Δημιουργία εταιρειών από τα πανεπιστήμια

Σε καλό δρόμο βρίσκεται η συζήτηση -στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Παιδείας- των τροποποιητικών νομοσχεδίων που επιτρέπουν τη δημιουργία εταιρειών από πλευράς των δημόσιων πανεπιστημίων (Πανεπιστήμιο Κύπρου, ΤΕΠΑΚ). Στην επόμενη μάλιστα συνεδρίαση η επιτροπή αναμένεται να προχωρήσει στη διαμόρφωση του τελικού κειμένου, με στόχο σύντομα αυτό να οδηγηθεί ενώπιον της ολομέλειας για ψήφιση.

Κατέγραψε τα σημεία

Κατά τη χθεσινή συνεδρία, στην οποία παρέστη και ο γενικός ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης, κατατέθηκαν και συζητήθηκαν οι θέσεις του επί των νομοσχεδίων, αλλά και των κανονισμών και όπως αναφέρθηκε, οι εισηγήσεις είναι σημαντικές για ετοιμασία του πλαισίου αρχών που θα διέπει τη λειτουργία των δημόσιων πανεπιστημίων. Στο σχετικό σημείωμα αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία δεν είναι εναντίον της όλης ιδέας για μετατροπή της επιστημονικής τεχνογνωσίας των πανεπιστημίων, σε εμπορεύσιμα προϊόντα/υπηρεσίες και στην τροποποίηση του νομικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία των πανεπιστημίων, έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε δραστηριότητες μεταφοράς της τεχνογνωσίας και των επινοήσεων σε εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες για τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας στην οικονομία. Είναι, ωστόσο, εναντίον της πρόθεσης για τροποποίηση των περί Πανεπιστημίου Κύπρου (Ακαδημαϊκό Προσωπικό) Κανονισμών με σκοπό να επιτραπεί στα μέλη του ακαδημαϊκού και άλλου προσωπικού των πανεπιστημίων να συμμετέχουν (με ή χωρίς αντιμισθία) σε «επιχειρηματικές δραστηριότητες αξιοποίησης της γνώσης, των αποτελεσμάτων της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης». Ειδικά σε ό,τι αφορά τους προτεινόμενους κανονισμούς που αφορούν το δικαίωμα των μελών του ακαδημαϊκού και άλλου προσωπικού των πανεπιστημίων να συστήνουν συμβουλευτικούς ή εκδοτικούς οίκους, στο σημείωμα χαρακτηρίζεται απαράδεκτο αφού θα σημαίνει ότι τα μέλη του ακαδημαϊκού και άλλου προσωπικού, που αμείβονται από τον φορολογούμενο πολίτη, θα μπορούν να χρησιμοποιούν τον χρόνο τους, τις εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου και τους φοιτητές για να παρέχουν επ’ αμοιβή συμβουλευτικές υπηρεσίες ή να εκδίδουν βιβλία. «Η παροχή τέτοιου δικαιώματος στα μέλη ακαδημαϊκού προσωπικού θα εμπεριέκλειε σοβαρούς κινδύνους διαπλοκής και κατάχρησης της δημόσιας θέσης που αυτοί κατέχουν. Αντίθετα, κάτι τέτοιο θα έπρεπε ρητά να απαγορεύεται από τη νομοθεσία», επισήμανε.

«Πλαίσιο αρχών»

