Παγκόσμια ημέρα Ατόμων με Αναπηρίες - Το μήνυμα της Επιτρόπου Διοικήσεως

Μεγάλος αριθμός παρεμβάσεών του γραφείου της κατά το τρέχον έτος αφορούσε στο «απαρέγκλιτο» δικαίωμα των παιδιών με αναπηρίες για ισότιμη και χωρίς διακρίσεις ή αποκλεισμούς πρόσβαση στην εκπαίδευση και την εκπαιδευτική διαδικασία, ανέφερε το Σάββατο η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μαρία Στυλιανού Λοττίδη, στην τοποθέτησή της, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρίες.

Η κ. Λοττίδου, στην παρέμβασή της, ως Ανεξάρτητος Μηχανισμός Προώθησης, Προστασίας και Παρακολούθησης της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, αναφέρει ότι η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρίες καθιερώθηκε το 1992 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και τιμάται κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου, εις ανάμνηση της υιοθέτησης από τον διεθνή οργανισμό, στις 3 Δεκεμβρίου 1982, του Προγράμματος Δράσης για τα άτομα με αναπηρίες.

Η τελευταία, προσθέτει, οδήγησε στην υπογραφή της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στις 30 Μαρτίου 2007 η οποία κυρώθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία το 2011, «και αποτελεί σταθμό στην ιστορική διαδρομή για την αναγνώριση, την προώθηση και την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες».

Με την Σύμβαση, σημειώνει, «εξοβελίζεται οριστικά η ιατρική προσέγγιση της αναπηρίας και καθιερώνεται, πλέον, η δικαιωματική της προσέγγιση, αφού αναγνωρίζεται ότι η αναπηρία συνιστά αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινής ποικιλομορφίας και η αντιμετώπισή της δεν αποτελεί ζήτημα φιλανθρωπικής προσέγγισης αλλά ζήτημα που άπτεται του πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Η Επίτροπος αναφέρει ότι, οι διατάξεις της Σύμβασης, τα Γενικά Σχόλια της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες σε σχέση με την ερμηνεία συγκεκριμένων άρθρων της Σύμβασης, καθώς και οι Καταληκτικές Παρατηρήσεις της Επιτροπής αναφορικά με την Πρώτη Έκθεση της Κύπρου που δημοσιεύτηκαν το 2017, συνιστούν τα κύρια εργαλεία του Γραφείου της κατά τη διερεύνηση των παραπόνων που υποβάλλονται αναφορικά με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, καθώς και στο πλαίσιο των αυτεπάγγελτων παρεμβάσεων μας σε ζητήματα που άπτονται των ατόμων με αναπηρία.

Αναφέρει ότι η πλειοψηφία των θεμάτων που τίθενται υπόψη του γραφείου της προς διερεύνηση αφορούν στην διασφάλιση επαρκούς βιοτικού επιπέδου για τα άτομα με αναπηρία, στον ορισμό και την αξιολόγηση της αναπηρίας για σκοπούς πρόσβασης σε κοινωνικές παροχές, στην ισότιμη και χωρίς διακρίσεις πρόσβαση τους στην εκπαίδευση και σε θέματα προσβασιμότητας στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον και στην ενημέρωση.

«Ενδεικτικά, κατά το τρέχον έτος, όπως και τα προηγούμενα, μεγάλος αριθμός παρεμβάσεών μας αφορούσε στο απαρέγκλιτο δικαίωμα των παιδιών με αναπηρίες για ισότιμη και χωρίς διακρίσεις ή αποκλεισμούς πρόσβαση στην εκπαίδευση και την εκπαιδευτική διαδικασία, στη βάση των όσων αναλυτικά αναφέρονται στο Άρθρο 24 της Σύμβασης και στα Γενικά Σχόλια της Επιτροπής επί του θέματος», προστίθεται.

Η Επίτροπος αναφέρθηκε σε συμμορφώσεις του Υπουργείου Παιδείας σε παρεμβάσεις του γραφείου της.

Ειδικότερα, αναφέρθηκε σε σχετική έκθεση της τον Μάρτιο του 2022 αναφορικά με διάκριση λόγω αναπηρίας λόγω της άρνησης παροχής εύλογων προσαρμογών σε μαθητή με αναπηρία κατά τις Παγκύπριες Εξετάσεις Πρόσβασης.

