Έχουμε ακόμα δρόμο για να βγούμε από τα.... σκουπίδια

Παρά το γεγονός ότι προωθούνται ενέργειες από το Τμήμα Περιβάλλοντος έτσι ώστε η Κύπρος να ξεκολλήσει από τον πάτο, σε ό,τι αφορά την ανακύκλωση, εντούτοις το συμπέρασμα είναι πως πολύ δύσκολα η χώρα μας θα καταφέρει να πιάσει τον στόχο προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων για το 2025 και τον στόχο του περιορισμού της υγειονομικής ταφής των αστικών αποβλήτων σε 10 % κατ’ ανώτατο όριο μέχρι το έτος 2035.

Αυτό τουλάχιστον είναι το συμπέρασμα που προκύπτει από τη χθεσινή συζήτηση στη συνεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος, κατά την οποία συζητήθηκε η έκθεση έγκαιρης προειδοποίησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κύπρο. Με μια μακροσκελή παρουσίαση, το Τμήμα Περιβάλλοντος ανέλυσε τις δράσεις, τις ενέργειες, αλλά και τα έργα τα οποία προωθούνται, εκφράζοντας παράλληλα την αισιοδοξία ότι, με τις ενέργειες που άρχισαν ήδη να υλοποιούνται, θα υπάρξουν αποτελέσματα ως προς την επίτευξη των στόχων. Από την πλευρά τους, οι βουλευτές της επιτροπής, αλλά και οι εκπρόσωποι της Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων εξέφρασαν την άποψη ότι οι στόχοι πολύ δύσκολα θα επιτευχθούν. Οι βουλευτές εξέφρασαν περαιτέρω την ανησυχία τους σε σχέση με την προκαταρκτική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία διαπιστώνει σοβαρές αδυναμίες στη διαχείριση των αποβλήτων στην Κύπρο και προειδοποιεί ότι δεν θα επιτευχθούν οι στόχοι, ιδιαίτερα στα ποσοστά ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης, με τους ρυθμούς που προχωρούν οι σχεδιασμοί του κράτους για το θέμα αυτό.

Δημοτικά απόβλητα

Στην έκθεσή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συστήνει στην Κύπρο τον καθορισμό προτύπων για το λίπασμα και το χώνεμα που παράγονται σε μονάδες επεξεργασίας βιολογικών αποβλήτων. Προς την κατεύθυνση αυτή, το Τμήμα Γεωργίας έχει ετοιμάσει σχέδιο κανονισμών, το οποίο τροποποιεί τους περί Προϊόντων Λίπανσης Κανονισμούς του 2006. Με την τροποποίηση, προστίθεται η κομποστοποίηση ως νέα κατηγορία λίπανσης και καθορίζονται οι απαιτήσεις για την παραγωγή. Το κόμποστ θα μπορεί να διατεθεί στην αγορά ως προϊόν, αν παράγεται από οργανικά απόβλητα που συλλέχθηκαν χωριστά. Μέσα στο Στρατηγικό Σχέδιο ΚΑΠ 2023-2027 παρέχεται, επίσης η οικονομική ενίσχυση στους γεωργούς για την εφαρμογή κομποστοποίησης. Επιπρόσθετα, έχει συμπεριληφθεί ως μεταρρύθμιση στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας η δημιουργία συντονιστικού φορέα, μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, για τη διαχείριση των αποβλήτων. Για τον σκοπό αυτό, συμπεριλήφθηκε ποσό 950 χιλιάδων ευρώ, με στόχο να καλύψει τις δαπάνες για τη μελέτη ενοικίασης χώρου και εξοπλισμού.

Το νομοσχέδιο του συντονιστικού φορέα θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση τον Νοέμβριο και μέχρι τον Ιούνιο του 2024 θα υποβληθεί στη Νομική Υπηρεσία, ενώ τον Δεκέμβριο του 2024 αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή για ψήφιση και σύσταση του φορέα. Επιπρόσθετα, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023, κάθε αρχή τοπικής αυτοδιοίκησης, είτε ξεχωριστά είτε συλλογικά, θα πρέπει να εκπονήσει εξαετές τοπικό σχέδιο δράσης για την πρόληψη της δημιουργίας και τη διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων, με σκοπό τη συμβολή των τοπικών αρχών στην επίτευξη των στόχων για τα απόβλητα. Στο τοπικό σχέδιο θα πρέπει να καθορίζονται οι στόχοι με αναφορά στους εθνικούς στόχους επαναχρησιμοποίησης, ανάκτησης και ανακύκλωσης. Επιπρόσθετα, μέχρι τον Ιούνιο του 2024, οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης θα πρέπει να εφαρμόσουν συστήματα υποχρεωτικής διαλογής στην πηγή και χωριστής συλλογής δημοτικών αποβλήτων. Ενώπιον της επιτροπής, οι εκπρόσωποι των δήμων και των κοινοτήτων εξέφρασαν την άποψη πως τα χρονοδιαγράμματα δεν είναι εφικτό να επιτευχθούν, θέτοντας ταυτόχρονα και ζήτημα αύξησης του κόστους, το οποίο θα μετακυλίσει στους πολίτες.

