Έρευνα που σοκάρει: Κραυγή απόγνωσης συμπολιτών μας οροθετικών

Θέλουμε περισσότερη σημασία από τους γιατρούς μας, μεγαλύτερη οικονομική στήριξη από το Υπουργείο Υγείας». «Μόνο η Γρηγόριος Κλινική με βοηθά, με στηρίζει και ψυχολογικά και κοινωνικά. Πάσχω από πολλά προβλήματα υγείας, διαβήτη, υψηλή πίεση αίματος, υψηλή χοληστερόλη, αρθρίτιδα, ηπατίτιδα Β, αλλά δεν έχω χρήματα για να πηγαίνω σε διάφορους γιατρούς». Κραυγή απόγνωσης από άτομα άνω των 50 ετών στη χώρα μας με HIV/AIDS τα οποία αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα υγείας πέραν του HIV, οικονομικά προβλήματα ενώ έχουν να διαχειριστούν τη συναισθηματική μοναξιά και την κοινωνική περιθωριοποίηση. Επιπλέον τα οροθετικά άτομα επισημαίνουν την ανάγκη σωστής και πλήρους ενημέρωσης των λειτουργών υγείας σε θέματα σεξουαλικής συμπεριφοράς ανάμεσα σε άτομα άνω των 50 ετών, έτσι ώστε να εξαλειφθούν οι οποιοσδήποτε προκαταλήψεις. Είναι σημαντικό, τονίζεται, να αναγνωρίζεται το γεγονός ότι η σεξουαλική έκφραση δεν οριοθετείται ηλικιακά ούτε και πρέπει να αντιμετωπίζουμε τη σεξουαλική ζωή των ατόμων πέραν των 50 ετών ως ανύπαρκτη.

Ο «Π» εξασφάλισε και παρουσιάζει σήμερα τα αποτελέσματα ακαδημαϊκής έρευνας που θα παρουσιαστεί επίσημα αύριο στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας αναφορικά με τις κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες ατόμων άνω των 50 ετών με HIV/AIDS στην Κύπρο. Μια έρευνα ιδιαιτέρως σημαντική η οποία θα πρέπει να προβληματίσει το Υπουργείο Υγείας δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια (2003-2015) λίγο πάνω από τις μια στις έξι νέες διαγνώσεις HIV στην Ευρώπη αφορά ανθρώπους ηλικίας άνω των 50 ετών, σύμφωνα με το έγκυρο περιοδικό «The Lancet». Κατά την ίδια περίοδο οι νέες διαγνώσεις σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας παρουσίασαν σημαντική αύξηση σε 16 χώρες της Ευρώπης. Επιπλέον, οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας με HIV, συγκριτικά προς τους νεότερους (15-49 ετών), είναι πιο πιθανό να έχουν διαγνωσθεί, αφότου η λοίμωξη έχει φτάσει σε προχωρημένο στάδιο. Δέον να τονιστεί πως στην Κύπρο μεταξύ 1986-2015 έχουν καταγραφεί 983 περιπτώσεις οροθετικών εκ των οποίων 548 Κύπριοι. Από αυτές τις περιπτώσεις το 31% ήταν μεταξύ 40 ετών μέχρι και πάνω από 60. Στόχοι της έρευνας η εξέταση των συνθηκών διαβίωσης των ατόμων άνω των 50 με HIV/AIDS, η συμβολή στην κοινωνική τους επανένταξη και η δημιουργία πολιτικής για την ενημέρωση και πρόληψη του HIV/AIDS για άτομα της τρίτης ηλικίας κυρίως από τους επαγγελματίες υγείας.

