Η βία κατά των γυναικών - Μία στις τρεις γυναίκες θύμα

Μία στις τρεις γυναίκες στην Κύπρο έχει αντιμετωπίσει σωματική ή σεξουαλική βία. Σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ), το 91% των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας είναι γυναίκες με τις 14 εξ αυτών έγκυες. Στοιχεία που αφορούν το Α’ εξάμηνο του 2017 δείχνουν ότι το 62% των θυμάτων ζούσαν με τον θύτη, ενώ το 73% είχαν παιδιά. Επίσης, το 26% των θυμάτων ήταν άνεργες. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τον Ιανουάριο μέχρι τον Νοέμβριο του 2017 η τηλεφωνική γραμμή στήριξης θυμάτων 1440 έχει δεχθεί 11.634 κλήσεις, με τον αριθμό να σημειώνει αύξηση, αφού το 2016 η συγκεκριμένη γραμμή δέχθηκε 8.341 κλήσεις.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, μία στις τρεις γυναίκες αντιμετώπισε σωματική ή σεξουαλική βία από την ηλικία των 15, μία στις πέντε θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού, 79% των θυμάτων εμπορίας προσώπων είναι γυναίκες και κορίτσια, ενώ 96% των θυμάτων εμπορίας για σεξ. Εκτιμάται επίσης ότι 750 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια παντρεύονται πριν κλείσουν τα 18 τους χρόνια και τουλάχιστον 500.000 γυναίκες και κορίτσια έχουν υποστεί ακρωτηριασμό γυναίκειων οργάνων.

Τα τρία τέταρτα των εργαζόμενων γυναικών, ειδικά στα υψηλότερα κλιμάκια, έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση και μία γυναίκα στις δέκα έχει υποστεί παρενόχληση στο ίντερνετ, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Σύμφωνα, δε, με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, το 2015 καταγράφηκαν 215.000 περιστατικά σεξουαλικής βίας σε όλη την ΕΕ. Στοιχεία που σοκάρουν, στοιχεία που οδηγούν σε απελπισία. Πέραν όμως της λεκτικής καταδίκης, τι είναι αυτό που πρέπει να γίνει για να παταχθεί το φαινόμενο;

Σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο

Το περασμένο Σάββατο 25 Νοεμβρίου, παγκόσμια ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμμετείχε ανάβοντας, όπως κάθε χρόνο, τους προβολείς για να βάψει τα κτήριά του στις Βρυξέλλες πορτοκαλί, το χρώμα του φωτός που συμβολίζει ένα καλύτερο αύριο χωρίς βία. Δεν έμεινε ωστόσο στα σημειολογικά. Σε συζήτηση που οργανώθηκε στο ΕΚ νωρίτερα με αντικείμενο την επικύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης για την ποινικοποίηση της βίας κατά των γυναικών, επισημάνθηκε πως, ενώ όλα τα κράτη μέλη την έχουν υπογράψει, μόνο 17 από τα 28 την έχουν επικυρώσει. Τη σύμβαση έχει κυρώσει και η χώρα μας, πλην όμως δεν έχει ακόμη ψηφιστεί εθνική νομοθεσία. «Η κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης) δείχνει την πολιτική βούληση της Κύπρου να λάβει νομοθετικά πλέον μέτρα για την καταπολέμηση όλων των μορφών της βίας κατά των γυναικών», εξηγεί στον «Π» η συντονίστρια Πολιτικής του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου Τζόζη Χριστοδούλου. Η κ. Χριστοδούλου επισημαίνει πως η σύμβαση αποτελεί το πρώτο δεσμευτικό, διεθνές εργαλείο που μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση αποτελεσματικών πολιτικών για την πρόληψη όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών, στην προστασία, στήριξη και ενδυνάμωση των θυμάτων, και στην παραδειγματική τιμωρία των δραστών. «Παραμένει όμως η ολοκλήρωση συγκεκριμένης νομοθεσίας για τη βία ενάντια στις γυναίκες και πλέον ένας ολοκληρωμένος στρατηγικός σχεδιασμός για την υλοποίησή της με τη συνεργασία όλων των σχετικών κυβερνητικών υπηρεσιών αλλά και με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών», καταλήγει.

Με τη σειρά του το Κυπριακό Λόμπι Γυναικών (αποτελείται από εννέα γυναικείες οργανώσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις και είναι ενεργό μέλος του Ευρωπαϊκού Λόμπι Γυναικών) υπογραμμίζει πως «τα αυξανόμενα περιστατικά βίας κατά των γυναικών στην Κύπρο δεν επιτρέπουν κανένα εφησυχασμό και καμία καθυστέρηση από κανένα». Αναφέρει επίσης ότι «η εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης απαιτεί εκτεταμένες νομοθετικές αλλαγές, την ανάπτυξη εξειδικευμένων υπηρεσιών προστασίας και στήριξης θυμάτων, την εφαρμογή συστηματικών προγραμμάτων πρόληψης, καθώς και συντονισμένες διατμηματικές διαδικασίες μεταξύ των κυβερνητικών υπηρεσιών και συνεργασίες με μη κυβερνητικούς φορείς». Το Κυπριακό Λόμπι Γυναικών ζητά «τη δημιουργία στρατηγικού συντονισμού προς την εφαρμογή της σύμβασης, με τη συμμετοχή επαγγελματιών από όλες τις σχετικές υπηρεσίες, γυναικείες οργανώσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) και άλλους αρμόδιους φορείς, όπως προβλέπεται από τη σύμβαση». Αξίωσή της είναι επίσης «η δημιουργία εθνικής στρατηγικής με συγκεκριμένους εφαρμόσιμους στόχους, αυστηρά χρονοδιαγράμματα και προϋπολογισμό για την εφαρμογή της».

