Σήμερα γράφουν όπως συντυχάννουν οι Λούκας Περικλέους και Τάκης Χατζηγεωργίου

Η Ιστορία έννεν δασκάλα

Λούκας Περικλέους*

Επαρακολούθησα πριν λλίες ημέρες έναν colloquium φιλοσοφίας της Ιστορίας στο οποίον τζιαι η ομιλήτρια τζιαι ο ομιλητής επιχειρηματολογήσαν για το ότι η Ιστορία εν μπορεί να μας διδάξει. Η Ιστορία, είπαν, τζιαι συμφωνώ μαζί τους, εν επαναλαμβάνεται για να μας προβλέψει το μέλλον τζιαι ούτε μπορούμεν να κάμουμεν αναλογίες ανάμεσα στο παρελθόν τζιαι το σήμμερα. Μπορεί να δούμεν ομοιότητες που να μας κάμνουν να νομίζουμεν ότι κάποιες καταστάσεις σήμμερα εν’ ίδιες με αντίστοιχες καταστάσεις στο παρελθόν, αλλά τούτον εν’ μια ψευδαίσθηση. Στην πραγματικότητα ο κοινωνικός κόσμος εν’ τόσο πολύπλοκος που εν’ αδύνατον να έβρουμεν καταστάσεις στο παρελθόν τζιαι το παρόν που εν’ ακριβώς οι ίδιες τζιαι άρα θα εξελιχτούν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Το παρελθόν, όπως μας είπεν πρώτα ο Leslie Poles Hartley, τζιαι ύστερα έκαμεν το βιβλίον ο David Lowenthal, εν’ μια ξένη χώρα. Τα πράματα κάμνουν τα διαφορετικά τζιαμαί.

Αφού όμως η Ιστορία έννεν δασκάλα, τότε ίντα δουλειάν έσιει μες στα σχολεία; Εν’ απλά ένα μάθημαν για να αποκτούν τα κοπελλούθκια εγκυκλοπαιδικές γνώσεις χωρίς ουσιαστικήν χρησιμότηταν; Εν’ έναν μάθημαν που τα κάμνει περήφανα για το παρελθόν τους τζιαι να νιώθουν παραπάνω Έλληνίδες/Έλληνες ή Κυπραίες/Κυπραίοι; Το πρώτον έννεν αρκετό για να δικαιολογήσει τη θέση της Ιστορίας μες στο σχολείο. Η εκπαίδευση πρέπει να προσφέρει κάτι το οποίο τα κοπελλούθκια μπορούν να χρησιμοποιήσουν στη ζωήν τους. Το δεύτερον έννεν Ιστορία αφού η Ιστορία εν έσιει καμιάν υποχρέωσην να κατασκευάζει ταυτότητες. Αν προσπαθήσουμεν να βάλουμεν την Ιστορία να κατασκευάσει ταυτότητες, τότε εν’ πιθανό να χειραγωγήσουμε το παρελθόν (εκούσια ή ακούσια) τζιαι πράματα όπως η αλήθκεια τζιαι η εγκυρότητα της ιστορικής γνώσης μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.

Μήπως όμως η Ιστορία έσιει ένα διαφορετικό ρόλο να παίξει στην εκπαίδευση; Ενώ ο κόσμος μας εν’ διαφορετικός που τον κόσμο του παρελθόντος, η Ιστορία μπορεί να μας εξηγήσει ίνταλος εφτάσαμε δαμαί που είμαστε σήμμερα. Με άλλα λόγια να μας εξηγήσει ίνταλος ο κόσμος του παρελθόντος εξελίχτηκε στο σημμερινόν. Να μας εξηγήσει ας πούμε γιατί εμείς οι άσπροι οι Ευρωπαίοι θεωρούμεν τους εαυτούς μας ανώττερους που τον υπόλοιπον κόσμον. Μπορεί επίσης να μας κάμει να δούμε με διαφορετικό φακό φαινόμενα του σήμμερα. Βοηθά μας ας πούμε να καταλάβουμεν τι εν’ η ξενοφοβία άμα δούμεν ότι τα επιχειρήματα που ακούμεν σήμμερα για την απειλή που τους μουσουλμάνους μετανάστες τζιαι πρόσφυγες, εν’ παρόμοια με τα επιχειρήματα που εχρησιμοποιούσαν στην Ελλάδα κάποιοι μετά την Μικρασιατική καταστροφή για να μιλήσουν για την απειλή που τους Μικρασιάτες πρόσφυγες. Η Ιστορία δείχνει μας επίσης μιαν πιο μεγάλην εικόνα του κόσμου που εν’ πέρα που την περιορισμένην εικόναν του παρόντος. Με τούτον τον τρόπο δείχνει μας ότι τούτον που ζούμε σήμμερα έννεν η νόρμα του κόσμου, αλλά μια φάση του που εν’ διαφορετική που τζιείνες που προηγηθήκαν στο παρελθόν τζιαι που τζιείνες που θα έρτουν στο μέλλον. Δείχνει μας ας πούμε ότι η σχετική ειρήνη που έχουμε σήμμερα στο νησί μας, εν’ υπήρχεν πάντα τζιαι μπορεί να σταματήσει να υπάρχει αν μεν έχουμεν τον νου μας. Που τούτην την οπτική γωνία, παρόλο που η Ιστορία εν προβλέπει το μέλλον, μπορεί να μας δώκει μιαν εικόναν για τις επιλογές μας τζιαι τους περιορισμούς μας. Τούτον έσιει να κάμει τζιαι με το ότι, παρόλο που όπως είπαμεν πιο πάνω το παρελθόν εν’ μια ξένη χώρα, έννεν άλλος πλανήτης όπως μας θυμίζει ο Peter Seixas. Το παρελθόν εζήσαν το ανθρώποι όπως είμαστεν τζιαι εμείς, τζιαι παρόλο που εν μπορούμεν να προβλέψουμε το μέλλον βασιζόμενες/βασιζόμενοι στο παρελθόν, μπορούμε να έχουμε μιαν εικόναν για το πώς πιθανόν να εξελιχτεί μια κατάσταση λαμβάνοντας υπόψην το τι έγινεν σε προηγούμενες περιπτώσεις.

