Αφήνουν πρόσφυγες στο έλεος του Θεού - Κόβουν την περίθαλψη σε έγκυες και χειρουργημένους

Στις 19 Σεπτεμβρίου 2022, ο «Π» δημοσίευσε την ιστορία μιας Αφρικανής, αναγνωρισμένης πρόσφυγα, η οποία ήταν έγκυος δίδυμα και τα έχασε, λόγω του ότι δεν είχε πρόσβαση σε δωρεάν υπηρεσίες υγείας. Έχασε τα δίδυμά της γιατί δεν είχε 30 ευρώ, ενώ βάσει νόμου δικαιούτο δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.

Έναν χρόνο μετά και ακόμη η κατάσταση παραμένει η ίδια. Αναγνωρισμένοι πρόσφυγες δεν έχουν πρόσβαση σε ουσιώδεις υπηρεσίες υγείας, με το κράτος πρόνοιας να τους γυρίζει την πλάτη. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση νεαρής προσφυγοπούλας, η οποία αναγνωρίστηκε πρόσφατα ως πολιτικός πρόσφυγας. Όπως ανέφερε στον «Π» καλά ενημερωμένη πηγή, η συγκεκριμένη γυναίκα, ούσα αιτήτρια πολιτικού ασύλου, μπήκε στο χειρουργείο τρεις φορές γιατί θα έχανε το πόδι της. Μάλιστα για την περίπτωσή της κλήθηκε και γιατρός από το εξωτερικό. Το δικαίωμά της όμως σε δωρεάν υπηρεσίες υγείας τερματίστηκε με το που έληξε η κάρτα νοσηλείας της, αφήνοντάς την εκτεθειμένη. Η κάρτα νοσηλείας της έληξε στις 31 Ιουλίου 2023, η γυναίκα χειρουργήθηκε στις 21 Ιουλίου και χρειάζεται μια φορά την εβδομάδα να πηγαίνει στο νοσοκομείο, για μετεγχειρητικό έλεγχο. Όταν πήγε όμως στο Υπουργείο Υγείας για να ανανεώσει την κάρτα νοσηλείας της, της είπαν ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει, καθώς από τις 12 Ιουλίου 2023 αναγνωρίστηκε ως πολιτικός πρόσφυγας. Της είπαν να απευθυνθεί στον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) για να της δοθεί πρόσβαση μέσω του ΓεΣΥ. Για να ενταχθεί ωστόσο κάποιος πολιτικός πρόσφυγας στο ΓεΣΥ, χρειάζεται άδεια παραμονής, για την οποία ακόμη δεν μπόρεσε να κάνει αίτηση.

Άτομο από το περιβάλλον της γυναίκας επικοινώνησε χθες με τον «Π» αναφέροντας το περιστατικό, αλλά και το γεγονός ότι η γυναίκα αυτή βρέθηκε χθες στις Πρώτες Βοήθειες του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, με αφόρητους πόνους. Η γυναίκα δεν μπόρεσε να είναι συνεπής στα ραντεβού της με τον γιατρό, καθώς δεν είχε 80 ευρώ (30 ευρώ για την επίσκεψη και 50 ευρώ για την ακτινογραφία) για να πληρώσει την κάθε επίσκεψη. Αφού δεν μπορεί να πληρώσει το κόστος των επισκέψεων, κατέληξε στο ΤΑΕΠ του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, όπου ανέμενε να τη δει ο γιατρός από τις 9 το πρωί μέχρι τις 5 το απόγευμα. Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι για τη συγκεκριμένη περίπτωση το Υπουργείο Υγείας ξόδεψε χιλιάδες ευρώ, για να φέρει γιατρό από το εξωτερικό, για να χειρουργηθεί και να της σώσουν το πόδι, και τώρα για 80 ευρώ η γυναίκα κινδυνεύει να χάσει το πόδι της.

