Εθνική Φρουρά: Τα παιδιά των αξιωματούχων και η επιδρομή του ρουσφετιού

Τα δεδομένα στην Εθνική Φρουρά (ΕΦ) πριν μια 20ετία και βάλε ήταν τρισχειρότερα. Υπηρετούσες στρατιωτική θητεία 26 μηνών αλλά πλείστοι από μας υπηρέτησαν και κατιτίς έξτρα καθώς τον τότε καιρό οι μόνιμοι αξιωματικοί μοίραζαν ασύστολα «καμπάνες». Είχαμε καψώνια, προσβολές, περιορισμένες διανυκτερεύσεις και λιγότερους μαμμόθρεφτους. Τότε δεν τρώγαμε φαγητά από κέτερινγκ αλλά κονσέρβες και κρέας σκληρό σαν καουτσούκ. Οι έχοντες μέσο, βύσμα, «μπάρμπα στην Κορώνη» γνώριζαν προτού καν καταταγούν στα Κέντρα Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων σε ποιο σώμα θα υπηρετήσουν, σε ποια μονάδα θα τοποθετηθούν και πως θα λουφάρουν για το υπόλοιπο της θητείας τους. Το κακό είχε παραγίνει με το ρουσφέτι ενώ οι πελατειακές σχέσεις, η αναξιοκρατία, ο κοµµατισµός, η αδιαφάνεια και η ευνοιοκρατία είχαν φθάσει στο αποκορύφωμά τους.

Στα 20 χρόνια που πέρασαν, άλλαξαν πολλά στην ΕΦ. Οι διαδικασίες επιλογής σε σώματα και μονάδες είναι αξιοκρατικές, χαρακτηρίζονται από διαφάνεια και λαμβάνονται πλέον υπόψη επιμέρους κριτήρια για τα οποία δίνονται μόρια, φυγόστρατοι αθλητές που έπαιρναν το απολυτήριο της ΕΦ από τα αποδυτήρια δεν υπάρχουν πια, ρυθμίστηκε και αυτό το ζήτημα, το φαγητό βελτιώθηκε, η στρατιωτική θητεία μειώθηκε στους 14 μήνες, μίζες από τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς γιοκ καθώς μπήκαν στο περιθώριο οι μεσάζοντες, τα άρβυλα δεν σου τσακίζουν τα πόδια ενώ οι διανυκτερεύσεις των εθνοφρουρών αυξήθηκαν. Αυτό, όμως, που δεν άλλαξε στην ΕΦ είναι το ρουσφέτι. Οι έχοντες το μεγαλύτερο μέσο ανέκαθεν υπηρετούσαν στο Τάγμα Στρατηγείου, στις λέσχες αξιωματικών και βεβαίως, στο Υπουργείο Άμυνας και το ΓΕΕΦ. Αυτό επιβεβαίωσε, άλλωστε, με έκθεσή της μόλις την περασμένη Τρίτη, η Ελεγκτική Υπηρεσία της Δημοκρατίας. Ότι δηλαδή, παιδιά αξιωματούχων και άλλων προσώπων που ασκούν πολιτική επιρροή ή επώνυμων οικογενειών ή και παιδιά υπαλλήλων του Υπουργείου Άμυνας και γενικά υψηλόβαθμων δημοσίων υπαλλήλων συνεχίζουν να υπηρετούν τη θητεία τους στην ΕΦ υπό ευνοϊκές και προνομιακές συνθήκες. Όπως είναι για παράδειγμα, η θέση καφετζή που δημιουργήθηκε στο γραφείο του υπουργού Άμυνας. Όπως επιβεβαιώθηκε μέσα και από την έρευνα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας: πριν έναν χρόνο υπηρετούσε στην εν λόγω θέση γιος κρατικού αξιωματούχου και όταν απολύθηκε τον διαδέχθηκε ο πρώτος ξάδελφός του!

Οι καταγγελίες για βολέματα

Τον Σεπτέμβριο του 2022, η Ελεγκτική Υπηρεσία έγινε δέκτης καταγγελίας που έφερε παιδιά κρατικών αξιωματούχων, εύπορων οικογενειών και υψηλόβαθμων δημοσίων υπαλλήλων να υπηρετούν τη θητεία τους στην ΕΦ υπό ευνοϊκές και προνομιακές συνθήκες στη διοίκηση του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ και μάλιστα, σε θέσεις που ενδεχομένως να μην απαιτούνται αλλά να έχουν επί τούτου δημιουργηθεί, κάτι που θα σήμαινε σπατάλη δημόσιων πόρων αφού η μετάθεση των οπλιτών αυτών από μονάδες της ΕΦ οδηγεί στη δημιουργία αναγκών που καλύπτονται με δημόσια δαπάνη και συγκεκριμένα με την πρόσληψη συμβασιούχων οπλιτών (ΣΥΟΠ).