Η Ιστορία μες στο σχολείο εν’ απαραίτητη άμαν την προσεγγίζουμε όι μόνον ως γνώση για το παρελθόν, αλλά τζιαι ως τρόπο με τον οποίο ξέρουμε για το παρελθόν. Άμα, δηλαδή, μέσα που την επαφή με τον τρόπο σκέψης της Ιστορίας, τα κοπελλούθκια αρκέψουν να κατανοούν γιατί σήμμερα διαφορετικοί άνθρωποι λαλούν διαφορετικές ιστορίες για το παρελθόν, πότε μια ιστορία εν’ αξιόπιστη τζιαι πότε έννενι τζιαι ίνταλος μπορούμεν να καταλάβουμεν τη συμπεριφορά των ανθρώπων στο παρελθόν που πολλές φορές μπορεί να φαίνεται ακόμα τζιαι παράλογη ή ανόητη. Τούτα ούλλα εν’ χρήσιμα γιατί, είτε το θέλουμεν είτε όι, τα κοπελλούθκια συναντούν συνέχεια ιστορίες για το παρελθόν. Ακούουν τες έσσω τους, στα οικογενειακά τραπέζια τζιαι στις παρέες τους. Θωρούν τες στην τηλεόρασην τζιαι στο σινεμά. Ζουν τες παίζοντας βιντεοπαιχνίθκια τζιαι θκιαβάζουν τες σε βιβλία, σε κόμιξ τζαι στα social media. Τούτες ούλλες οι ιστορίες που το παρελθόν καθορίζουν πολλά μεγάλο βαθμόν τζιαι τον τρόπο που θωρούν το σήμμερα. Παρόλο που το μάθημα της Ιστορίας εν μπορεί να προβλέψει ποιες ιστορίες εννά συναντήσουν τα κοπελλούθκια, μπορεί να τα προετοιμάσει να τις διαχειριστούν, να αποφασίσουν αν θα τις πιστέψουν ή όι, τζιαι να τις χρησιμοποιήσουν για να καταλάβουν το σήμμερα τζιαι να σκεφτούν για το μέλλον τους.

Τελικά, ίσως η Ιστορία να εν’ δασκάλα αλλά όι με την παραδοσιακή έννοια. Έννεν δασκάλα που σου λαλεί τι πρέπει να ξέρεις τζιαι τι πρέπει να κάμεις για να πετύχεις στη ζωή σου. Εν’ δασκάλα πουτζιείνες τις οπαδούς του Dewey τζιαι του οικοδομισμού. Πουτζιείνες που εν μεταφέρουν έτοιμη γνώση αλλά προσφέρουν εμπειρίες που μας βοηθούν να καταλάβουμε τον κόσμο μας, η κάθε μια τζιαι ο καθένας μας με τον δικόν του τρόπο. Για κάποιες/κάποιους τούτη η Ιστορία-δασκάλα που μας δείχνει έναν πολύπλοκο κόσμο, που εν μπορεί να μας δώκει σίουρες ή σωστές απαντήσεις, τζιαι που μας λαλεί πράματα που μπορεί να μας κάμουν να ανατραπούμε για το παρελθόν μας, εν’ στην καλλύττερη περίπτωση άχρηστη τζιαι στη σιειρόττερην επικίνδυνη. Κάποιες/κάποιοι άλλες/άλλοι θεωρούμεν ότι τούτη εν’ η Ιστορία τζιαι άμαν την αναγκάσουμε να μας λαλεί απλές ιστορίες, να μας διά σίουρες απαντήσεις τζιαι να μας κάμνει περήφανες τζιαι περήφανους για το παρελθόν μας τότε εννά σταματήσει να εν’ Ιστορία τζιαι εν θα μπορεί να βοηθήσει τα κοπελλούθκια μας να καταλάβουν τον κόσμο. Ας αφήκουμεν λοιπόν την Ιστορία να ένι τζιείνη που ένι τζιαι ας της δώκουμεν την ευκαιρία να προσφέρει στα κοπελλούθκια μας τζιείνα που πραγματικά μπορεί να τους προσφέρει.

*Δάσκαλος τζιαι ερευνητής της παιδαγωγικής της Ιστορίας.

____________________________

Ξόρτζιασμα

Του Τάκη Χατζηγεωργίου

Ακουαρδάλεια!

Να εκχερσώσω τα εδάφη μου, να ξορτσιάσω ,οργιάσω ορχηστρικά ,γην εναλίαν, ορχούνται στην επιφάνεια οι στυλοβάτες των ουρανίων, οι βράχοι οι καιόμενοι βάτοι, της Τριμιθιάς οι εκπνοές, γρυναλκούδκια, τουτέστιν έφηβοι δρύες, αψίκοροι, περνιές, περνάει περνάει η μελισσα, στερατζιές, στέργω να πω και στέργω να σωπάσω, όλα να βγουν στο γύρω της ζωής και του θανάτου, μα και πολλά , πολλά άλλα τιμαλφή, όλα στον άνεμο, όλα στο γύρισμα, λύρισμα, όλα προς δεξιά, πρόσω αριστερά, προς τα πάνω, άνω στώμεν τας καρδίας, πέτρες, πέτρες νερό και χώματα να γίνουν όλα πνέμα!

*Πρώην ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ και της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.