Επαναχρησιμοποίηση και επισκευή

Προωθείται ο σχεδιασμός δυο Κέντρων Επαναχρησιμοποίησης και Επισκευής στις επαρχίες Λευκωσίας και Λεμεσού. Στόχος των κέντρων είναι η συλλογή, ταξινόμηση, επιδιόρθωση και επαναχρησιμοποίηση διάφορων υλικών, όπως ηλεκτρικές συσκευές, έπιπλα, ρούχα και παιχνίδια. Τα υλικά θα ταξινομούνται στο κέντρο και θα προωθούνται στο δίκτυο καταστημάτων μεταχειρισμένων επαναχρησιμοποιούμενων ειδών σε πόλεις.

Ταυτόχρονα, σχεδιάζονται κοινοτικοί και οικιακοί κομποστοποιητές. Αρχικός στόχος ήταν ο σχεδιασμός 50 αυτόματων κοινοτικών κομποστοποιητών και μετά από ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης αποφασίστηκε η εγκατάσταση επτά μονάδων αερόβιας επεξεργασίας των οργανικών αποβλήτων σε απομακρυσμένες περιοχές, οι οποίες θα συμπληρωθούν με 4.000 οικιακούς κομποστοποιητές. Τα έγγραφα διαγωνισμού ετοιμάστηκαν για έγκριση από το Γενικό Λογιστήριο. Επιπρόσθετα, στις 26 Ιουλίου 2023 προκηρύχθηκε ανοικτός διαγωνισμός για την προμήθεια και εγκατάσταση 50 προκατασκευασμένων πράσινων περιπτέρων για χωριστή ανακύκλωση σε ορεινές περιοχές όλων των επαρχιών, για την εφαρμογή της χωριστής διαλογής των ανακυκλώσιμων υλικών. Στις 20 Σεπτεμβρίου υποβλήθηκαν προσφορές, οι οποίες αξιολογούνται.

Δράσεις ευαισθητοποίησης

Πέραν των ενεργειών σε ό,τι αφορά τη συλλογή και επεξεργασία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συστήνει και την ενίσχυση δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης, ειδικά προσαρμοσμένων σε διαφορετικές ομάδες, ώστε να αυξηθεί η συμμετοχή των πολιτών στη χωριστή συλλογή. Όπως αναφέρθηκε χθες στη Βουλή, η Κυπριακή Δημοκρατία προωθεί τη στρατηγική επικοινωνίας για τον σχεδιασμό και οργάνωση της ολοκληρωμένης επικοινωνίας στρατηγικής για την προβολή του έργου LIFE IP CYzero WASTE. Ο διαγωνισμός δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2022 και η υπογραφή της σύμβασης τον Δεκέμβριο του 2022, ενώ ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023. Προωθείται, επίσης, η στρατηγική επικοινωνίας για την εφαρμογή συστήματος «πληρώνω όσο πετώ», με προπληρωμένη σακούλα που θα ενισχύσει την προβολή και την ενημέρωση των πολιτών.

Επιπλέον, προωθείται και η στρατηγική επικοινωνίας για την εφαρμογή συστήματος διαλογής στην πηγή στην ορεινή Κύπρο, που στοχεύει στην ενημέρωση για την ανεξαρτητοποίησης της ορεινής Κύπρου από τη μεταφορά αποβλήτων προς τα αστικά κέντρα. Τέλος, έτοιμα για αποστολή προς έγκριση από το Γενικό Λογιστήριο είναι τα έγγραφα διαγωνισμού που αφορούν το πρόγραμμα μείωσης στερεών δημοτικών αποβλήτων παραλιακών ξενοδοχειακών μονάδων και συναφών χώρων παραγωγής αποβλήτων, για τις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου.