Τι γιορτάζουν η Μαρία και ο Χασάν;

15 Νοεμβρίου 1983 σε τουρκοκυπριακό δημοτικό σχολείο της Κερύνειας. Ο μικρός Χασάν από τη Λεμεσό δεν αντιλαμβάνεται γιατί δεν θα κάνουν μαθήματα, αλλά χαίρεται για την ελεύθερη από το διάβασμα μέρα. Οι δάσκαλοι δίνουν σε όλους τους μαθητές από μια σημαία ίδια με αυτήν της Τουρκίας, αλλά με αντίστροφα χρώματα. Σε αυτήν κυριαρχεί το άσπρο. Από σήμερα είμαστε η «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου», είπε ο δάσκαλος. Έξω από το σχολείο καμιά δεκαριά λεωφορεία ανέμεναν τους μαθητές για να τους μεταφέρουν στη Λευκωσία. «Ήταν κάτι σαν διαδήλωση, δεν θυμάμαι καλά», λέει σήμερα ο Χασάν.

15 Νοεμβρίου 1983 σε ελληνοκυπριακό δημοτικό σχολείο της Λευκωσίας. Η μικρή Μαρία από την Κερύνεια αντικρίζει μια πρωτόγνωρη εικόνα στο προαύλιο. Οι δάσκαλοι μιλούν μεταξύ τους για πολιτικά. Δεν αντιλαμβάνεται ακριβώς τι. Το μάθημα αρχίζει κανονικά και μετά το δεύτερο διάλειμμα η δασκάλα ενημερώνει ότι για το υπόλοιπο της μέρας θα πραγματοποιηθεί διαμαρτυρία για την ανακήρυξη του ψευδοκράτους. Οι μαθητές μεταφέρουν τις καρέκλες τους στην αυλή. Η Μαρία μαζί με τις φίλες της μιλούν για κινούμενα σχέδια και γελάνε. Η δασκάλα τις βάζει στη θέση τους. «Πέρασαν χρόνια να καταλάβω γιατί θύμωσε η κυρία Χρυστάλλα», λέει σήμερα η Μαρία.

Παράλληλες ιστορίες

Οι παραπάνω ιστορίες είναι αληθινές και προκύπτουν μέσα από τις εμπειρίες των δύο ανθρώπων. Η Μαρία και ο Χασάν είναι σήμερα 45 χρονών. Μεσήλικες. Όλα σε αυτόν τον τόπο έγιναν γι’ αυτούς, αγνοώντας τους. Η ημέρα αυτή ήταν κάθε χρόνο και για τους δύο σημαντική, αλλά για διαφορετικούς λόγους. Ο Χασάν ποτέ δεν είχε σχολείο στις 15 Νοεμβρίου γιατί ήταν γιορτή και η Μαρία έχανε τα μαθήματα για να λάβει μέρος στις αντικατοχικές εκδηλώσεις, στις οποίες δεν πήγαινε κάθε χρόνο. Συνήθως έδινε το παρών της καμιά δεκαριά λεπτά και μετά βόλταρε στους δρόμους της Λευκωσίας. Παρομοίως, ο Χασάν εκμεταλλευόταν την αργία για να βρεθεί με τους φίλους του και να παίξει ποδόσφαιρο ή μπιλιάρδο.

Αρκετά χρόνια μετά τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων οι δύο άνθρωποι συναντιούνται. Μοιράζονται τις εμπειρίες τους. Με έκπληξη η Μαρία διαπιστώνει πως ο Χασάν ουδέποτε παραβρέθηκε σε εορταστικές εκδηλώσεις τη 15η Νοεμβρίου. «Δεν συμμερίζομαι αυτήν τη χαρά. Η «ΤΔΒΚ» αποτελεί για μένα μια προσωρινή κατάσταση, η οποία δεν μπορεί να συνεχιστεί. Δεν υπάρχει μέλλον σε αυτήν. Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί πρέπει να χαίρομαι για μια κατάσταση που μας χωρίζει σε αυτόν τον τόπο».

Με έκπληξη όμως διαπίστωσε και ο Χασάν ότι η Μαρία δεν συμμετέχει πια στις αντικατοχικές εκδηλώσεις. «Η ανακήρυξη του ψευδοκράτους με πληγώνει και με θυμώνει. Θα ήθελα να συμμετέχω σε εκδηλώσεις καταδίκης αυτής της κατάστασης, αλλά δεν μπορώ να συνυπάρχω με ανθρώπους που φωνάζουν συνθήματα μίσους για ανθρώπους με τους οποίους πρέπει να επιδιώξουμε να ζήσουμε μαζί και όχι να συνεχίσουμε να σκοτωνόμαστε».

