Χρέη στο Δημόσιο: Άνεργοι, καθαρίστριες, συνταξιούχοι και λήπτες δημόσιου βοηθήματος βρέθηκαν στη φυλακή για οφειλές που δεν ξεπερνούσαν τις €5.000

Τα τελευταία οκτώ χρόνια, καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης για οφειλές προς το Δημόσιο και για διατροφές, συνολικά 1.472 πρόσωπα, εναντίον των οποίων εκκρεμούσαν προς είσπραξη εντάλματα προστίμων που εκδόθηκαν από τα δικαστήρια. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που εξασφαλίσαμε από τη διεύθυνση των Κεντρικών Φυλακών, τα περισσότερα από αυτά τα πρόσωπα φυλακίστηκαν για οφειλές προς το Δημόσιο που κυμαίνονται από τις €2.000 μέχρι τις €5.000 και αφορούν χρηματικές ποινές για τροχαίες ή άλλες ποινικές υποθέσεις που έχουν εκδικαστεί, καθώς και οφειλές στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Ειδικότερα, για το τρέχον έτος και συγκεκριμένα μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022, καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης για οφειλές 83 πρόσωπα εκ των οποίων τα 21 εξακολουθούν να εκτίουν την ποινή τους. Το 2021 φυλακίστηκαν για οφειλές 60 πρόσωπα, το 2020 – 107 πρόσωπα, το 2019 – 192 πρόσωπα, το 2018 – 213 πρόσωπα, το 2017 – 148 πρόσωπα, για το 2016 τα στοιχεία δεν είναι διαθέσιμα, το 2015 – 316 πρόσωπα και το 2014 – 353 πρόσωπα. Πρόκειται για φουκαράδες, για άνεργους και εργάτες. Στα άτομα που φυλακίστηκαν για οφειλές περιλαμβάνονται, επίσης, συνταξιούχοι, καθαρίστριες, γεωργοί, καθώς και λήπτες δημόσιου βοηθήματος! Με αποτέλεσμα να προκύπτει εύλογα το ερώτημα πώς μπορεί ένας λήπτης δημόσιου βοηθήματος να ξοφλήσει τις οφειλές του προς το κράτος όταν λαμβάνει δημόσιο βοήθημα για να ζήσει;

Η Βουλή

Πριν αρκετά χρόνια, η Βουλή εξέτασε το ενδεχόμενο νομοθετικής ρύθμισης για να μην οδηγούνται αυτοί οι άνθρωποι με οφειλές στο Δημόσιο στη Φυλακή, αλλά να τους επιβάλλεται η εναλλακτική ποινή της κοινοτικής εργασίας με αμοιβή, με σκοπό ένα μέρος του μισθού τους να κατακρατείται για την αποπληρωμή της οφειλής τους. Για παράδειγμα, αν πρόκειται για οφειλή που προέκυψε από απλήρωτα πρόστιμα για τροχαίες παραβάσεις ή από τη μη καταβολή εισφορών στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ.ο.κ., αυτή η οφειλή να μπορεί να αποπληρώνεται μέσω της κοινοτικής εργασίας ή και της προσφοράς υπηρεσιών σε κυβερνητικές υπηρεσίες, σε δήμους κ.ο.κ. Άλλωστε, μια σειρά από δικαστικές αποφάσεις κατά τα τελευταία 40 χρόνια υποδεικνύουν ότι η φυλάκιση πρέπει να αποτελεί μέτρο έσχατης λύσης, το οποίο θα πρέπει να αποφεύγεται, εκτός εάν θεωρείται αναπόφευκτο ενόψει της σοβαρότητας του αδικήματος ή της συστηματικής υποτροπής. Στην προκειμένη περίπτωση, στη φυλακή για οφειλές θα πρέπει να οδηγούνται μόνο όσοι αποδεδειγμένα είναι σε θέση να πληρώσουν και δεν το πράττουν. Είναι, δηλαδή, στρατηγικοί κακοπληρωτές. Αυτοί θα πρέπει να βρίσκονται μονίμως στο στόχαστρο των μελών του Ουλαμού Εκτέλεσης Ενταλμάτων της Αστυνομίας.

Νόμος από το 1996, αλλά…

Ένα από τα βασικά μέτρα προς υλοποίηση που τέθηκαν ενώπιον του Υπουργείου Δικαιοσύνης και του Υπουργικού Συμβουλίου, που διόρισε Ad Hoc Επιτροπή για αντιμετώπιση του προβλήματος του υπερπληθυσμού στις Κεντρικές Φυλακές, είναι η εφαρμογή του θεσμού της κοινοτικής εργασίας, αντί της φυλάκισης. Το συγκεκριμένο εναλλακτικό μέτρο που προορίζεται για ελαφροποινίτες, παρόλο που είναι θεσμοθετημένο εδώ και χρόνια στην Κύπρο, σπανίως χρησιμοποιείται. Παρατηρείται μεγάλος δισταγμός από την πλευρά των δικαστών να μετατρέψουν την ποινή φυλάκισης σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Ως έχουν σήμερα τα πράγματα, είναι περιορισμένοι οι τόποι και οι χώροι στους οποίους μπορούν να σταλούν ελαφροποινίτες για κοινοτική εργασία. Αν όμως οι δικαστές επέλεγαν την κοινοτική εργασία ως εναλλακτική ποινή φυλάκισης, η πολιτεία, οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, θα υποχρεώνονταν να δώσουν τη λύση.

