Η Ευρώπη και εμείς: Πάμε διακοπές... με τις πλάτες της ΕΕ - Πώς διασφαλίζονται τα ταξιδιωτικά μας δικαιώματα

Άλλο ένα καλοκαίρι έφθασε και μια μεγάλη μερίδα των Κυπρίων ετοιμάζεται να κάνει τις διακοπές της στο εξωτερικό. Ο ενθουσιασμός -συνήθως- μεγάλος, πολλές φορές όμως κυριαρχεί και το άγχος ώστε όλα να πάνε καλά. Με τις πτήσεις, τις μεταφορές, τα εισιτήρια και διάφορα άλλα που θα μπορούσαν να στραβώσουν, κάνοντας μας τη ζωή δυσκολότερη και μετατρέποντας τις μερικές μέρες διακοπών και αναψυχής σε… ψυχολογικό βασανιστήριο. Στον περιορισμό αυτών των περιστατικών και στην μεγαλύτερη προστασία των επιβατών όλων των μέσων μεταφοράς, σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η είσοδος της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει προοδευτικά εξοπλισθεί με συγκεκριμένους κανόνες. Οι κανόνες αυτοί θεσπίζουν ένα σύνολο βασικών δικαιωμάτων, κοινών για όλα τα μέσα μεταφοράς: απαγόρευση των διακρίσεων, ειδική προστασία για τους επιβάτες με μειωμένη κινητικότητα, ενημέρωση των επιβατών, εθνικές ρυθμιστικές αρχές και συστήματα εξέτασης των καταγγελιών. Θεσπίζουν επίσης, για την περίπτωση ακύρωσης ή σημαντικής καθυστέρησης, υποχρεωτικούς μηχανισμούς βοήθειας και αποζημίωσης, προσαρμοσμένους σε κάθε μέσο μεταφοράς. Ωστόσο, η εφαρμογή των εν λόγω κανόνων δεν είναι εύκολο εγχείρημα και η προσφυγή στα δικαστήρια συχνή, ενώ το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ερμηνεία τους.

Αεροπορικές μεταφορές

Για τις αεροπορικές μεταφορές, ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 261/2004 αφορά την άρνηση επιβίβασης και αποτελεί πηγή πολυάριθμων διαφορών. Σύμφωνα με αυτόν, ο μεταφορέας οφείλει πρώτα να απευθυνθεί σε εθελοντές, στους οποίους προτείνονται αποζημίωση κατόπιν ελεύθερης διαπραγμάτευσης και επιλογή μεταξύ επιστροφής χρημάτων εντός επτά ημερών (και, εάν θεωρηθεί αναγκαίο, δωρεάν πτήση προς το αρχικό σημείο αναχώρησης) και εναλλακτικής πτήσης ή συνέχισης του ταξιδιού το συντομότερο δυνατόν ή σε μεταγενέστερη ημερομηνία κατόπιν αμοιβαίας συμφωνίας. Στους επιβάτες που δεν μπορούν να επιβιβασθούν προτείνεται παροχή γεύματος, τηλεφωνικές κλήσεις και κατάλυμα αν χρειαστεί, επιλογή μεταξύ επιστροφής χρημάτων εντός επτά ημερών (και, εάν θεωρηθεί αναγκαίο, δωρεάν πτήση προς το αρχικό σημείο αναχώρησης) και εναλλακτικής πτήσης ή συνέχισης του ταξιδιού το συντομότερο δυνατόν ή σε μεταγενέστερη ημερομηνία κατόπιν αμοιβαίας συμφωνίας. άμεση προκαθορισμένη αποζημίωση. Η τρίτη επιλογή για τους επιβάτες που δεν μπορούν να επιβιβαστούν είναι η καταβολή προκαθορισμένης αποζημίωσης, το ποσό της οποίας εξαρτάται από τα χιλιόμετρα των πτήσεων που επηρεάζονται. Για πτήσεις που δεν ξεπερνούν τα 1500χλμ το ποσό ανέρχεται στα 250 ευρώ, αλλά πέφτει στα 150 σε περίπτωση εναλλακτικής πτήσης με μικρότερη των 2 ωρών καθυστέρηση κατά την άφιξη. Για πτήσεις που ξεπερνούν τα 1500χλμ αλλά όχι τα 3500χλμ η αποζημίωση φθάνει στα 400 ευρώ και πέφτει στα 200 σε περίπτωση εναλλακτικής πτήσης με μικρότερη των 3 ωρών καθυστέρηση κατά την άφιξη. Για πτήσεις άνω των 3500χλμ, η αποζημίωση είναι 600 ευρώ και πέφτει στα 300 σε περίπτωση εναλλακτικής πτήσης με μικρότερη των 4 ωρών καθυστέρηση κατά την άφιξη.