Τα ευρήματα

Σύμφωνα με την έρευνα από όλους τους ερωτηθέντες το 45% έχουν αξιολογήσει την παρούσα κατάσταση της ποιότητας ζωής τους από μέτρια μέχρι πολύ άσχημη. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό αντιμετωπίζει διάφορα προβλήματα υγείας πέραν του HIV: 40% με διαβήτη, 18% με καρδιακά προβλήματα, 27% με άγχος, 27% με κατάθλιψη και 14% με μειωμένη κινητικότητα. Το 50% πιστεύουν ότι οι γιατροί χρειάζονται περαιτέρω ενημέρωση σε θέματα γήρανσης και HIV/AIDS, ενώ ποσοστό 15% δεν έχουν μιλήσει με τους γιατρούς τους αναφορικά με την κατάστασή τους. Από τους ερωτηθέντες 20% δήλωσαν δυσκολία στο να κάνουν ψώνισμα τροφίμων, 25% εξέφρασαν δυσκολία στο να κάνουν τις δουλειές στο σπίτι, 30% δήλωσαν ότι βασίζονται στον στενό οικογενειακό τους κύκλο για τη διεκπεραίωση των πιο πάνω ενώ 25% δήλωσαν ότι φροντίζουν παιδιά ή/και γονείς χωρίς καμία οικονομική στήριξη. Την ίδια ώρα:

• 31% δεν εργάζονται αλλά λαμβάνουν κρατικό βοήθημα


• 9% δεν εργάζονται αλλά δεν λαμβάνουν βοήθημα


• 27% λαμβάνουν επίδομα αναπηρίας

Όσον αφορά το ακαθάριστο εισόδημά τους ποσοστό 33% λαμβάνει 500-1.000 ευρώ, ενώ ένα άλλο 33% 1.000-1.500 ευρώ. Ένα 9% λαμβάνει μέχρι 500 ευρώ ενώ 27% άνω των 1.500 ευρώ.

Είναι σημαντικό να τονιστεί πως το 22% των ερωτηθέντων έχουν δηλώσει ότι σπάνια έχουν χρήματα για να καλύψουν βασικές ανάγκες (π.χ. φαγητό, ρουχισμό, θέρμανση), ενώ το 27% έχουν δηλώσει ότι δεν διαθέτουν ποτέ χρήματα για να καλύψουν βασικές ανάγκες. Σοβαρά είναι και τα ευρήματα που δείχνουν το μικρό ποσοστό αποδοχής των οροθετικών στη χώρα μας. Οι ερωτηθέντες που γερνούν με HIV εξέφρασαν σε ποσοστό 80% δυσκολία εξεύρεσης συντρόφου. Όσον αφορά τα προσωπικά βιώματα/συναισθήματα λόγω HIV & ηλικίας το 20% έχει αίσθημα κοινωνικής κριτικής, 20% βιώσαν συναισθήματα ενοχής και ντροπής, ενώ 20% χαμηλής αυτοεκτίμησης (σεξουαλικές σχέσεις). Ποσοστό 95% έχει ανάγκη από ψυχολογική στήριξη, 90% πληροφορίες από επαγγελματίες υγείας, 55% επαγγελματική απασχόληση και 40% κοινωνική στήριξη.

«Δεν τα βγάζω πέρα, φοβάμαι ότι θα μείνω στους δρόμους»

Ένας από τους συμμετέχοντες στην έρευνα δήλωσε πως «έχω πολλές ανησυχίες όταν σκέφτομαι τη μελλοντική μου οικονομική κατάσταση. Πολλές! Πάρα πολλές! Για να επιβιώσω πρέπει να τρώω καλά πίνοντας τόσα φάρμακα καθημερινά, να πληρώνω για καθαριότητα, δόση του σπιτιού - κάθε χρόνο κόβω πίσω 2-5 μήνες τον χρόνο και τα καλύπτω με δάνειο...». Ένας άλλος δήλωσε πως «ναι με ανησυχεί η οικονομική μου κατάσταση... ότι δεν υπάρχει έξτρα μηνιαίο επίδομα όπως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είτε ένας είναι οροθετικός, δουλεύει ή όχι ...η νομοθεσία στην Κύπρο είναι ανεπαρκής. Επίσης δεν γίνεται να υπάρχει παγκύπρια μόνο μια η Γρηγόριος Κλινική ...». Άλλος συμμετέχοντας εισηγείται «να γίνει το επίδομα για τους οροθετικούς μηνιαίο και όχι μία φορά τον χρόνο. Σε άλλες χώρες της ΕΕ το λαμβάνουν ανά μήνα, στην Κύπρο γιατί μια φορά τον χρόνο;» Με τη σειρά της άλλη οροθετική τονίζει πως «χρειάζομαι πραγματικά βοήθεια. Δεν έχω καθόλου εισόδημα λόγω του ότι είμαι αλλοδαπή... Με βοηθά ένας ομοεθνής γείτονάς μου, δεν μπορώ να έχω τα δύο παιδιά μου να μένουν μαζί μου λόγω της οικονομικής μου κατάστασης, χρειάζομαι λεφτά για διαμονή, φροντίδα, τρόφιμα, για τα παιδιά μου...». Άλλος: «Δεν τα βγάζω πέρα και φοβάμαι ότι θα μείνω στους δρόμους... δεν έχω καμία σύνδεση με την οικογένειά μου για τον λόγο ότι είμαι οροθετικός... δεν με θέλουν»...