Σε σχέση με την έγκριση, από το Υπουργικό Συμβούλιο, «Πλαισίου αρχών» το οποίο θα διέπει τη μετατροπή της επιστημονικής τεχνογνωσίας και επινοήσεων σε εμπορεύσιμα προϊόντα ή υπηρεσίες με τη συμμετοχή των δημόσιων πανεπιστημίων, στο σημείωμα του γενικού ελεγκτή αναφέρεται ότι το «Πλαίσιο αρχών» δεν αποτελεί δεσμευτικές πρόνοιες νομοθεσίας και κατά συνέπεια, πρώτον η τροποποίησή του δεν απαιτεί έγκριση της Βουλής και δεύτερον η ισχύς και σημασία του είναι πιο περιορισμένη. Κατέγραψε επίσης με λεπτομέρεια αδυναμίες/ασάφειες του εν λόγω πλαισίου. Μεταξύ άλλων, σημειώνεται ότι τα μέλη του πανεπιστημίου έχουν υποχρέωση να ενημερώνουν το Γραφείο Καινοτομίας και Μεταφοράς Τεχνογνωσίας αναφορικά με οποιαδήποτε ανακάλυψη η οποία δύναται να έχουν προοπτική εμπορικής ή άλλης αξιοποίησης ώστε να καταστεί δυνατή η αξιολόγησή της και να αποφασιστούν οι όροι για την εμπορική της εκμετάλλευση. Δεν γίνεται όμως καμία αναφορά στο «Πλαίσιο αρχών» ως προς το ποιοι θα αποφασίζουν αυτούς τους όρους, και σε περίπτωση που θα είναι το εν λόγω γραφείο πώς θα διασφαλίζεται η ανεξαρτησία του από τα μέλη του προσωπικού του πανεπιστημίου προς αποφυγή ενδεχόμενων συνεργειών προς ίδιον όφελος. Για την κατοχύρωση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας σημειώνεται ότι το πανεπιστήμιο δύναται να εκχωρήσει όλα τα δικαιώματα κατοχύρωσης και εκμετάλλευσης της διανοητικής ιδιοκτησίας που προκύπτουν από έρευνα στον δημιουργό «ωστόσο, σύμφωνα με τον περί Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας Νόμο, το δικαίωμα για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για μία εφεύρεση ανήκει στο πρόσωπο που έδωσε την παραγγελία για την εργασία ή τον εργοδότη, και που στην προκείμενη περίπτωση είναι το πανεπιστήμιο».

Συμμετοχή σε εταιρείες

Στο «Πλαίσιο αρχών» που έχει ετοιμαστεί και αφορά τη συμμετοχή του πανεπιστήμιου σε νεοϊδρυθείσα ή άλλη οντότητα αναφέρονται πάντως τρεις τρόποι με τους οποίους το πανεπιστήμιο δύναται να συμμετέχει με ένα η περισσότερους από αυτούς στις εν λόγω εταιρείες:

Μέσω εκχώρησης άδειας εκμετάλλευσης των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας του πανεπιστημίου προς την εταιρεία.

Μέσω μεταβίβασης των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας του πανεπιστημίου προς την εταιρεία.

Μέσω παραχώρησης εναρκτήριας ή άλλης χρηματοδότησης προς νεοϊδρυθείσα εταιρεία/οντότητα μέσω του ειδικού άρθρου του προϋπολογισμού του πανεπιστημίου.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία εισηγήθηκε ότι θα πρέπει να τεθούν ασφαλιστικές δικλείδες στη συμμετοχή του πανεπιστημίου σε τέτοιες εταιρείες. Ειδικότερα, στην τρίτη περίπτωση, η παραχώρηση εναρκτήριας χρηματοδότησης από τα πανεπιστήμια θα πρέπει, όπως εισηγήθηκε, να γίνεται μόνο για εφευρέσεις που είναι επιδεκτικές διπλώματος ευρεσιτεχνίας και νοουμένου ότι θα υπάρχει συνεισφορά από ιδιώτη χρηματοδότη τουλάχιστον για ίσο ποσό.
Σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρία της Επιτροπής Παιδείας, ο πρόεδρός της Κ. Χατζηγιάννης εξήγησε ότι η εμπορία της γνώσης θα πρέπει να διευκολυνθεί, τα πανεπιστήμια θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συστήνουν εταιρείες και μάλιστα το προσωπικό θα πρέπει να έχει το κίνητρο να συμμετέχει σε αυτές τις εταιρείες με τρόπο που να διαθέτει και τον ζήλο και την αφοσίωση να φέρνει αποτέλεσμα. Ανέφερε ακόμη ότι οι εισηγήσεις της προηγούμενης συνεδρίασης για την ενίσχυση συστημάτων ελέγχου, καθώς επίσης και ενίσχυση της αρχής της διαφάνειας έχουν προβληματίσει τον γενικό ελεγκτή, καθώς επίσης και τα υπουργεία και τα πανεπιστήμια, τα οποία πήγαν χθες στην επιτροπή με ένα συμφωνημένο κείμενο, το οποίο λαμβάνει υπόψη στο σύνολό του όλες αυτές τις διαστάσεις. Στην επόμενη συνεδρίαση, συνέχισε ο κ.Χατζηγιάννης, θα διαμορφωθεί το τελικό κείμενο, και εξέφρασε την ευχή όπως το συντομότερο καταλήξει ενώπιον της ολομέλειας προς ψήφιση ή καταψήφιση.