«Ο Κήπος εν Δικός μας»: Απολογισμός - Τα δέκα σημεία

Το κίνημα «Ο Κήπος εν Δικός μας» εξέδωσε ανακοίνωση - απολογισμό για τη δράση του αναφορικά με την «αποκατάσταση της νομιμότητας και τον σεβασμό της ιστορικότητας του Δημόσιου Κήπου» Λεμεσού, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.

Η ανακοίνωση – απολογισμός:

Μερικές εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση και λειτουργία του θεματικού παιδότοπου «Οργή του Ποσειδώνα», το κίνημα πολιτών της Λεμεσού προβαίνει σε απολογισμό της εκστρατείας του, υπενθυμίζοντας πως στο επίκεντρο των δράσεών του ήταν η αποκατάσταση της νομιμότητας και ο σεβασμός της ιστορικότητας του Δημόσιου Κήπου.

Ο απολογισμός συνοψίζεται σε δέκα σημεία:

1. Είχαμε ξεκάθαρα, νόμιμα και δίκαια αιτήματα τα οποία αγνοήθηκαν προκλητικά

Ζητήσαμε επανειλημμένα την άμεση αναστολή των κατασκευαστικών εργασιών στον θεματικό παιδότοπο μέχρι:

- να διεξαχθεί δημόσια διαβούλευση με όλες τις εμπλεκόμενες κρατικές υπηρεσίες, τους τοπικούς φορείς και επηρεαζόμενες ομάδες δημοτών, όπως προβλέπει η νομοθεσία.

- να εκπονηθεί ολοκληρωμένο masterplan (γενικό σχέδιο διάταξης) για όλο τον κήπο, το οποίο θα βασιστεί στον ευρύτερο σχεδιασμό της πόλης και το ενιαίο σχέδιο περιοχής, καθώς και να μελετηθεί η προοπτική διεξαγωγής αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.

- να υπάρξει διαφάνεια ως προς τις διαδικασίες σύμφωνα με τις οποίες μια ιδιωτική εταιρεία μπορεί να επεμβαίνει στον δημόσιο χώρο, καθώς και διαφάνεια ως προς τα αναλυτικά ποσά που διατίθενται μέσω δωρεών.

Τα αιτήματά μας εκφράστηκαν μέσα από επιστολές και υπομνήματα που παραδόθηκαν στο Δημοτικό Συμβούλιο και μέσα από τις σελίδες μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αντιμετωπίστηκαν με περιφρόνηση και αυταρχισμό και δεν έχουμε λάβει καμία απάντηση επί της ουσίας.

2. Υπήρξε πρωτοφανής μαζική κινητοποίηση και στήριξη του Κινήματος από θεσμούς, πανεπιστήμια, ΜΚΟ κ.ά.

Η κινητοποίηση ήταν πρωτοφανής για θέματα που αφορούν στον δημόσιο χώρο και ήταν ενδεικτική της αξίας που αποδίδουν οι θεσμοί αλλά και οι Λεμεσιανοί στον Δημόσιο Κήπο. Κατά των έργων είχε τοποθετηθεί το ΕΤΕΚ, η Επίτροπος Προστασίας Δικαιωμάτων Παιδιού, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, διάφορες ΜΚΟ, τα Τμήματα Αρχιτεκτονικής όλων των κυπριακών πανεπιστημίων, το Τμήμα Καλών Τεχνών και Τμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών του ΤΕΠΑΚ, δύο κόμματα και πλήθος δημοτών. Μέσα από 1000+ υπογραφές σε ανοιχτή επιστολή, τις εκατοντάδες συμμετοχές στις δύο διαμαρτυρίες, καθώς και μέσα από τα δεκάδες άρθρα που δημοσιεύτηκαν στον τύπο, αναδείχθηκε η σημασία της ιστορικότητας του Δημόσιου Κήπου και της κατανόησής του ως σύνολο. Επεξηγήθηκε εμπεριστατωμένα ότι η αποσπασματική μελέτη και διαμόρφωση τμημάτων του κήπου με βάση την αισθητική και τις επιθυμίες ενός ιδιώτη συνιστά απαράδεκτο λάθος.