Καταδικάζει και… ετοιμάζει!

Στο μεταξύ, εξ αφορμής της παγκόσμιας μέρας, ο υπουργός Δικαιοσύνης είπε ότι η κυβέρνηση καταδικάζει απερίφραστα κάθε μορφή βίας, στηρίζει με θέρμη και προωθεί κάθε δράση για την εξάλειψη του θλιβερού φαινομένου της ατιμωρησίας των δραστών και προωθεί μέτρα για την αποτελεσματική προστασία των θυμάτων. «Στο πλαίσιο αυτό, προχώρησε στη λήψη σειράς μέτρων, με σημαντικότερο την απόφασή της να υπογράψει και να κυρώσει τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και την Ενδοοικογενειακή Βία, γνωστή και ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης», ανέφερε. Πρόσθεσε ότι «παρά τις θετικές εξελίξεις που ομολογουμένως έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στον τομέα της βίας στον τόπο μας, πολλά ακόμη απομένουν να γίνουν, με απώτερο στόχο την όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος». Για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και ο υποψήφιος Πρόεδρος Νικόλας Παπαδόπουλος έχει καταθέσει σειρά προτάσεων με ναυαρχίδα την υιοθέτηση νομοθεσίας που θα θέσει τις βάσεις και τις υποχρεώσεις του κράτους για την αντιμετώπιση της νοοτροπίας, η οποία υπάρχει και προωθεί την έμφυλη βία. «Σήμερα παρά την επικύρωση της «Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης» από την Κυπριακή Δημοκρατία, εκκρεμεί η πραγματική και ουσιαστική εφαρμογή της νομοθεσίας», σημειώνει, ενώ εξηγεί πως η αλλαγή νοοτροπίας θα επέλθει μόνο με την εμπέδωση στις επόμενες γενιές των αρχών της ουσιαστικής ισότητας των φύλων.

Η σύμβαση

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι η πιο ολοκληρωμένη διεθνής συνθήκη και το πρώτο νομικά δεσμευτικό κείμενο που ποινικοποιεί τη βία με βάση το φύλο, προβλέπει κυρώσεις και μέτρα για την καταπολέμηση της ατιμωρησίας αλλά και μέτρα για την πρόληψη και την προστασία των θυμάτων. Τέθηκε σε ισχύ τον Αύγουστο του 2014. Στη συζήτηση στην Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η πρόεδρός της Βίλια Μπλινκενβισούτε (Σοσιαλιστές, Λιθουανία) επεσήμανε την ανάγκη να επικυρωθεί η σύμβαση από όλα τα κράτη μέλη. Αντιστοίχως, η διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων Βιρτζίνια Λάνγκμπακ τόνισε ότι χρειάζεται πολιτική θέληση, σημειώνοντας ότι η εκστρατεία του #metoo στο διαδίκτυο έδειξε ότι αν η ποινικοποίηση είχε προχωρήσει, ο αριθμός των καταγγελιών θα ήταν υψηλότερος. Σύμφωνα με ερευνήτρια του ιδίου ινστιτούτου, περίπου τα μισά περιστατικά δεν γίνονται ποτέ γνωστά ακόμα και στον στενό κύκλο του θύματος.

Κάθε μέρα και τα Χριστούγεννα

Αποταθείτε για βοήθεια

Αυτές τις μέρες τρέχουν παγκόσμιες δράσεις στο πλαίσιο του 16ημέρου ενάντια στη βία κατά των γυναικών. Ο οργανισμός «Μία γυναίκα τη φορά (OWAAT) Κύπρου» ξεκίνησε την εκστρατεία της επόμενης 16ης ημέρας, στις 15 Δεκεμβρίου - 31 Δεκεμβρίου, για να αυξήσει την ευαισθητοποίηση για τη «μηδενική ανοχή κατά την κακοποίηση των γυναικών» όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εποχής των Χριστουγέννων, αλλά και κάθε άλλη μέρα. Όπως αναφέρει ο οργανισμός, «τα Χριστούγεννα είναι η εποχή που οι περισσότερες γυναίκες υφίστανται τη μεγαλύτερη κακοποίηση στο σπίτι. Οι κακοποιημένες γυναίκες πρέπει να σκεφτούν πέραν των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς προτού βιαστούν να εγκαταλείψουν το σπίτι και την οικογένειά τους σε απελπισία, επειδή είναι κακοποιημένες και ευάλωτες, ειδικά κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων». Ο OWAAT θέλει πρώτα να διδάξει στις κακοποιημένες γυναίκες ότι μπορούν να βοηθήσουν τους εαυτούς τους για να επιτύχουν την επιβολή του νόμου, στο πλαίσιο των πολιτικών εντολών προστασίας για να απομακρύνουν τον δράστη από το σπίτι, προκειμένου η κακοποιημένη γυναίκα να μείνει με ασφάλεια στο σπίτι. Για πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο αυτοβοήθειας του δικαιώματός σας για προστασία επισκεφτείτε τον OWAAT στην ιστοσελίδα www.owaat-cy.com.

OWAAT σημαίνει «Μηδενική ανοχή της κακοποίησης των γυναικών».