Αυτοί που δεν γιορτάζουν

Προφανώς μεγαλύτερη εντύπωση προκαλεί στους ελληνόφωνους Κύπριους η στάση του Χασάν, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να διαβάζουν αυτό το κείμενο. Ίσως να θεωρείται σπάνια ή μειοψηφούσα. Δεν μπορώ να ξέρω, γιατί προφανώς όσοι Τουρκοκύπριοι επιλέγουν να συναναστρέφονται με Ελληνοκύπριους είναι αυτοί οι οποίοι πιστεύουν ότι μπορούμε να ζήσουμε μαζί. Καταγράφω ωστόσο την άποψη του Χασάν, ο οποίος υποστηρίζει πως δεν είναι ο μόνος που σκέφτεται έτσι. «Δεν ξέρω αν είμαστε πλειοψηφία ή μειοψηφία αυτοί που δεν θέλουμε να συνεχίσουμε να ζούμε ως πολίτες της 'ΤΔΒΚ', αλλά είμαι σίγουρος ότι δεν είμαστε λίγοι», αναφέρει.

Πολιτικοί και ακτιβιστές

Παρόμοιες απόψεις καταγράφονται και από άλλους Τ/Κ. Ο ακτιβιστής, πολιτικός και ιατρός Οκάν Νταγλί, ο οποίος δραστηριοποιείται στην οργάνωση «Πρωτοβουλία για την Αμμόχωστο», υποστηρίζει πως η πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων δεν συμμετέχει στις εορταστικές εκδηλώσεις ανακήρυξης του ψευδοκράτους. Λέει, μάλιστα, πως ακόμη και οι φεντεραλιστές, κατέχοντες εξουσία πολιτικοί ή άλλοι, οι οποίοι καθηκόντως πρέπει να παραβρίσκονται στις εκδηλώσεις της 15ης Νοεμβρίου, προσπαθούν πάντα να βρουν δικαιολογία έτσι ώστε να απουσιάζουν. Ο ίδιος πάντως ως πολιτικός τάσσεται ανοικτά και χωρίς περιστροφές κατά των εορταστικών εκδηλώσεων και υπέρ της λύσης του Κυπριακού στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Και η προσάρτηση

Από την άλλη, η επισφράγιση της διαίρεσης με την ανακήρυξη του ψευδοκράτους μπορεί να μην έτυχε διεθνούς αναγνώρισης, ωστόσο η παρέλευση χρόνων στασιμότητας ως προς την επίτευξη λύσης ή αν μη τι άλλο δημιουργίας κουλτούρας λύσης δεν παγιώνει απλώς τα τετελεσμένα, αλλά δίνει και πρόσφορο έδαφος προς τους εραστές της προσάρτησης με την Τουρκία να δράσουν. Εδώ και καιρό στα κατεχόμενα διεξάγεται μια συζήτηση ως προς τη μετεξέλιξη του ψευδοκράτους με σημείο αναφοράς μοντέλα, όπως του Μονακό ή του Γιβραλτάρ. Η άμυνα ακόμη και υπέρμαχων της λύσης του Κυπριακού απέναντι σε αυτές τις φωνές εξυψώνει στη συνείδηση των Τουρκοκυπρίων την «ΤΔΒΚ», η οποία αν μη τι άλλο αφήνει παράθυρο ελπίδας για τερματισμό της διαίρεσης.

Ενδεικτική είναι η ανάρτηση του πρώην προέδρου και ιστορικού στελέχους του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος Φερντί Σαμπίτ Σογιέρ στο twitter τη μέρα της επετείου, ο οποίος έγραψε με ειρωνεία:

«Την ημέρα της 34ης επετείου, η μόνη έκφραση που δεν χρησιμοποιείται για την 'ΤΔΒΚ' είναι το «για πάντα». Αντιθέτως, επιζητείται ένα νέο μοντέλο. Ποιο είναι το νόημα της αναζήτησης νέου μοντέλου; Αυτό δεν αποτελεί απάρνηση της συνέχισης της παρούσας κατάστασης;»