Η έρευνα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας άρχισε τον Σεπτέμβριο του 2022 με σκοπό «την εξακρίβωση της ισονομίας, αξιοκρατίας και διαφάνειας αναφορικά με τις τοποθετήσεις κληρωτών στα κεντρικά γραφεία του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ καθώς και στις λέσχες και τυχόν σπατάλης δημοσίων πόρων» και ολοκληρώθηκε προ ημερών. Ο έλεγχος που διενεργήθηκε αφορούσε την περίοδο από 1/3/2018 μέχρι 28/2/2023, δηλαδή τη δεύτερη πενταετία της διακυβέρνησης Αναστασιάδη, όπου υπουργοί Άμυνας διετέλεσαν πρώτα ο Σάββας Αγγελίδης και ακολούθως, ο Χαράλαμπος Πετρίδης. Ο λόγος που χρειάστηκε ένας χρόνος για να ολοκληρωθεί η έρευνα οφείλεται στην αντιπαράθεση που ξέσπασε ως προς το κατά πόσο νομιμοποιείτο η Ελεγκτική Υπηρεσία να προχωρήσει σε έναν τέτοιο έλεγχο. Τόσο η κυβέρνηση Αναστασιάδη όσο και η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη αρνούνταν να δώσουν στον Γενικό Ελεγκτή τα στοιχεία που ζήτησε και επικαλούνταν γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα κ. Γιώργου Σαββίδη. Να σημειωθεί, ότι ελεγχόμενος στην προκειμένη περίπτωση ήταν και ο ίδιος ο βοηθός Γενικός Εισαγγελέας κ. Σάββας Αγγελίδης με την προηγούμενη ιδιότητά του ως υπουργός Άμυνας. Μετά την καταγγελία του Γενικού Ελεγκτή στον Διεθνή Οργανισμό Ανώτατων Ελεγκτικών Ιδρυμάτων (INTOSAI) ότι απειλείται η ανεξαρτησία του, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης υποχρεώθηκε να προβεί σε μια θεαματική κυβίστηση, κοινώς αποκαλούμενη και κωλοτούμπα, δίνοντας οδηγίες στον υπουργό Άμυνας Μιχάλη Γιωργάλλα να δώσει τα στοιχεία στον Οδυσσέα Μιχαηλίδη παρά τη γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα. Να σημειωθεί, ότι το συγκεκριμένο ζήτημα δεν έκλεισε. Αντιπροσωπεία του INTOSAI ήρθε στην Κύπρο, αρχές Ιουνίου του 2023, στο πλαίσιο εξέτασης της καταγγελίας που υπέβαλε ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης, συναντήθηκε και με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και με τον Γενικό Εισαγγελέα και αναμένεται, προσεχώς, η έκδοση σχετικής έκθεσης.

Οι διαπιστώσεις

Από τη διερεύνηση των στοιχείων που έλαβε η Ελεγκτική Υπηρεσία από το ΥΠΑΜ προέκυψαν τα εξής ενδιαφέροντα:

*Δεν υπάρχουν κριτήρια επιλογής των ατόμων που τοποθετούνται στα κεντρικά γραφεία του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ. Ο τρόπος επιλογής είναι εντελώς αδιαφανής και ο λόγος επιλογής των συγκεκριμένων οπλιτών δεν αιτιολογείται, ούτε καταγράφεται, ενώ δεν γίνεται οποιαδήποτε σχετική αναφορά στον προσωπικό φάκελο των οπλιτών.

*Όπως προκύπτει από την ανάλυση των χαρακτηριστικών των ατόμων που υπηρέτησαν στα κεντρικά γραφεία του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ τα τελευταία πέντε έτη, για την πλειονότητα των περιπτώσεων αυτών, κοινά χαρακτηριστικά ήταν η στενή συγγένειά τους με κρατικούς αξιωματούχους ή γνωστούς επιχειρηματίες ή με άλλα άτομα με επιρροή και με σημαντικό οικογενειακό οικονομικό υπόβαθρο.

*Ο αριθμός των οπλιτών που ήταν τοποθετημένος στα κεντρικά γραφεία για τις ανάγκες του ΥΠΑΜ αυξήθηκε σταδιακά κατά τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα από δύο άτομα που ήταν το 2019 έφτασε τα δέκα κατά το έτος 2022.