3. Το Δημοτικό Συμβούλιο αρνείται πεισματικά να εγγράψει το θέμα προς συζήτηση σε συνεδρίασή του, αλλά τερματίζεται η ομοφωνία που προφασίζονταν

Με επαναλαμβανόμενες επισκέψεις πολυάριθμων μελών του κινήματος στο Δημοτικό Μέγαρο και με επιστολή σε όλα τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου ζητήσαμε να εγγραφεί το θέμα στην ημερήσια διάταξη συνεδρίασης ώστε να συζητηθεί, επιτέλους, ουσιαστικά και διεξοδικά. Αντιμετωπίσαμε την σθεναρή άρνηση του Δημοτικού Συμβουλίου για εγγραφή του θέματος και πλάγιες προσπάθειες πατροναρίσματος και υπονόμευσής των ενεργειών μας από μέσα ενημέρωσης που συνεργάζονται στενά με τον Δήμο. Παρόλα αυτά, οι προσπάθειές μας είχαν ως αποτέλεσμα να επηρεαστεί η ομοφωνία στο Δημοτικό Συμβούλιο, καθώς ένα μεγάλο πολιτικό κόμμα ζήτησε αναστολή των εργασιών.

Ωστόσο, η επιμονή του Δήμου Λεμεσού να μην διαβουλευτεί με την κοινωνία των πολιτών και τους επίσημους φορείς που απαιτούσαν τήρηση των κανονισμών στερεί από το έργο κάθε νόμιμη υπόσταση και κάθε ηθική νομιμοποίηση.

4. Ενεργοί πολίτες κατάφεραν να εγγράψουν το ζήτημα ως «κατεπείγον» στην Επιτροπή Εσωτερικών της Βουλής

Σε συνέχεια των μαζικών κινητοποιήσεων, το θέμα εγγράφηκε ως αυτεπάγγελτο στην Επιτροπή Εσωτερικών της Βουλής και εξετάστηκε αναλυτικά από κυβερνητικά τμήματα, πανεπιστήμια, εμπειρογνώμονες και βουλευτές. Συνολικά δέκα φορείς και δύο κόμματα τάχθηκαν υπέρ της άμεσης αναστολής εργασιών και απαίτησαν δημόσια διαβούλευση. Τα ΜΜΕ χαρακτήρισαν το γεγονός ως ένα «πυρ ομαδόν» και ως «ομοβροντία» κατά του Δήμου Λεμεσού, ωστόσο, ο Δήμαρχος και το Δημοτικό Συμβούλιο αγνόησαν για άλλη μια φορά τις φωνές υπέρ της τήρησης της νομοθεσίας.

5. Η παρέμβασή μας προστάτευσε αιωνόβια δέντρα στον Δημόσιο Κήπο Λεμεσού και έθεσε τις βάσεις για πιο αποτελεσματική προστασία σε όλη την Κύπρο

Η ζημιά που υπέστησαν τα ριζικά συστήματα αιωνόβιων δέντρων με την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών και η προβολή που πήρε το θέμα οδήγησαν το Τμήμα Δασών στην καταγγελία και την επιβολή ποινών στον Δήμο Λεμεσού και τον εργολάβο του έργου. Έγιναν ενέργειες για μετριασμό της καταπόνησης που υπέστησαν τα δέντρα, όπως π.χ. βαθύ κλάδεμα, μεταφορά χώματος και μειωμένη εδαφοκάλυψη με αδιαπέρατα υλικά. Το κλάδεμα είχε ως συνέπεια να αποκοπούν μεγάλοι κλάδοι των αιωνόβιων δέντρων με αποτέλεσμα να μην παρέχουν σκίαση στο εν λόγω σημείο, πράγμα που καθιστά τον παιδότοπο μη χρησιμοποιήσημο όταν επικρατούν αυξημένες θερμοκρασίες το καλοκαίρι.

Περαιτέρω, στη συνέχεια των γεγονότων στον Δημόσιο Κήπο, το Τμήμα Δασών αυστηροποίησε την πολιτική του για μελλοντικά έργα, απαιτώντας διαβούλευση κατά το στάδιο του σχεδιασμού ενός έργου και εισήγαγε διαδικασίες για εκ των προτέρων αδειοδότηση σε περίπτωση που ένα έργο πρόκειται να επηρεάσει προστατευόμενα δέντρα.