Ειδικότερα, ο θεσμός της κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή εφαρμόζεται στην Κύπρο από τις 22/3/2005 και λειτουργεί με βάση τον περί Κηδεμονίας και Άλλων Τρόπων Μεταχείρισης Αδικοπραγούντων Νόμο, που ψηφίστηκε τον Μάρτιο του 1996. Ο εν λόγω νόμος προνοεί την κηδεμονευτική επιτήρηση παραβατών. Σύμφωνα με το άρθρο 5(5), το δικαστήριο δύναται να εκδίδει διατάγματα κηδεμονίας με όρους κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή. Δηλαδή, να επιβάλλει έναν αριθμό ωρών εργασίας (χειρωνακτικής), που ο κηδεμονευόμενος είναι υποχρεωμένος να παρέχει σε υπηρεσία ή σε οργανισμό που θα του υποδειχθεί.

Για σκοπούς εφαρμογής του προγράμματος, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας σε συνεργασία με το Παγκύπριο Συντονιστικό Συμβούλιο Εθελοντισμού, έχουν αναθέσει την επίβλεψη των κηδεμονευομένων στον χώρο εκτέλεσης της κοινοτικής εργασίας σε επαγγελματίες (επιτηρητές), ως κηδεμονικοί λειτουργοί, για σκοπούς επιτήρησης της εκτέλεσης των ωρών κοινοτικής εργασίας. Τα οφέλη από την παροχή της κοινοτικής εργασίας χωρίς αμοιβή είναι πολλαπλά. Συγκεκριμένα:

Τα δικαστήρια έχουν πιο πολλές επιλογές από τις οποίες μπορούν να επιλέξουν την ποινή που συνάδει με τη βαρύτητα του αδικήματος και που είναι η πιο κατάλληλη υπό τις περιστάσεις.

Ο αδικοπραγών επωφελείται, διότι, παρά το ότι έχει περιορισμένη ελευθερία, συνεχίζει να εργάζεται και να αντιμετωπίζει τις οικογενειακές του υποχρεώσεις.

Η οικογένεια ευεργετείται με το να αποφεύγει τις αρνητικές επιπτώσεις που ακολουθούν όταν ένα μέλος της, συχνά η κύρια πηγή εισοδήματος, είναι στη Φυλακή.

Η κοινότητα και η κοινωνία αποκομίζουν όφελος όχι μόνο από την παροχή κοινοτικής εργασίας από τον αδικοπραγούντα, αλλά και από τη μείωση του οικονομικού κόστους που συνεπάγεται η κράτησή του στις Κεντρικές Φυλακές.

Για έναν αριθμό κηδεμονευομένων, η παροχή κοινοτικής εργασίας μπορεί να είναι και η πρώτη δομημένη εμπειρία παραγωγικής εργασίας, που εξελικτικά να ενεργοποιήσει τα άτομα αυτά να έχουν μια πιο ομαλή ένταξη στην αγορά εργασίας, αλλά και θεραπευτικά, να συμβάλει στην αναχαίτιση της αντικοινωνικής συμπεριφοράς τους. Κοινοτική εργασία μπορεί να προσφερθεί: Σε κρατικά ιδρύματα για ενήλικες που λειτουργούν οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, σε μη κυβερνητικές οργανώσεις κοινωνικής πρόνοιας, σε συμβούλια κοινοτικού εθελοντισμού και επαρχιακά συντονιστικά συμβούλια εθελοντισμού, σε δήμους και σε κοινότητες.

Σε 11 μήνες εισπράχθηκαν €9,5 εκατ.

Το συνολικό ποσό των €9.451.546 εισέπραξε η Αστυνομία τους τελευταίους 11 μήνες, από την εκτέλεση ενταλμάτων προστίμων που εκδόθηκαν από τα δικαστήρια και εκκρεμούσαν άλλα για μήνες και άλλα για χρόνια. Τα εντάλματα αφορούν ποινές για τροχαίες ή άλλες ποινικές υποθέσεις που εκδικάστηκαν, εισπράξεις για διατροφές και οφειλές στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Ειδικότερα, από τις 25/10/2021 που διορίστηκε υπεύθυνος αξιωματικός και δόθηκαν νέες οδηγίες στα μέλη του Ουλαμού Εκτέλεσης Ενταλμάτων για μείωση των ανεκτέλεστων ενταλμάτων προστίμων που έφτασαν σχεδόν τα €280 εκατ. μέχρι χθες 30/9/2022, εκτελέστηκαν συνολικά 61.189 εντάλματα προστίμων ως ακολούθως:

Επαρχία Λευκωσία: Εκτελέστηκαν 15.332 εντάλματα και εισπράχθηκε ποσό €2.947.518.

Επαρχία Λεμεσού: Εκτελέστηκαν 24.245 εντάλματα και εισπράχθηκε ποσό €2.770.914.

Επαρχία Λάρνακας: Εκτελέστηκαν 9.127 εντάλματα και εισπράχθηκε ποσό €1.568.340.

Επαρχία Αμμοχώστου: Εκτελέστηκαν 3.184 εντάλματα και εισπράχθηκε ποσό €653.575.

Επαρχία Πάφου: Εκτελέστηκαν 8.715 εντάλματα και εισπράχθηκε ποσό €1.400.269.

Επαρχία Μόρφου: Εκτελέστηκαν 586 εντάλματα και εισπράχθηκε ποσό €110.930.

Η διεξαγωγή των καθηκόντων των μελών του Ουλαμού Εκτέλεσης Ενταλμάτων γίνεται με όσο το δυνατό πιο ανθρώπινη προσέγγιση, καθώς σε πολλές περιπτώσεις, οι οφειλέτες είναι πρόσωπα με πολλά οικονομικά προβλήματα και δυσπραγούντες. Προσφέρεται η δυνατότητα εξόφλησης με δόσεις. Τα πρόσωπα, όμως, που δεν ανταποκρίνονται στις δόσεις τους, οδηγούνται ενώπιον της δικαιοσύνης.