Οι συμμετέχοντες

Το 54,5% των συμμετεχόντων δηλώνουν ετεροφυλόφιλοι, το 22,7% ομοφυλόφιλοι, ενώ ποσοστό 4,5% αυτοπροσδιορίζονται τόσο ως ασέξουαλ όσο και ως pansexual. Με ποσοστό 4,5% για κάθε απάντηση οι συμμετέχοντες δεν έδωσαν ορισμό, ή προτίμησαν να απαντήσουν ή δήλωσαν την απάντηση «άλλο». Αναφορικά με την ταυτότητα φύλου 63,6% είναι άντρες, 31,8% γυναίκες, ενώ 4,5% απάντησε «άλλο». Όσον αφορά την ηλικία των συμμετεχόντων η πλειοψηφία με ποσοστό 63,2% εμπίπτει στην κατηγορία 46-55 (ουσιαστικά 50-55 ετών), ενώ 26,3% είναι μεταξύ 56-65% ενώ αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό για τους 66-75 ετών (10,5%). Υπογραμμίζεται επίσης σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας πως ποσοστό 63,6% των ατόμων με HIV/AIDS στην Κύπρο διαμένουν μόνοι τους. Ποσοστό 13,6 μένουν με τους γονείς τους.

Ταυτότητα έρευνας και παρουσίαση

Για την ακαδημαϊκή έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας θα παρουσιαστούν αύριο Τρίτη 28/11 στις 11.00 π.μ. στην αίθουσα UNESCO του Παν. Λευκωσίας, χρησιμοποιήθηκαν 25 κλειστά ερωτηματολόγια και έγιναν τρεις προσωπικές συνεντεύξεις μεταξύ Απριλίου-Σεπτεμβρίου 2017. Η συλλογή του δείγματος έγινε με συνδυασμό ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων, με δειγματοληψία Ευχέρειας (Κλινική Γρηγόριος στη Λάρνακα) και δειγματολογία Χιονοστιβάδας. Επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας είναι ο καθηγητής Κωνσταντίνος Ν. Φελλάς, αντιπρύτανης Έρευνας & Ακαδημαϊκού Προσωπικού - Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής. Το ερωτηματολόγιο έχει σχεδιαστεί από τον MKO HIV/AIDS Terrence Higgins Trust (Ηνωμένο Βασίλειο) και μεταφράστηκε στα ελληνικά για σκοπούς συλλογής των δεδομένων στην Κύπρο, αφού πρόκειται ουσιαστικά για συγκριτική μελέτη μεταξύ του ΗΒ και της Κύπρου αναφορικά με τις κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες ατόμων άνω των 50 με HIV/AIDS.

Συνεργάτες για την εκπόνηση της έρευνας είναι το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας (Κύπρος) το Hellenic Observatory (Πανεπιστήμιο London School of Economics - LSE του Ηνωμένου Βασιλείου), o MKO HIV/AIDS Terrence Higgins Trust, η Κίνηση Συμπαράστασης για το AIDS και η ACCEPT – ΛΟΑΤ.

Στην αυριανή διάσκεψη όπου ο καθηγητής Κ. Φελλάς θα παρουσιάσει τα ευρήματα της έρευνας, τα οποία έχουν ήδη παρουσιαστεί στο Πανεπιστήμιο LSE στις 13 του τρέχοντος μηνός, θα απευθύνουν χαιρετισμούς ο Χρίστος Κρασίδης, γραμματέας και υπεύθυνος επικοινωνίας της Κίνησης Συμπαράστασης για το AIDS, και ο δρ Λίνος Χατζηχάννας, υπεύθυνος Διοίκησης Προγράμματος HIV/AIDS του Υπ. Υγείας. Την εκδήλωση στηρίζει το Υπ. Υγείας.