Εμπορία προσώπων: 49 υποθέσεις, 98 θύματα, αλλά μόλις 14 καταδίκες

Κενά όσον αφορά την εφαρμογή και αξιολόγηση του σχεδίου δράσης, αλλά και σε σχέση με τη συνεργασία των αρμόδιων φορών στο λεπτό θέμα της καταπολέμησης της εμπορίας προσώπων και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων εντοπίζει η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής.

Όπως προκύπτει από στοιχεία που κατατέθηκαν ενώπιόν της, ο αριθμός των αναφορών για εμπορία προσώπων και σεξουαλική εκμετάλλευση είναι αρκετά μεγάλος, ο αριθμός των αναγνωρισμένων θυμάτων μικρός ενώ ακόμα μικρότερος είναι ο αριθμός των ατόμων που καταδικάζονται. Συγκεκριμένα, από το 2019-2022 υπήρξαν συνολικά 767 αναφορές για εμπορία προσώπων και σεξουαλική εκμετάλλευση, από τις οποίες προέκυψαν 49 υποθέσεις και αναγνωρίστηκαν 98 θύματα, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια υπήρξαν μόνο 14 καταδίκες. Αίσθηση προκαλεί το μέγεθος των αριθμών αυτών, καθώς λόγω και της μεγάλης ροής μεταναστών στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, και δεδομένου ότι οι μετανάστριες ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, θα ανέμενε κανείς μεγαλύτερο αριθμό αναγνωρισμένων θυμάτων.

Όπως δήλωσε ο υποδιοικητής Επιχειρήσεων της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Πέτρος Ζένιου, το 2022 έφτασαν στην Κύπρο 17.434 παράτυποι μετανάστες, εκ των οποίων οι 3.859 ήταν γυναίκες. Το 2023 οι παράτυπες αφίξεις άγγιξαν τις 7.631, εκ των οποίων οι 1.792 ήταν γυναίκες, αριθμός μειωμένος κατά περίπου 50%, σε σύγκριση με πέρυσι. Επιπρόσθετα, στην Κύπρο βρίσκονται περίπου 1.100 ασυνόδευτοι ανήλικοι.

Η ολιγωρία των δικαστηρίων

Ο μικρός αριθμός των καταδικαστικών αποφάσεων σχετίζεται άμεσα με την ολιγωρία που παρατηρείται από πλευράς δικαστηρίων, με αρκετές υποθέσεις να μην ολοκληρώνεται η εκδίκασή τους.

Εκ μέρους της Νομικής Υπηρεσίας, η Θεοδώρα Παπακυριακού, εξήγησε ότι παρά το ότι υπάρχει στενή συνεργασία με την Αστυνομία, η απόδειξη του αδικήματος της εμπορίας προσώπων είναι ένα αρκετά δύσκολο εγχείρημα καθώς περιλαμβάνει πολλά άλλα αδικήματα που πρέπει να αποδειχθούν. Τόνισε παράλληλα την ανάγκη για επιμόρφωση των δικαστών καθώς, όπως υποστήριξε, υπάρχει δυσκολία στο να αντιληφθούν τι συνιστά εμπορία. Έκανε λόγο για ολιγωρία από πλευράς δικαστηρίων, υποστηρίζοντας ότι λόγω του όγκου των υποθέσεων, πολλές φορές δίνουν προτεραιότητα σε άλλες υποθέσεις, με αποτέλεσμα να δίδονται αναβολές και να χάνονται μαρτυρίες επειδή τα θύματα πολλές φορές θέλουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Σε ό,τι αφορά τις δράσεις, η κ. Παπακυριακού μίλησε για τη σύσταση έκθεσης σε συνεργασία με τη ΜΟΚΑΣ και τον ΟΑΣΕ, που περιλαμβάνει καθοδήγηση σε χρηματοπιστωτικούς φορείς για εντοπισμό και αναφορά ύποπτων συναλλαγών που αφορούν την εμπορία προσώπων.

Το σχέδιο δράσης

Αναφορικά με τις δράσεις που λαμβάνουν οι αρμόδιες αρχές, η υπεύθυνη του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων, Ελένη Μιχαήλ, δήλωσε πως από πλευράς Αστυνομίας σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει συνεργασία τόσο με την Interpol όσο και με τη Europol. Αναφέρθηκε στα βελτιωτικά μέτρα που έλαβε η Δύναμη, όπως η λειτουργία ειδικού χώρου, εκτός των γραφείων της Αστυνομίας, για τη διεκπεραίωση των συνεντεύξεων με τα θύματα. «Υπάρχουν θύματα τα οποία ενθαρρύνθηκαν και έχουν δεχθεί αποζημιώσεις μέσω νομικών αρωγών.

Έχουν γίνει 64 εκπαιδεύσεις, εντός και εκτός της Αστυνομίας, σε μέλη που αναλαμβάνουν τη διερεύνηση τέτοιων υποθέσεων. Δημιουργήθηκε τετραψήφιος τηλεφωνικός αριθμός στον οποίο οποιοσδήποτε μπορεί να δώσει πληροφορίες επώνυμα ή ανώνυμα. Σε σχέση με το σχέδιο δράσης, η Α’ διοικητικός λειτουργός του Υπουργείου Εσωτερικών, Έλενα Νεοκλέους, ανέφερε ότι η κατάρτισή του θα ολοκληρωθεί εντός Οκτωβρίου. Το Υπουργείο Εσωτερικών, συμπλήρωσε, έλαβε ορισμένα μέτρα που είχαν θετικά αποτελέσματα όπως, μεταξύ άλλων, η διεξαγωγή ενημερωτικής εκστρατείας για την εμπορία προσώπων και η εκπαίδευση δικαστών και αστυνομικών. Από την πλευρά του, εκπρόσωπος του Υπουργείου Εργασίας σημείωσε πως κάθε έτος διοργανώνεται πρόγραμμα επιμόρφωσης το οποίο καλύπτει θέματα εμπορίας και εργασιακής εκμετάλλευσης.

Αδυναμίες εντοπίζουν οι ΜΚΟ

Στασιμότητα εξελίξεων και κενά στη διεκπεραίωση του έργου εντοπίζουν οι μη κυβερνητικές οργανώσεις με το κυριότερο να αφορά τον συντονισμό μεταξύ των αρμόδιων φορέων και τη χρηματοδότηση. Όπως επισήμανε εκπρόσωπος του «Step Up Stop Slavery», ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η απουσία ενός πρωτοκόλλου και μιας κοινής μεθοδολογίας. Επιπρόσθετα, είπε ότι 90% των θυμάτων σε κάποια φάση θα πάνε στο νοσοκομείο και ότι οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να είναι εκπαιδευμένοι για να μπορούν να αναγνωρίζουν ένα πιθανό θύμα. Εκπρόσωπος του μη κυβερνητικού οργανισμού «Κυπριακό - Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες-Cyprus Refugee Council (CyRC)», έκανε λόγο για στασιμότητα εξελίξεων, πολλή συζήτηση χωρίς αποτέλεσμα και αδυναμία στην αξιολόγηση και εντοπισμό πιθανών θυμάτων, ενώ τόνισε την ανάγκη να γίνει περισσότερη δουλειά όσον αφορά τους εξαναγκαστικούς γάμους, καθώς αφορά συνήθως ανήλικα κορίτσια από τη Συρία τα οποία αποστέλλονται στην Κύπρο. Σε δική του τοποθέτηση, το «Wellspring Association» ζήτησε συνεχή πρόσβαση σε ψυχολόγους και κατήγγειλε αδυναμία πρόσβασης των θυμάτων σε υπηρεσίες υγείας.