*Tο καθεστώς των νυχτερινών υπηρεσιών και εξόδων των οπλιτών που υπηρετούν στα κεντρικά γραφεία του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ σε σχέση με τους οπλίτες που υπηρετούν στο στρατόπεδο του Τάγματος Στρατηγείου αλλά και γενικότερα σε σχέση με την τυπική υπηρεσία στην ΕΦ είναι σαφώς πιο ευνοϊκό.

Οι λέσχες αξιωματικών

Σε σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερομηνίας 30/3/2022 αναφέρεται ότι, η τοποθέτηση οπλιτών στις λέσχες πραγματοποιείται, κατά προτεραιότητα, μεταξύ των στρατευσίμων που εξέφρασαν επιθυμία στην ηλεκτρονική πλατφόρμα και είναι απόφοιτοι του Ανώτερου Ξενοδοχειακού Ινστιτούτου Κύπρου (ΑΞΙΚ) και σε δεύτερη φάση, του Κλάδου Ξενοδοχειακών και Επισιτιστικών Τεχνών/Ειδικότητα Μαγειρικής-Τραπεζοκομίας των Τεχνικών Σχολών. Σε περίπτωση μη κάλυψης των αναγκαίων θέσεων από τους πιο πάνω ενδιαφερόμενους στρατεύσιμους, οι θέσεις καλύπτονται από άλλους με απόφαση του αρχηγού της ΕΦ και με αυστηρά κριτήρια που ο ίδιος θα ήθελε καθορίσει. Από τον έλεγχο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας διαπιστώθηκαν, μεταξύ άλλων, τα πιο κάτω:

*Ο αριθμός των ατόμων που πληρούσαν τα καθοριζόμενα κριτήρια για υπηρεσία στις λέσχες ήταν πολύ περιορισμένος με αποτέλεσμα οι 82 από τους 102 στρατιώτες που υπηρέτησαν στη ΛΕΦ Λευκωσίας κατά τα έτη 2019-2022 να καλυφθούν με μεταθέσεις.

*Δεν είχαν καθοριστεί συγκεκριμένα κριτήρια για επιλογή των οπλιτών που μετατέθηκαν στις λέσχες αλλά αυτό γινόταν με τρόπο εντελώς αδιαφανή, χωρίς να φαίνεται ούτε ο τρόπος εντοπισμού, ούτε η διαδικασία επιλογής των οπλιτών αυτών.

*Συνολικά 14 οπλίτες των 2021 και 2022 ΕΣΣΟ, απόφοιτοι του ΑΞΙΚ ή του Κλάδου Ξενοδοχειακών και Επισιτιστικών Τεχνών/ Ειδικότητα Μαγειρικής-Τραπεζοκομίας των Τεχνικών Σχολών που εξέφρασαν επιθυμία για να υπηρετήσουν σε λέσχες δεν τοποθετήθηκαν σε αυτές παρά το ότι υπήρχαν ανάγκες που καλύφθηκαν με μεταθέσεις αλλά, αντ’ αυτού, τοποθετήθηκαν σε άλλες μονάδες της ΕΦ. Μάλιστα, οι οκτώ από τους 14 τοποθετήθηκαν σε μονάδες στις οποίες δεν λειτουργούσαν καν μαγειρεία.

*Από την ανάλυση των χαρακτηριστικών των οπλιτών που υπηρέτησαν στη ΛΕΦ Λευκωσίας τα τελευταία πέντε έτη, διαπιστώθηκε και σε αυτές τις περιπτώσεις κοινά χαρακτηριστικά για την πλειονότητά τους, όπως συγγένεια με κρατικούς αξιωματούχους, γνωστούς επιχειρηματίες ή με άλλα άτομα με πολιτική επιρροή και με σημαντικό οικονομικό υπόβαθρο. Τα υπό αναφορά χαρακτηριστικά είναι πιο έντονα στις περιπτώσεις των οπλιτών που υπηρετούν στο κυλικείο των κεντρικών γραφείων του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ, το οποίο τέθηκε σε λειτουργία με τη μεταστέγαση του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ στον Στρόβολο.

*Το καθεστώς των νυχτερινών υπηρεσιών και εξόδων των οπλιτών που υπηρετούν στο κυλικείο του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ σε σχέση με τους οπλίτες που υπηρετούν στο εστιατόριο της ΛΕΦ, αλλά και γενικότερα σε σχέση με την τυπική υπηρεσία στην ΕΦ, είναι πιο ευνοϊκό.