Δεν είναι η μόνη

Εκτός από τη συγκεκριμένη υπόθεση, στον «Π» τις τελευταίες ημέρες ήρθαν άλλες δύο παρόμοιες περιπτώσεις. Η πρώτη αφορά σε μητέρα, η οποία αναγνωρίστηκε ως πολιτικός πρόσφυγας όταν ήταν εννέα μηνών έγκυος. Η κάρτα νοσηλείας της λήγει τον Ιανουάριο. Το πρόβλημα δεν αφορά τόσο την ίδια όσο το βρέφος, το οποίο αν επιχειρήσει να το εγγράψει πάνω στην κάρτα νοσηλείας της, θα της τη στερήσουν (κάτι που έχει γίνει και στο παρελθόν σε παρόμοια περίπτωση). Έτσι το βρέφος, το οποίο γεννήθηκε μόλις πριν από δέκα ημέρες, δεν δικαιούται δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Μητέρα και παιδί έχουν ραντεβού στον γιατρό για την επόμενη εβδομάδα, με τη μητέρα να αναγκάζεται να πληρώσει για κάτι που έτσι και αλλιώς δικαιούται. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζει άλλη μια έγκυος προσφυπούλα, αναγνωρισμένη πρόσφυγας, της οποίας η κάρτα νοσηλείας έχει λήξει, και από μέρα σε μέρα γεννάει. Και για τις τρεις υποθέσεις έχει ενημερωθεί το Υπουργείο Υγείας.

Η νομοθεσία

Βάσει νόμου, από τη στιγμή που ένα άτομο αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας, δικαιούται δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καθώς έχει τα ίδια ακριβώς δικαιώματα με τους υπόλοιπους πολίτες της Δημοκρατίας. Αυτά σε θεωρητικό επίπεδο. Η πρακτική που ακολουθείται, παράνομα, από την Κυπριακή Δημοκρατία, λέει ότι οι Δικαιούχοι Διεθνούς Προστασίας (αναγνωρισμένοι πρόσφυγες) δεν έχουν πρόσβαση στο ΓεΣΥ κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης της Υπηρεσίας Ασύλου, με την οποία τους παραχωρείται το καθεστώς. Πρόσβαση δίδεται εφόσον εκδοθεί η άδεια παραμονής από το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού. Πρόκειται για μια διαδικασία που στην καλύτερη των περιπτώσεων διαρκεί έξι με οκτώ μήνες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πολίτες αυτοί έχουν κάρτα νοσηλείας, η οποία εκδίδεται προηγουμένως για τους αιτητές πολιτικού ασύλου. Αυτό σημαίνει ότι δικαιούνται να επισκεφθούν γιατρό σε δημόσιο νοσηλευτήριο αλλά και να λάβουν φάρμακα από το φαρμακείο του νοσοκομείου, το οποίο πολλές φορές δεν μπορεί να ικανοποιήσει όλες τους τις ανάγκες. Τα δικαιώματα των ατόμων που έχουν αναγνωριστεί ως πρόσφυγες καθορίζονται από τον Περί Προσφύγων Νόμο του 2000. Όσον αφορά δε θέματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, στο Άρθρο 21 αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «πρόσωπο, το οποίο αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας δυνάμει του Νόμου αυτού, έχει δικαίωμα να τυγχάνει της ίδια μεταχείρισης που παρέχεται στους πολίτες της Δημοκρατίας. O Περί Προσφύγων Νόμος σε καμία περίπτωση δεν προνοεί ότι η πρόσβαση στα δικαιώματα που παρέχονται, όπως ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, προϋποθέτει έκδοση άδειας παραμονής, με την πρακτική που ακολουθεί το κράτος να αντιτίθεται στα όσα λέει ο νόμος. Την ίδια στιγμή που πρόνοια για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των ατόμων που βρίσκονται υπό καθεστώς διεθνούς προστασίας υπάρχει και στον Περί Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ) νόμο του 2001. Επομένως, δεν είναι μία αλλά δύο οι νομοθεσίες που παραβιάζονται, την ώρα που με τη διακοπή ή μη παροχή κατάλληλης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης μπορεί να οδηγήσει σε χειροτέρευση της υγείας των ατόμων, η οποία με την έκδοση της άδειας παραμονής τους στη χώρα θα επιβαρύνει το ΓεΣΥ.