Ποια είναι τα συμπτώματα της κακοποίησης στα παιδιά

Ένα πολύ σημαντικό και χρήσιμο εγχειρίδιο ετοίμασε η Συντονιστική Επιτροπή Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης Παιδιών, στο πλαίσιο της δράσης του Υπ. Παιδείας για υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής και του Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας. Πρόκειται για το εγχειρίδιο εκπαιδευτικού για αναγνώριση και διαχείριση περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, το οποίο επιδιώκει την περαιτέρω στήριξη και ενίσχυση των εκπαιδευτικών στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του κοινωνικού προβλήματος της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, μέσω της ευαισθητοποίησης και διεύρυνσης των γνώσεών τους για το πολύ σοβαρό φαινόμενο, καθώς και μέσω της ανάδειξης των ενδεδειγμένων δράσεων και χειρισμών στις περιπτώσεις όπου κρίνεται απαραίτητη η παρέμβαση του σχολείου. Σύμφωνα με το Υπ. Παιδείας, το συγκεκριμένο εγχειρίδιο θα αποσταλεί στα σχολεία για να διανεμηθεί σε όλους τους εκπαιδευτικούς, με στόχο να λειτουργήσει ως εύχρηστος συνοπτικός οδηγός στα χέρια τους για αναγνώριση και για διαχείριση περιπτώσεων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

Ένα στα πέντε παιδιά

Το εγχειρίδιο περιλαμβάνει τον ορισμό της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, αλλά και τι μπορεί να θεωρείται σεξουαλική κακοποίηση ή/και εκμετάλλευση παιδιών, με την παράθεση μάλιστα παραδειγμάτων. Αναφέρεται χαρακτηριστικά πως δεν είναι απαραίτητο να εμπλέκεται πράξη διείσδυσης, βίας, πόνος ή ακόμα και άγγιγμα για να θεωρείται μια πράξη ως σεξουαλική κακοποίηση, καθώς αυτή μπορεί να περιλαμβάνει σωματική και μη σωματική δραστηριότητα. Σε ό,τι αφορά τη συχνότητα, στο εγχειρίδιο σημειώνεται ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης αναφέρει ότι ένα στα πέντε παιδιά μέχρι την ηλικία των 18 χρόνων έχει βιώσει κάποιου είδους σεξουαλική βία. Αναφέρεται ακόμη ότι έρευνα που έχει διεξαχθεί από το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου (2015), και μελετά συγκεκριμένα τα κυπριακά δεδομένα, επισημαίνει ότι ένα στα πέντε παιδιά έχει βιώσει κάποιου είδους σεξουαλική κακοποίηση, ενώ σε κάποιες μορφές το ποσοστό είναι ένα στα τέσσερα (π.χ. σεξουαλική κακοποίηση μέσω διαδικτύου) και σε άλλες είναι λιγότερο από ένα στα 100 (π.χ. εκπόρνευση). Στις περισσότερες περιπτώσεις θυματοποίησης παιδιού, η σεξουαλική κακοποίηση έχει γίνει από άτομο του οικείου ή/και οικογενειακού περιβάλλοντος.

Συμπτώματα της κακοποίησης στα παιδιά

Στο εγχειρίδιο καταγράφονται με λεπτομέρεια οι άμεσες συνέπειες για τα παιδιά που κακοποιούνται. Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως εάν ένα παιδί βιώνει σεξουαλική κακοποίηση ή εκμετάλλευση, πιθανόν να παρουσιάσει ένα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• ψυχοσωματικά συμπτώματα (π.χ. εφιάλτες, προβλήματα ύπνου, διαταραχές διατροφής, ξαφνική ανορεξία ή βουλιμία)


• σωματικές ενδείξεις (π.χ. δυσκολίες στο περπάτημα ή/και στην καθιστή θέση, πόνος ή μώλωπες στην περιοχή του στόματος, πόνος κατά την ούρηση κ.λπ.)


• απρόσμενες αλλαγές στη συμπεριφορά, τη διάθεση και την προσωπικότητα (π.χ. ξαφνική αποχή από το μάθημα της Φυσικής Αγωγής, απομόνωση, μείωση της επίδοσης στο σχολείο, ξαφνική ντροπαλότητα, κατάθλιψη, επιθετική συμπεριφορά σε ζώα, κατάχρηση ουσιών)


• ντροπή για το σώμα, άρνηση του παιδιού να ξεντυθεί ή να αλλάξει ρούχα ενώπιον άλλου


• εκδήλωση ανάρμοστης σεξουαλικής συμπεριφοράς


• ξαφνική απροθυμία να μένει το παιδί μόνο με συγκεκριμένο άτομο ή εμμονή για έναν καινούργιο μεγαλύτερο φίλο


• παλινδρόμηση σε προγενέστερες συμπεριφορές (π.χ. πιπίλισμα δαχτύλου, ενούρηση τη νύχτα).

Στις περιπτώσεις που ένα παιδί έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά, πιθανόν να παρουσιάσει μακροπρόθεσμα τα ακόλουθα συμπτώματα: μετατραυματική αγχώδης διαταραχή, κατάθλιψη και σκέψεις αυτοκτονίας, σεξουαλικό άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ψυχική ασθένεια, φυγή από το σπίτι, διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, σωματικά προβλήματα.