Το Τάγμα Στρατηγείου

Οι οπλίτες που τοποθετούνται για υπηρεσία στα κεντρικά γραφεία του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ προέρχονται από το Τάγμα Στρατηγείου του ΓΕΕΦ, το οποίο κατά τον έλεγχο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αριθμούσε 114 κληρωτούς οπλίτες. Ο αριθμός αυτός ήταν περίπου ο ίδιος και τα προηγούμενα χρόνια με μικρές αυξομειώσεις. Από τους 114 οπλίτες σχεδόν οι μισοί είχαν τοποθετηθεί στο Τάγμα Στρατηγείου αμέσως μετά την κατάταξή τους στην ΕΦ μέσω του μηχανογραφικού συστήματος, δηλαδή με το σύστημα μοριοδότησης, ενώ οι υπόλοιποι μετατέθηκαν αργότερα, πρακτική η οποία εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια.

Ο έλεγχος της Ελεγκτικής Υπηρεσίες κατέδειξε ότι η επιλογή της μισής περίπου δύναμης του Τάγματος Στρατηγείου, που καλύφθηκε μέσω αποσπάσεων/μεταθέσεων δεν έγινε στη βάση κριτηρίων επιλογής και με διάφανες διαδικασίες, αλλά αντίθετα, δεν τεκμηριώνεται, ούτε ο τρόπος εντοπισμού, ούτε η διαδικασία και αιτιολόγηση της επιλογής των συγκεκριμένων στρατιωτών.

Τα γραφεία του ΥΠΑΜ - ΓΕΕΦ

Όπως αναφέρει στην έκθεσή της η Ελεγκτική Υπηρεσία, δεν εντόπισε καθορισμένα κριτήρια για τον τρόπο επιλογής και των ατόμων που τοποθετούνται στα κεντρικά γραφεία του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ από τη δύναμη του Τάγματος Στρατηγείου. Η απάντηση που δόθηκε από τον αρχηγό του ΓΕΕΦ είναι ότι, η επιλογή τους γίνεται με άτυπα κριτήρια που αφορούν κυρίως την ακεραιότητα των ατόμων. «Ο τρόπος εντοπισμού των συγκεκριμένων οπλιτών είναι αδιαφανής και ο λόγος επιλογής τους δεν αιτιολογείται, ούτε καταχωρίζεται οποιαδήποτε σχετική αναφορά στον προσωπικό φάκελο των οπλιτών», σχολιάζει στην έκθεσή της η Ελεγκτική Υπηρεσία. Προσθέτοντας, παράλληλα, τα εξής: «Παρόλο που δεν υπάρχουν καθορισμένα κριτήρια, έχουμε προχωρήσει σε μελέτη των χαρακτηριστικών των οπλιτών που έχουν υπηρετήσει στα κεντρικά γραφεία του ΥΠΑΜ, στο Επιτελικό Γραφείο του Αρχηγού (ΕΓΑ), Υπαρχηγού (ΕΓΥ) και στο Γραφείο Επιτελάρχη (ΓΕ), τα τελευταία πέντε έτη», όπου και προέκυψαν τα εξής συμπεράσματα:

• Τέσσερις οπλίτες είναι παιδιά κρατικών αξιωματούχων.

• Τουλάχιστον το 37% των οπλιτών που υπηρέτησαν σε αυτές τις θέσεις το 2022, έχει τουλάχιστον έναν γονέα με εισοδήματα άνω των €100.000 ετησίως.

• Το 58% των οπλιτών που υπηρέτησαν σε αυτές τις θέσεις το 2022, αποφοίτησε από επτατάξιο (ιδιωτικό) σχολείο, κάτι που επίσης υποδηλώνει το οικονομικό υπόβαθρο της οικογένειάς του. Ακόμη ένα στατιστικό στοιχείο που ενδιαφέρει και έχει τη σημασία του: Με βάση στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων δεν υπερβαίνουν το 25% του συνόλου των μαθητών μέσης και τεχνικής εκπαίδευσης.

• Καμία από τις οικογένειες των υπό αναφορά οπλιτών δεν ήταν λήπτες Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Δηλαδή, δεν υπήρχαν φτωχόπαιδα.

• Δύο από τους πιο πάνω οπλίτες ήταν αδέλφια, αλλά διαφορετικής ΕΣΣΟ, οπόταν δεν αιτιολογείται η υπηρεσία στην ίδια μονάδα, στη βάση του Άρθρου 38 του περί ΕΦ Νόμου. Άλλοι δύο ήταν πρώτα ξαδέλφια, επίσης διαφορετικής ΕΣΣΟ.

Υιοθετήθηκαν από το ΥΠΑΜ όλες οι εισηγήσεις

Στην έκθεσή της η Ελεγκτική Υπηρεσία προέβη στις ακόλουθες εισηγήσεις, οι οποίες, υιοθετήθηκαν από το ΥΠΑΜ και το ΓΕΕΦ:

1. Να καθοριστούν συγκεκριμένα κριτήρια (διαγωγής, ακαδημαϊκά κ.λπ.) στη βάση των οποίων θα επιλέγονται οι οπλίτες που θα τοποθετούνται στα γραφεία του ΥΠΑΜ και του ΓΕΕΦ μέσω μιας αξιοκρατικής και διάφανης διαδικασίας.

Όπως μας λέχθηκε από το ΥΠΑΜ έχουν, ήδη, καθορισθεί βασικά και ενισχυτικά κριτήρια για το Επιτελικό Γραφείο του Αρχηγού, τα οποία ήδη εφαρμόστηκαν για την 2023 ΕΣΣΟ και θα συμπεριληφθούν σε πάγια διαταγή. Όσον αφορά τον αριθμό οπλιτών που είναι τοποθετημένοι στα γραφεία για τις ανάγκες του ΥΠΑΜ, αποφασίστηκε πρόσφατα κατόπιν αξιολόγησης των υπηρεσιακών αναγκών, να παραμείνουν μόνο δύο οπλίτες.

2. Για τους οπλίτες που υπηρετούν στα κεντρικά γραφεία του ΓΕΕΦ και του ΥΠΑΜ, να δίνεται προτεραιότητα σε οπλίτες σωματικής ικανότητας Ι-3 και Ι-4 εφόσον η πάθηση δεν επηρεάζει την εκτέλεση των καθηκόντων.

Όπως μας υποδείχθηκε από το ΥΠΑΜ, η εισήγηση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας θα συμπεριληφθεί με τροποποίηση στη σχετική πάγια διαταγή. Σημειώνεται, επίσης, ότι στις 16/6/2023, μετά το πέρας του κύριου μέρους του ελέγχου της Ελεγκτικής Υπηρεσίας το ΓΕΕΦ προχώρησε στην τροποποίηση της σχετικής πάγιας διαταγής στην οποία, πλέον, καθορίζεται η διαδικασία επιλογής των οπλιτών που μετατίθενται στις λέσχες. Επιπλέον, με την ίδια τροποποίηση, καθορίστηκε ο αριθμός των στρατεύσιμων οπλιτών που θα είναι τοποθετημένοι ως οδηγοί/υπασπιστές των ανώτατων αξιωματικών της ΕΦ. Σύμφωνα με την τροποποίηση, οι οπλίτες που θα είναι τοποθετημένοι στο Επιτελικό Γραφείο του Αρχηγού και Υπαρχηγού καθορίζονται σε τέσσερις και δύο, αντίστοιχα. Καθορίσθηκε, επίσης, συγκεκριμένη διαδικασία που προβλέπει προκήρυξη θέσεων και κριτήρια/προσόντα επιλογής για τις πιο πάνω θέσεις.

Το στοίχημα του Μιχάλη Γιωργάλλα

Ο υπουργός Άμυνας κ. Μιχάλης Γιωργάλλας ανέλαβε τα ηνία του υπουργείου μόλις τον περασμένο Μάρτιο. Είναι έντιμος άνθρωπος, με ήθος, ειλικρινής στις εξηγήσεις του, ευσυνείδητος. Τον γνώρισα πολύ καλά πέντε χρόνια στο κοινοβουλευτικό ρεπορτάζ. Οι προτάσεις νόμου που κατέθεσε, οι ερωτήσεις που υπέβαλε μέσω της κοινοβουλευτικής οδού στους υπουργούς, τα αυτεπάγγελτα θέματα που ενέγραψε αφορούσαν, πάντα, το κοινό καλό. Κοντολογίς, ήταν βουλευτής και όχι βολευτής.

Το γεγονός ότι υιοθετήθηκαν όλες οι συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας από τον κ. Γιωργάλλα, ξεκινώντας πρώτα από τα του οίκου του, δεικνύει τις καλές του προθέσεις και την αποφασιστικότητά του για καθιέρωση της ισονομίας, της αξιοκρατίας και της διαφάνειας σε όλα τα επίπεδα διοίκησης της ΕΦ.

Θα το δούμε, λοιπόν, στην πράξη και θα εκτιμήσουμε κατά πόσο τα μέτρα που λήφθηκαν και αυτά που δρομολογούνται από τον κ. Γιωργάλλα θα πατάξουν, τελικά, το ρουσφέτι στον στρατό.