Το δε αρμόδιο Υπουργείο συμμορφώθηκε με τη δεσμευτική της σύσταση και κατά τις Παγκύπριες Εξετάσεις παρέσχε στον συγκεκριμένο μαθητή διαφοροποιημένο εξεταστικό δοκίμιο, στη βάση των αξιολογημένων και εξατομικευμένων εκπαιδευτικών αναγκών του, αναφέρεται.

Σε άλλη περίπτωση, σε Αυτεπάγγελτη Τοποθέτηση του γραφείου της τον Σεπτέμβριο του 2022 αναφορικά με την παροχή συνοδών στα παιδιά με αναπηρία που φοιτούν στα σχολεία, «επαναλάβαμε την ανάγκη για επανεξέταση της διαδικασίας πρόσληψης των σχολικών συνοδών, με γνώμονα πρωτίστως το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, ως επίσης και ότι οι συνοδοί ως μορφή εύλογης προσαρμογής που παρέχεται σε παιδιά με αναπηρίες, θα πρέπει να δύνανται να ανταποκρίνονται επαρκώς στις εξατομικευμένες ανάγκες εκάστου παιδιού όπως αυτές θα προσδιορίζονται από τις Επαρχιακές Επιτροπές Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης».

Ενώ σε έκθεση τον Νοέμβριο του 2022, αναφορικά με την μη παροχή σε μαθητή με αναπηρία συνοδού που να ανταποκρίνεται στις εξατομικευμένες του ανάγκες, «επισημάναμε ότι κάθε περίπτωση μαθητή με αναπηρία που χρήζει εύλογων προσαρμογών και, ειδικότερα, σχολικού συνοδού, θα πρέπει να εξετάζεται και να αντιμετωπίζεται ξεχωριστά και εξατομικευμένα και με γνώμονα τις ξεχωριστές ανάγκες που θα πρέπει να ικανοποιούν οι αιτούμενες εύλογες προσαρμογές».

Όταν σε ένα μαθητή που δεν δύναται να αυτοεξυπηρετηθεί και αντιμετωπίζει πολλαπλές αναπηρίες δεν παρέχεται σχολικός συνοδός που να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις ανάγκες του, αλλά του δίνεται εύλογη προσαρμογή στην ίδια βάση με τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για την παροχή συνοδού σε ένα άλλο παιδί με αναπηρία ή μαθησιακές αναπτυξιακές δυσκολίες που έχει προφανώς λιγότερες ανάγκες, «συντελείται κατάφορη παραβίαση της αρχής της ισότητας και επέρχεται διάκριση εις βάρος του καθότι συντελείται όμοια μεταχείριση ανόμοιων περιπτώσεων η οποία ρητά απαγορεύεται και από το Άρθρο 28 του Συντάγματος», αναφέρεται.

Η Επίτροπος επισημαίνει ότι, πρόσφατα «με ικανοποίηση πληροφορηθήκαμε», το αρμόδιο Υπουργείο έχει δρομολογήσει την υλοποίηση της εισήγησής της και προβαίνει ήδη σε ενέργειες για την πρόσληψη συνοδού που να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις πολλαπλές αναπηρίες του μαθητή που αφορούσε η συγκεκριμένη Έκθεση.

Αναντίλεκτα, σημειώνεται, η προώθηση της ανεξάρτητης διαβίωσης, της αναγνώρισης της δικαιοπρακτικής ικανότητας, της προσβασιμότας, της ενιαίας/συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, της ισότητας ευκαιριών στην αγορά εργασίας και η χωρίς διακρίσεις συμμετοχή σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής, θα πρέπει να θεωρούνται πλέον ως αυτονόητα και εκ των ων ουκ άνευ για την άρση των αποκλεισμών που αναπόφευκτα βιώνουν τα άτομα με αναπηρίες και για τον τερματισμό της περιθωριοποίησής τους.

Κλείνοντας, η Επίτροπος αναφέρει ότι, λαμβάνοντας, υπόψη ότι, με βάση τα στοιχεία του ΟΗΕ, το 15%, δηλαδή το 1/7 του παγκόσμιου πληθυσμού είναι άτομα με αναπηρίες, «καθίσταται σαφές» ότι στόχος μας ως κοινωνία είναι η άρση όλων ανεξαιρέτως των εμποδίων, ώστε πέραν του ενός δισεκατομμυρίου των συνανθρώπων μας να μην στερούνται της ισότιμης ένταξης στην κοινωνία αλλά να είναι σε θέση να απολαμβάνουν χωρίς διακρίσεις τα δικαιώματά τους.