Όταν το κρύο γίνεται καρκινογόνο - Τι κατέδειξε έρευνα του Παν. Κύπρου

Τη σχέση καρκίνου με τη διαβίωση σε πολύ ψυχρές συνθήκες συνδέει έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου με ερευνητή τον δρα Κωνσταντίνο Βοσκαρίδη. Σε πληθυσμούς που ζουν σε χώρες με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, όπως η Δανία και η Νορβηγία, παρατηρούνται τα υψηλότερα ποσοστά καρκίνου στον κόσμο.

Για τους επιστήμονες που διερευνούν τη σχέση του περιβάλλοντος και της γενετικής σχετικά με τον κίνδυνο για καρκινογένεση, η εν λόγω μελέτη του δρος Βοσκαρίδη θα ανοίξει μια νέα οδό για τη διερεύνηση της επιδημιολογίας του καρκίνου. Όπως ο ίδιος λέει στον «Π» «ίσως βοηθήσει στην ταυτοποίηση κάποιας άγνωστης βιολογικής διαδικασίας που σχετίζεται με την καρκινογένεση».

Εξελικτική σχέση

Η υπόθεση του δρος Βοσκαρίδη, που έχει δημοσιευθεί στο υψηλού κύρους επιστημονικό περιοδικό Molecular Biology and Evolution, είναι ότι υπάρχει μια εξελικτική σχέση ανάμεσα στην προσαρμογή σε ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως το κρύο και το μεγάλο υψόμετρο, και τον αυξημένο κίνδυνο καρκίνου στους ανθρώπους.
Η λογική της εν λόγω υπόθεσης είναι ότι τα ανθρώπινα κύτταρα, μέσα στο πέρασμα χιλιάδων χρόνων, απέκτησαν υψηλή ανθεκτικότητα στον θάνατο σε αυτές τις ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες, λόγω μεταλλάξεων σε συγκεκριμένα γονίδια. Ωστόσο, δυστυχώς αυτή η ανθεκτικότητα προδιαθέτει για κακοήθεια, ιδίως σε ηλικίες άνω των 50 ετών.

Σύμφωνα με τον δρα Βοσκαρίδη, οι πιο συχνοί καρκίνοι μετά την ηλικία των 50 είναι στον προστάτη, τον πνεύμονα, το στήθος, το παχύ έντερο και την ουροδόχο κύστη. Και για τους πέντε αυτούς καρκίνους έχει προκύψει μεγάλος βαθμός συσχέτισης με τη διαβίωση σε περιοχές του πλανήτη με χαμηλές θερμοκρασίες.

Οι Εσκιμώοι

Για παράδειγμα, οι πρώτοι στον κόσμο σε ποσοστά καρκίνου του στήθους και του παχέος εντέρου είναι οι Inuit (Εσκιμώοι) και οι ιθαγενείς πληθυσμοί της Αλάσκας. Αυτοί οι πληθυσμοί διαβιούν στις ψυχρότερες περιοχές του πλανήτη μας.Το ίδιο ισχύει και για φυλές της Αιθιοπίας, αλλά και ιθαγενών στις 'Ανδεις, που ζουν σε υψόμετρα άνω των 4.000 μέτρων. Η έρευνα του δρος Βοσκαρίδη έδειξε ξεκάθαρα ότι τα γονίδια που βοήθησαν στην επιβίωση αυτών των πληθυσμών προδιαθέτουν για καρκίνο!

Καρκίνος και Κύπρος

Η επιστημονική ανάλυση αξιοποίησε διάφορες ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, μεταξύ άλλων περιβαλλοντικών δεδομένων για 186 χώρες και 147 δημοσιευμένες μελέτες για τον καρκίνο. Η χώρα μας, όπως μας ανέφερε ο δρ Βοσκαρίδης, είναι στους πληθυσμούς που συμπεριελήφθησαν σε αυτή τη μελέτη. Τα ποσοστά καρκίνου που παρατηρούνται στην Κύπρο είναι σύμφωνα με τη θεωρία του ψυχρού κλίματος.

Δηλαδή, σύμφωνα με την αξιόπιστη παγκόσμια βάση δεδομένων GLOBOCAN-2012 στην οποία είναι κατατεθειμένα στοιχεία για τον καρκίνο από όλο τον κόσμο, τα ποσοστά καρκίνου στην Κύπρο είναι λίγο πιο υψηλά σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο. Σε σχέση όμως με τις πολύ ψυχρές χώρες, τα ποσοστά είναι πολύ χαμηλότερα. Για παράδειγμα η Σουηδία και το Ην. Βασίλειο έχουν 1,4 φορές περισσότερα περιστατικά καρκίνου από την Κύπρο, η Δανία 1,7 περισσότερα και ο Καναδάς 1,5 φορές περισσότερα.

Αντίθετα, περιοχές που βρίσκονται κοντά στον Ισημερινό έχουν τα χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου. «Φυσικά, δεν πιστεύω ότι ο παράγοντας της θερμοκρασίας είναι ο μόνος που παίζει ρόλο για αυτά τα ποσοστά, αλλά όπως έχει αποδειχθεί από πολλές μελέτες, περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως το κάπνισμα, η διατροφή, η άσκηση κ.λπ. παίζουν σημαντικό ρόλο», σημείωσε.

'Ανοδος θερμοκρασίας

Στο ερώτημά μας πώς η άνοδος της θερμοκρασίας σχετίζεται με αυτά τα ευρήματα, ο κ. Βοσκαρίδης απάντησε πως «αν ο μηχανισμός της αυξημένης καρκινογένεσης λόγω ακραίων ψυχρών κλιμάτων συντελείται σε κυτταρικό επίπεδο και μόνο, τότε ίσως η άνοδος της θερμοκρασίας στον πλανήτη μας να συμβάλει με κάποιο τρόπο στη μείωση των περιστατικών καρκίνου.

Αν όμως πρόκειται για μια αργή εξελικτική διαδικασία που κράτησε χιλιάδες χρόνια, ώστε οι άνθρωποι που ζουν σε ψυχρά κλίματα έχουν κληρονομικές μεταλλάξεις στο DNA τους που συμβάλλουν στην καρκινογένεση, τότε η άνοδος της θερμοκρασίας δεν θα παίξει κάποιο ρόλο στο σύντομο μέλλον. Από τη μελέτη μου πρόκυψαν στοιχεία για τον δεύτερο μηχανισμό, παρόλο που δεν αποκλείεται να συντελείται ταυτόχρονα και η πρώτη διαδικασία που περιέγραψα, κάτι που θα διερευνήσω στο μέλλον», κατέληξε.