροντιστών.
• Μονάδα ημερήσιας Νοσηλείας Ανακουφιστικής Φροντίδας: Πρόκειται μονάδα που παρέχει εξειδικευμένη ανακουφιστική φροντίδα από διεπιστημονική ομάδα σε ασθενείς με απειλητικές για τη ζωή ασθένειες ή σύνθετα και πολύπλοκα προβλήματα υγείας, χωρίς διανυκτέρευση, με στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη διαχείριση των προβλημάτων των ασθενών (οργανικών, ψυχολογικών, κοινωνικών ή πνευματικών) και όχι την ίαση της ασθένειας, καθώς και για την υποστήριξη και ανακούφιση των φροντιστών των ασθενών.
• Ξενώνας Ανακουφιστικής Φροντίδας: Βάσει νόμου πρέπει να διαθέτει τουλάχιστο οκτώ κλίνες και να παρέχει ανακουφιστική φροντίδα από διεπιστημονική ομάδα ατόμων εξειδικευμένων στην ανακουφιστική φροντίδα

Διαχωρισμός Υπηρεσιών

Στο νομοσχέδιο γίνεται διαχωρισμός της ανακουφιστικής φροντίδας που παρέχεται σε ασθενείς, σε τρία επίπεδα:

Βασική Ανακουφιστική Φροντίδα: περιλαμβάνει την αναγνώριση των ασθενών που χρήζουν ανακουφιστικής φροντίδας και την παραπομπή τους για λήψη εξειδικευμένων υπηρεσιών από επαγγελματίες υγείας που έχουν εκπαιδευτεί στις θεμελιώδεις αρχές της ανακουφιστικής φροντίδας με σχετική πιστοποίηση από το Εθνικό Συμβούλιο Ανακουφιστικής Φροντίδας.

Γενική Ανακουφιστική Φροντίδα: περιλαμβάνει πληθυσμούς ασθενών που χρήζουν και ανακουφιστικής φροντίδας και παρέχεται από επαγγελματίες υγείας που αναλαμβάνουν θεραπεία και φροντίδα ασθενών με απειλητικά για τη ζωή νοσήματα και έχουν εκπαιδευτεί στις θεμελιώδεις αρχές της ανακουφιστικής φροντίδας με σχετική πιστοποίηση από το Εθνικό Συμβούλιο Ανακουφιστικής Φροντίδας, αλλά η ανακουφιστική φροντίδα δεν είναι το κύριο αντικείμενο εργασίας τους.

Εξειδικευμένη Ανακουφιστική Φροντίδα: παρέχεται μόνο στο πλαίσιο των Ξενώνων / Κέντρων / Μονάδων Ανακουφιστικής Φροντίδας Ασθενών σε ασθενείς με απειλητικά για τη ζωή νοσήματα και σύνθετα και πολύπλοκα προβλήματα υγείας, από επαγγελματίες υγείας που έχουν εκπαιδευτεί στις εξειδικευμένες αρχές της ανακουφιστικής φροντίδας με σχετική πιστοποίηση από το Εθνικό Συμβούλιο Ανακουφιστικής Φροντίδας και που έχουν ως αποκλειστικό αντικείμενο εργασίας τους την ανακουφιστική φροντίδα.