6. Το Τμήμα Περιβάλλοντος εντόπισε παράβαση και προέβη σε ιστορική δήλωση για «σαλαμοποίηση»

Ο Δήμος Λεμεσού όφειλε να καταθέσει «Έκθεση Πληροφοριών» για το ευρύτερο master plan που ετοιμάζεται για όλο τον χώρο του Δημόσιου Κήπου ώστε να εκτιμηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στο σύνολό τους. Η εν λόγω Έκθεση Πληροφοριών δεν κατατέθηκε ποτέ, κατά παράβαση της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Μάλιστα, το Τμήμα Περιβάλλοντος προέβη σε μια ιστορική δήλωση για τα κυπριακά δεδομένα, δηλώνοντας πως ο κατακερματισμός του Δημόσιου Κήπου «αποτελεί φαινόμενο σαλαμοποίησης με αποτέλεσμα τη μη ορθή εκτίμηση των συσσωρευτικών και συναθροιστικών επιπτώσεων στο περιβάλλον».

7. Υπήρξε μερική προσαρμογή των σχεδίων για να περιοριστούν οι επιπτώσεις αλλά η υλοποίηση παραμένει προβληματική

Υπό το βάρος των πιέσεων και κατόπιν των συστάσεων του Τμήματος Δασών, οι μελετητές του έργου άλλαξαν εν μέρει τα σχέδια και μείωσαν τη σφράγιση του εδάφους, την πυκνότητα και το μέγεθος των παιχνιδιών. Αυτό από μόνο του αποτελεί μια έμμεση παραδοχή λάθους και απόπειρα συγκάλυψής του. Είναι ενδεικτικό ότι ο «Θρόνος του Ποσειδώνα» ύψους 3 μέτρων που φαινόταν στις αρχικές μακέτες δεν τοποθετήθηκε ποτέ, χωρίς να δοθούν επεξηγήσεις.

Ωστόσο, παρά τη μερική προσαρμογή των σχεδίων, η εμπειρία της επίσκεψης στον χώρο του θεματικού παιδότοπου συνοδεύεται πλέον με δυσάρεστη χημική οσμή που οφείλεται στα υλικά που επιλέχθηκαν και τα οποία σε καμία περίπτωση δεν συνάδουν με το φυσικό περιβάλλον ενός κήπου, ενώ επιβεβαιώθηκαν οι ανησυχίες για απώλεια της συνοχής και μη ένταξη του έργου στο ιστορικό σύνολο του Δημόσιου Κήπου.

8. Επιστολή προς δωρητές

Μετά από απόπειρες επηρεασμού των δράσεων μας από τους κύκλους των δωρητών, απευθύναμε σε αυτούς δεκασέλιδη επιστολή στα Αγγλικά, παραθέτοντας αναλυτικά τις θέσεις μας και επιχειρηματολογώντας για τις δυσμενείς επιπτώσεις των σχεδίων τους στον Δημόσιο Κήπο Λεμεσού. Στην επιστολή αναπτύσσονται οι νομικές και ηθικές υποχρεώσεις τους και η σημασία του Δημοσίου Κήπου για την πόλη μας.

Δεν έχουμε λάβει καμία απάντηση στα επιχειρήματά μας και παρά τις επαναλαμβανόμενες προφορικές υποσχέσεις δεν έχουμε προσκληθεί για να συζητήσουμε την ουσία των επιχειρημάτων μας μαζί τους.

9. Η παιδική ψυχαγωγία δεν είναι άλλοθι

Ο Δημόσιος Κήπος Λεμεσού αποτελεί χώρο συνάθροισης για άτομα όλων των ηλικιών και όχι μόνο για παιδιά. Ο έντονος θεματικός χαρακτήρας του παιδότοπου με τις ογκώδεις πλαστικές κατασκευές και το λαστιχένιο δάπεδο είναι ξένος προς τον φυσικό χαρακτήρα του Δημόσιου Κήπου, υπονομεύει την ιστορία του ως μοναδικό δείγμα αστικής τοπιοτέχνησης, ενώ υποβαθμίζει τον ρόλο που διαδραματίζει ως χώρος αναψυχής και σύνδεσης με τη φύση για όλα τα άτομα, ανεξαρτήτως ηλικίας και ικανοτήτων.

Αν ο Δήμος Λεμεσού ενδιαφερόταν τόσο πολύ για τα παιδιά, θα ακολουθούσε τις συστάσεις της Επιτρόπου Προστασίας Δικαιωμάτων Παιδιού και θα διασφάλιζε την ενεργό εμπλοκή τους σε διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα και καθιερωμένες πρακτικές. Αντ’ αυτού, απέκλεισε τα παιδιά από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, όπως άλλωστε και όλους εμάς.