Σιδηροδρομικές μεταφορές

Όσον αφορά τις σιδηροδρομικές μεταφορές, βάσει του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1371/2007 σε περίπτωση ακύρωσης ή καθυστέρησης πέραν των 60 λεπτών, υπάρχει για τους επιβάτες η επιλογή ανάμεσα σε τρεις επιλογές. Η πρώτη αφορά εναλλακτική διαδρομή ή συνέχιση του ταξιδιού το συντομότερο δυνατόν, η δεύτερη είναι η αξιοποίηση του εισιτηρίου σε μεταγενέστερη ημερομηνία κατόπιν αμοιβαίας συμφωνίας και η τρίτη αυτή της επιστροφής χρημάτων εντός ενός μηνός (και δωρεάν επιστροφή στο αρχικό σημείο αναχώρησης, εάν θεωρηθεί αναγκαίο). Σε περίπτωση μη επιστροφής των χρημάτων, ο επιβάτης διατηρεί τα δικαιώματα μεταφοράς και αποζημίωσης εντός ενός μηνός κατόπιν αιτήσεως του (εκτός εάν είχε ενημερωθεί για την καθυστέρηση προ της αγοράς του εισιτηρίου του), ως εξής: 25% του καταβληθέντος αντιτίμου για καθυστερήσεις από 60 έως 119 λεπτά και 50% για μεγαλύτερες καθυστερήσεις. Στον επηρεαζόμενο επιβάτη παρέχεται επίσης γεύμα στον σταθμό ή στο τρένο και κατάλυμα. Τέλος, ο μεταφορέας απαλλάσσεται της ευθύνης του εάν η ακύρωση ή η καθυστέρηση οφείλονται σε αναπόφευκτες έκτακτες περιστάσεις· ωστόσο, εξακολουθεί να οφείλεται αποζημίωση, ακόμη και υπό τις περιστάσεις αυτές.

Θαλάσσιες μεταφορές

Σε σχέση με τις μεταφορές μέσω θάλασσας, τα επιβατικά δικαιώματα διασφαλίζονται με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1177/2010, για ταξίδια άνω των 500 μιλιών και μπορούν να ασκούνται μόνο στην περίπτωση που επιβιβάζονται σε λιμάνια της ΈΕ, έχουν προορισμό λιμάνια της ΕΕ και εφόσον η υπηρεσία εκτελείται από μεταφορέα της ΕΕ. Σε περίπτωση ακύρωσης ή καθυστέρησης άνω των 90 λεπτών κατά την αναχώρηση θα πρέπει οι επιβάτες να ενημερωθούν σχετικά το αργότερο 30 λεπτά μετά την προγραμματισμένη ώρα αναχώρησης. Επιπρόσθετα, τους παρέχεται η επιλογή μεταξύ εναλλακτικής διαδρομής ή συνέχισης του ταξιδιού το συντομότερο δυνατόν, ή επιστροφής χρημάτων εντός επτά ημερών (και δωρεάν επιστροφής προς το αρχικό σημείο αναχώρησης εάν θεωρηθεί αναγκαίο). Ακόμα, παρέχονται (εκτός εάν ο επιβάτης είχε ενημερωθεί για την καθυστέρηση προ της αγοράς του εισιτηρίου του) γεύματα και εάν θεωρηθεί αναγκαίο, κατάλυμα στο πλοίο ή στην ξηρά. Η παροχή καταλύματος δεν είναι υποχρεωτική εάν η ακύρωση ή η καθυστέρηση οφείλονται σε κακές καιρικές συνθήκες. Για σημαντική καθυστέρηση κατά την άφιξη, ο επιβάτης δικαιούται αποζημίωση 25-50% της τιμής του εισιτήριο εντός ενός μηνός κατόπιν αιτήσεως του.

Μεταφορές με λεωφορεία

Τα δικαιώματα των επιβατών που ταξιδεύουν με λεωφορείο ή πούλμαν δεν εφαρμόζονται στο σύνολό τους, παρά μόνο για τακτικά δρομολόγια άνω των 250 χλμ. και όταν η επιβίβαση ή αποβίβαση του επιβάτη πραγματοποιείται στο έδαφος ενός κράτους μέλους. Μέχρι τον Μάρτιο του 2021, τα κράτη μέλη μπορούσαν να παρεκκλίνουν από τις περισσότερες διατάξεις του κανονισμού (με αποτέλεσμα πολύ διαφορετικούς κανόνες μεταξύ των κρατών μελών, που, σε τελική ανάλυση, παρείχαν μικρότερη προστασία). Στην πιο πάνω περίπτωση, με ακύρωση ή καθυστέρηση άνω των 120 λεπτών κατά την αναχώρηση, ο επιβάτης επιλέγει ανάμεσα σε εναλλακτική διαδρομή ή συνέχιση του ταξιδιού το συντομότερο δυνατόν και επιστροφή χρημάτων εντός 14 ημερών (και δωρεάν επιστροφή προς το αρχικό σημείο αναχώρησης, εάν θεωρηθεί αναγκαίο). Εάν ο μεταφορέας δεν προσφέρει την επιλογή αυτή, τότε θα πρέπει να επιστρέψει το αντίτιμο του εισιτηρίου στον επιβάτη, ο οποίος έχει επίσης δικαίωμα αποζημίωσης ίσης με το 50% του αντιτίμου του εισιτηρίου. Για τις διαδρομές άνω των τριών ωρών, υπάρχει υποχρεωτική παροχή βοήθειας (γεύματα και καταλυμα). Η παροχή καταλύματος δεν είναι υποχρεωτική εάν η καθυστέρηση ή η ακύρωση οφείλεται σε κακές καιρικές συνθήκες ή φυσική καταστροφή.

Λ. Φουρλάς: Αναγκαία η προστασία των επιβατικών δικαιωμάτων

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέκαθεν υποστηρίζει σθεναρά τα δικαιώματα των επιβατών όλων των μέσων μεταφοράς και ο κύριος στόχος του πλέον είναι να εξασφαλιστεί η ορθή εφαρμογή των κειμένων που έχουν εγκριθεί τα τελευταία χρόνια.

Σε δήλωση του στον «Π», ο ευρωβουλευτής του ΔΗΣΥ, Λουκάς Φουρλάς, ανέφερε τα εξής: «H περίοδος του καλοκαιριού είναι συνυφασμένη με διακοπές εντός και εκτός της χώρας διαμονής μας. Αρκετοί συμπατριώτες μας ταξιδεύουν σε προορισμούς του εξωτερικού. Η αεροπορική συνδεσιμότητα της χώρας μας είναι αρκετά καλή, αν και είμαστε η μοναδική χώρα που δεν έχει απευθείας πτήσεις με την πρωτεύουσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πέραν αυτού, γενικά οι αριθμοί των Ευρωπαίων που ταξιδεύουν αυξάνονται κάθε χρόνο. Τα εισιτήρια έχουν γίνει πιο φθηνά λόγω ανταγωνισμού, τα μέτρα ασφαλείας πιο αυστηρά λόγω τρομοκρατίας και συνεπώς παρατηρούμε συνωστισμούς στα αεροδρόμια με αποτέλεσμα κυρίως καθυστερήσεις που αρκετές φορές συνδυάζονται με σειρά άλλων δυσάρεστων γεγονότων. Γι’ αυτό, προέκυψε η ανάγκη για προστασία των δικαιωμάτων των επιβατών και για διασφάλιση της παροχής ποιοτικών και αξιόπιστων αεροπορικών υπηρεσιών προς όλους.

Δεν είναι όμως μόνο τα δικαιώματα των επιβατών αεροπορικών μεταφορών που αφορούν περισσότερο εμάς που είμαστε νησί. Μιας και είμαστε νησί δεν ξεχνάμε τα δικαιώματα επιβατών πλοίων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης μεριμνήσει για τα δικαιώματα επιβατών σιδηροδρομικών μεταφορών καθώς και επιβατών λεωφορείων και πούλμαν.

Όλοι οι επιβάτες αεροπλάνου, πλοίου, τρένου ή λεωφορείου στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε περίπτωση καθυστερήσεων, ακυρώσεων ή απώλειας αποσκευών, έχουν ορισμένα δικαιώματα. Υπάρχει νομοθεσία της Ένωσης για τέτοιου είδους περιστατικά και κανονισμοί για τα δικαιώματα των επιβατών.

Ευτυχώς ζούμε στην εποχή της πληροφορίας και κάθε πολίτης μπορεί να μάθει λεπτομερώς τα δικαιώματά του ανάλογα με το μέσο που ταξιδεύει, απλά ανατρέχοντας στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης».