Μεγαλώνει χρόνο με τον χρόνο ο αριθμός των υποθέσεων παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης που καταγγέλλονται στις αρμόδιες αρχές. Τα τελευταία έξι χρόνια καταγράφηκαν σχεδόν 1.300 καταγγελίες, εκ των οποίων οι 303 το 2022. Σπίτι και σχολείο είναι οι χώροι στους οποίους διαπράττονται τις περισσότερες φορές τα σεξουαλικά αδικήματα εις βάρος παιδιών, την ίδια στιγμή που αξίζει να σημειωθεί ότι εννέα στους δέκα δράστες είναι άτομα από το περιβάλλον του παιδιού. Από τον Μάρτιο του 2017 μέχρι και τον Αύγουστο του 2022, 1.565 παιδιά πέρασαν από το Σπίτι του Παιδιού, με τους αριθμούς να τρομάζουν και να επιτάσσουν κάλυψη των νομοθετικών κενών που υπάρχουν και κυρίως αυστηροποίηση των ποινών. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, το 2017 έγιναν 138 καταγγελίες, το 2018 έγιναν 167 καταγγελίες, το 2019 έγιναν 211 καταγγελίες, το 2020 έγιναν 197 καταγγελίες, το 2021 έγιναν 278 καταγγελίες και το 2022 έγιναν 303 καταγγελίες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Αστυνομίας, οι δράστες είναι στην πλειοψηφία τους άντρες και τα θύματα κορίτσια, παρόλο που παρατηρείται αύξηση στον αριθμό των αγοριών θυμάτων. Το 2022, οι άντρες δράστες ήταν 272 και οι γυναίκες 15, ενώ τα θύματα ήταν 267 κορίτσια και 43 αγόρια. Η σχέση τώρα ανάμεσα στον θύτη και στο θύμα κατέχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς φαίνεται ότι το 31,6% των θυτών είναι άτομα από την οικογένεια του θύματος, στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για τον πατέρα ή για κάποιο θείο. Το 44,4% των καταγγελιών αφορούν σε παιδιά που κακοποιήθηκαν από άτομο όχι της ίδιας οικογένειας, αλλά οικείο προς το παιδί, και μόλις το 9,5% των περιστατικών αφορούν σε άγνωστο προς το θύμα δράστη.
Τα παράπονα της επιτρόπου
Ελλείψεις τόσο σε θέματα νομοθεσίας, όσο και στο θέμα της τήρησης στατιστικού αρχείου για τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης που καταγράφονται στη χώρα μας εντοπίζει η επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπω Μιχαηλίδου - Λιβανίου. Η ίδια σε δηλώσεις της στον «Π» ανέφερε ότι συχνά παραλείπονται σημαντικές πληροφορίες, οι οποίες θα μπορούσαν ν’ αξιοποιηθούν για σκοπούς αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας του τρόπου διαχείρισης του προβλήματος, αλλά και για τη λήψη επαρκών μέτρων προστασίας και στήριξης των θυμάτων. Αυτό γίνεται αντιληπτό και από το περιεχόμενο των περιοδικών συστάσεων διαφόρων Επιτροπών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Όσον αφορά το νομοθετικό κομμάτι, η κ. Μιχαηλίδου - Λιβανίου αναφέρθηκε στις ελλείψεις που παρατηρούνται στο νομοθετικό πλαίσιο κατά τη διαδικασία διαλεύκανσης μιας υπόθεσης και τις υποχρεώσεις του κράτους για να συμβάλει στην προστασία των παιδιών. Η ίδια επεσήμανε ότι από τη μια, το νομοθετικό πλαίσιο όπως είναι διαμορφωμένο παρέχει ισχυρό δίχτυ προστασίας στα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, παρόλ' αυτά υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Όπως ανέφερε, φτάνουν κατά καιρούς στο γραφείο της διάφορα παράπονα τα οποία έχουν να κάνουν με τον τρόπο αντιμετώπισης των παιδιών-θυμάτων, καθώς φαίνεται ότι δεν λαμβάνονται όλα εκείνα τα απαραίτητα μέτρα για την αποτελεσματική εφαρμογή του νόμου, με αποτέλεσμα να μην διασφαλίζονται επαρκώς τα δικαιώματα του παιδιού, ως επιβάλλεται. Σύμφωνα με την κ. Μιχαηλίδου, υπάρχουν περιπτώσεις που το παιδί δεν λαμβάνει ικανοποιητική ενημέρωση για τα δικαιώματά του σε όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας, ενώ θα έπρεπε να διασφαλίζεται η πλήρης και ουσιαστική ενημέρωσή του αναφορικά με την πορεία της υπόθεσης που το αφορά. Κατά καιρούς, εντοπίζονται και παραλείψεις αναφορικά με τους χειρισμούς των συναρμόδιων υπηρεσιών μετά από καταγγελίες για πιθανή σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, με την επίτροπο να σημειώνει ότι σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται εσφαλμένη ερμηνεία σχετικών προνοιών του νόμου, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να παραμείνουν απροστάτευτα τα θύματα. Επιπλέον, σύμφωνα με την κ. Μιχαηλίδου, προκύπτει σοβαρή ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ρόλου των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων για στήριξη παιδιών-θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης, με την ίδια να επισημαίνει την ανάγκη δημιουργίας μιας ενδιάμεσης δομής που να χειρίζεται την άρνηση συνεργασίας/παροχής συγκατάθεσης γονέων/κηδεμόνων για ένταξη των παιδιών σε ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο. Παρά τους περιορισμούς σε ανθρώπινο δυναμικό και σε οικονομικούς πόρους, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει τα εμπόδια να αποτελούν συνεχή δικαιολογία για τις αποδεδειγμένες παραλείψεις στην παροχή της αναγκαίας βοήθειας στα παιδιά-θύματα, υπογράμμισε η επίτροπος.
Πρόβλημα οι καθυστερήσεις
Προβληματική είναι παράλληλα και η μεγάλη καθυστέρηση που υπάρχει όσον αφορά την εκδίκαση τέτοιου είδους υποθέσεων, με την κ. Μιχαηλίδου να σημειώνει ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει παρά τις πρόνοιες του νόμου, ο οποίος επιβάλλει ταχεία εκδίκαση υποθέσεων τέτοιας φύσεως για ελαχιστοποίηση της επαναθυματοποίησης του παιδιού. Σύμφωνα με την επίτροπο, το γεγονός ότι η όλη διαδικασία παραμένει σε εκκρεμότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα, δημιουργεί αισθήματα άγχους και έντασης στο παιδί και στους γονείς του μέχρι την περάτωσή της. Το αίσθημα αυτό μεγεθύνεται όταν ο θύτης παραμένει ελεύθερος μέχρι το πέρας της δίκης, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις οι περιοριστικοί όροι που τίθενται από το δικαστήριο δεν προστατεύουν επαρκώς το παιδί. Απαντώντας σε ερώτηση όσον αφορά το πώς μπορεί να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά το φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, δήλωσε ότι απαιτείται όπως οι ποινικές διατάξεις συνοδεύονται και από ξεκάθαρα προληπτικά μέτρα, περιλαμβανομένων μέτρων που αφορούν στην εκπαίδευση των ίδιων των παιδιών για την προστασία τους, επομένως ο ρόλος του σχολείου είναι καθοριστικής σημασίας στην παροχή κατάλληλης σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Αντίστοιχα, η Σχολή Γονέων θα μπορούσε να λειτουργήσει υποστηρικτικά στην ενδυνάμωση της οικογένειας και γενικότερα της κοινωνίας, αναφορικά με ζητήματα προστασίας του παιδιού και πρόληψης έναντι οποιασδήποτε μορφής κακοποίησης.