Εξάλλου, στις παραπλανητικές κατηγορίες του Δήμου πως είμαστε ενάντια στην «πρόοδο» και ειδικά «στη δημιουργία ενός παιδότοπου», απαντήσαμε επανειλημμένα πως δεν διαφωνούμε με τη ανανέωση του υφιστάμενου παιδότοπου που ήταν ήπιος και καλά ενταγμένος στο περιβάλλον του. Διαφωνούμε με την αυταρχική λογική όπου μια ιδιωτική εταιρία επιβάλλει ένα νέο θεματικό παιδότοπο υψηλής πυκνότητας, έντονων χρωματισμών και συνθετικών υλικών αλλοιώνοντας ένα ιστορικό τοπίο.

Ο συγκεκριμένος παιδότοπος, έτσι όπως υλοποιήθηκε και εφόσον εξασφάλιζε τις άδειες που απαιτούνται, θα μπορούσε να είχε χωροθετηθεί σε ένα οποιοδήποτε άλλο υποβαθμισμένο σημείο της πόλης, δημιουργώντας έναν καινούργιο πόλο δραστηριότητας.

10. O αγώνας μας συνεχίζεται

Ο αγώνας μας συνεχίζεται ενόψει της καταστροφής της βλάστησης στην περιοχή όπου θα γινόταν το δεύτερο μέρος του παιδότοπου, το «Μαγικό Δάσος των Μονόκερων». Εδώ και πολλούς μήνες, η περιοχή είναι περιφραγμένη, αποκόπηκαν δύο τουλάχιστον δέντρα, έγιναν εκσκαφές, αλλά οι κατασκευαστικές εργασίες δεν έχουν αρχίσει ακόμα.

Την ίδια ώρα, εκκρεμεί δικαστική διαδικασία όπου η ΜΚΟ «Φίλοι της Γης» μαζί με περίοικους, έχοντας τη στήριξη του κινήματος «Ο Κήπος εν Δικός μας» καταχώρησαν προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο εναντίον του Δήμου Λεμεσού για την απόφασή του να επιτρέψει στους δωρητές να εκτελέσουν κατασκευαστικές εργασίες για τον παιδότοπο. Η διαδικασία θα είναι μακροχρόνια.

Παράλληλα, μελετούμε την προοπτική κήρυξης του Δημόσιου Κήπου Λεμεσού ως «μνημείο φυσικής, αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς» σύμφωνα με τη Σύμβαση Faro. Σε περίπτωση που αυτό επιτευχθεί, οποιεσδήποτε κατασκευές δεν είναι συμβατές με τον χαρακτήρα του μνημείου θα πρέπει να απομακρυνθούν.

Ο ΚΗΠΟΣ ΕΝ ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ!

«Ο Κήπος εν Δικός μας» είναι μια ομάδα που απαρτίζεται από άτομα, κυρίως κατοίκους της Λεμεσού, που αυτο-οργανωθηκαν αυθόρμητα τον Οκτώβριο του 2022 έπειτα από τις αποκαλύψεις του Τμήματος Δασών για ζημιές σε αιωνόβια, προστατευόμενα δέντρα στον Δημόσιο Κήπο Λεμεσού. Η ομάδα εργάζεται εθελοντικά, λαμβάνει αποφάσεις οριζόντια και αυτοχρηματοδοτείται, όπου και όποτε χρειάζεται, με μοναδικό γνώμονα την αγάπη για την πόλη.

Ευχαριστούμε όσες/ους στάθηκαν στο πλευρό μας όλο αυτό το διάστημα. Χωρίς τη δική σας στήριξη δεν θα πετυχαίναμε όσα πετύχαμε.

Πιστεύουμε πως μαζί αρθρώσαμε καίρια επιχειρήματα, που θα αποτελέσουν φάρο σε μελλοντικές διεκδικήσεις για απειλούμενους δημόσιους χώρους. Δεν θα σταματήσουμε να παλεύουμε για έναν ενοποιημένο Δημόσιο Κήπο που θα μελετηθεί και θα υλοποιηθεί με νόμιμες, διαφανείς και δημοκρατικές διαδικασίες και με απόλυτο σεβασμό προς τη φύση. Ειδικά, στην περίοδο κλιματικής κρίσης που διανύουμε όπου οι πράσινοι χώροι πρέπει να προστατεύονται και να εμπλουτίζονται. Δεν θα σταματήσουμε, επίσης, να υπενθυμίζουμε πως σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα, οι δημόσιοι χώροι της πόλης συνδιαμορφώνονται με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών.