Σταματήστε να τρώτε καρκίνο-Δείτε τη σχέση του καρκίνου με τη διατροφή

Ο καρκίνος στον τόπο μας αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου, μετά τις ασθένειες του κυκλοφορικού συστήματος, και μάλιστα με αυξητικές τάσεις. Το 2015 οι θάνατοι από καρκίνο στην Κύπρο έφτασαν τους 1.335, ενώ, σύμφωνα με τις στατιστικές, εμφανίζονται πάνω από 3.000 περιστατικά ετησίως.

Με αφορμή μια λίστα που κυκλοφόρησε πρόσφατα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) με τις 116 πλέον καρκινογόνους ουσίες και συνήθειες, οι οποίες πέρα από κάθε αμφιβολία σχετίζονται με τη δημιουργία και εξάπλωση διαφόρων μορφών καρκίνου, θέσαμε ένα ερώτημα που φυσιολογικά θα έπρεπε να απασχολεί τον καθένα από εμάς που θέλει να έχει μια υγιή ζωή: Μπορεί ο καρκίνος να προληφθεί; Οι επιστήμονες βεβαίως, αλλά και η κοινή λογική, απαντούν θετικά.

Ο κλινικός καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Παν. Λευκωσίας Λοΐζος Λοΐζου και διευθυντής της Παιδοογκολογικής Κλινικής του Μακάρειου Νοσοκομείου μίλησε στον «Π» για την πρόληψη, αναφερόμενος ιδιαίτερα στο πεδίο μελέτης του, που είναι η σχέση του καρκίνου με τη διατροφή. Άλλωστε ένας μεγάλος αριθμός στον κατάλογο του ΠΟΥ αφορά ουσίες που σχετίζονται με τον τρόπο διατροφής μας.

6 μορφές καρκίνου

«Η κακή διατροφή αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο. Το 33% των καρκίνων που εμφανίζονται κάθε χρόνο οφείλονται στην κακή διατροφή. Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι η παχυσαρκία είναι απλώς ένα περιττό βάρος που κουβαλάμε στο σώμα μας. Τα περιττά κιλά είναι ένας ζωντανός οργανισμός που παράγει ουσίες, όπως ένας ενδοκρινής αδένας, και προκαλούν βλάβες. Η παχυσαρκία αποτελεί αιτία για έξι τουλάχιστον διαφορετικές μορφές καρκίνου: του παχέος εντέρου (σ.σ. είναι ο τρίτος πιο διαδεδομένος καρκίνος στην Κύπρο), του προστάτη, της μήτρας και του ενδομητρίου, του οισοφάγου, των νεφρών και του μαστού - ειδικά μετά την εμμηνόπαυση. Ένας παχύσαρκος έχει 25-33% περισσότερο κίνδυνο να προσβληθεί από έναν από τους έξι καρκίνους που προανέφερα», σημειώνει ο κ. Λοΐζου, υπενθυμίζοντας ότι η ορθή διατροφή είναι ο θεμέλιος λίθος της υγείας μας, αφού οι 10 συχνότερες αιτίες θανάτου έχουν σχέση με τη διατροφή.

Μείωση 20-50% θανάτων

Σύμφωνα με τις μελέτες που επικαλείται ο καθηγητής αναφορικά με την αποτελεσματικότητα της πρόληψης, η εφαρμογή προληπτικών μέτρων στη διατροφή μπορεί να μειώσει κάθε χρόνο 20-50% τους θανάτους από καρκίνο.

«Δεν υπάρχει κανένα φάρμακο, εγχείρηση ή άλλη θεραπευτική μέθοδος που να έχει τέτοια δύναμη», τονίζει ο κ. Λοΐζου.

«Όταν εφαρμόσουμε σωστά την πρόληψη σε σχέση με το κάπνισμα, μπορούμε να έχουμε μείωση μέχρι και 31% των θανάτων από καρκίνο. Με προληπτικά μέτρα εναντίον των μολύνσεων από βακτηρίδια και ιούς έχουμε μείωση έως 20%. Όταν προστατευόμαστε αποτελεσματικά από την ακτινοβολία, μπορεί να έχουμε μέχρι και 7% μείωση των θανάτων. Εάν λάβουμε μέτρα στην επαγγελματική απασχόληση το ποσοστό μείωσης του καρκίνου είναι 4%. Και αν προστατευτούμε από τη ρύπανση του αέρα, του νερού και του τροφίμου θα έχουμε μείωση θανάτων από καρκίνο της τάξης του 1-5%».

-40% νέων περιστατικών

Τα στοιχεία της πρόληψης είναι ενθαρρυντικά και για τη μείωση των νέων κρουσμάτων: «Αν εφαρμόσουμε αποτελεσματικά μέτρα πρόληψης, αποφυγή καπνίσματος, περιορισμό του αλκοόλ, υπερβολική έκθεση στον ήλιο, αποφυγή της υπερβαρίας, τακτική άσκηση, προφύλαξη από μολύνσεις και υγιεινή αντικαρκινική διατροφή, θα μπορούμε να έχουμε μέχρι και 40% μείωση νέων κρουσμάτων καρκίνου ετησίως», προσθέτει ο καθ. Λοΐζου.

«Απόλυτη ασφάλεια δεν υπάρχει, αλλά σε έναν μεγάλο βαθμό ο καθένας μπορεί να λάβει τέτοια μέτρα που να προστατεύεται σημαντικά. Εσύ κρατάς και το ψωμί και το μαχαίρι», είναι το μήνυμα που στέλνει ο κ. Λοΐζου.

Τι να μην τρώμε

Στον κάθε άνθρωπο ανά πάσα στιγμή εμφανίζονται καρκινικά κύτταρα. Όμως, ο ανθρώπινος οργανισμός έχει μηχανισμούς άμυνας για εξουδετέρωση των χημικών ενώσεων που οδηγούν στον καρκίνο. Και μια σωστή διατροφή ενδυναμώνει τους μηχανισμούς αυτούς και συνεπώς μειώνει τον κίνδυνο προσβολής. Αντίθετα, ένας εξασθενημένος οργανισμός που δεν τρέφεται σωστά δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε ένα καρκινικό κύτταρο να ξεφύγει από τους μηχανισμούς ελέγχου και να δημιουργήσει καρκίνο.

Η υγιεινή αντικαρκινική διατροφή περιλαμβάνει δύο μεγάλα κεφάλαια, εξηγεί ο κ. Λοΐζου: Τους περιορισμούς και τον εμπλουτισμό. Η έννοια του περιορισμού στηρίζεται, όπως επισημαίνει, στο μέτρον άριστον.

Κρέας και σούβλα

«Δεν είναι ανάγκη να τρώμε κάθε μέρα κόκκινο κρέας ή αλλαντικά. Περιορίζουμε τα τρόφιμα σε χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, τα πολύ πικάντικα ή πλούσια σε αλάτι φαγητά και επίσης αποφεύγουμε τα καρβουνιασμένα (σ.σ. ξεροψημένα και καμένα)».

Μία συμβουλή που μας δίνει, είναι να εμπλουτίζουμε το κρέας μας μαρινάροντάς το με οτιδήποτε μας αρέσει και είναι ωφέλιμο: βότανα, ελαιόλαδο, λεμόνι, κρασί, ρίγανη, κάρυ, κουρκουμά κ.λπ. Όλα αυτά έχουν αντιοξειδωτικές ουσίες, λέει, οι οποίες μας προστατεύουν.

Προσοχή και στο ψάρι

Άλλους περιορισμούς που θέτει ο καθηγητής είναι να διαλέγουμε τρόφιμα με λιγότερες χρωστικές. Επίσης, όταν τρώμε ψάρια, ειδικά τα μεγάλα, όπως τόννο, ξιφίας, γαλέος ή σολομός, να ενημερωνόμαστε εάν προέρχονται από περιοχές που υπάρχουν μολύνσεις στα ύδατα και ειδικά όσον αφορά τον υδράργυρο. Παρ' ότι το Κρατικό Χημείο διεξάγει τακτικούς ελέγχους, καλό είναι να είμαστε σε εγρήγορση.

Περιορισμός στην κατανάλωση ισχύει και στην περίπτωση των καπνιστών τροφίμων, είτε είναι ψάρια είτε κρέας, τα οποία για να συντηρηθούν πολλές φορές ενισχύονται με νιτρώδη που δημιουργούν ουσίες με καρκινογόνο δράση.

Κονσέρβες και ξηροί καρποί

Είναι φορές που η εσωτερική επάλειψη του κουτιού της κονσέρβας μπορεί να μεταναστεύσει στο τρόφιμο. «Παρ' ότι έχουμε διαβεβαιώσεις ότι γίνονται έλεγχοι από το Κρ. Χημείο, εγώ, ως γενικό κανόνα, συμβουλεύω το μέτρον άριστον», αναφέρει ο κ. Λοΐζου. Μας συστήνει επίσης μεγάλη προσοχή στους ξηρούς καρπούς, το γάλα, το τυρί, προϊόντα που είναι ευάλωτα σε μύκητες και αφλατοξίνες.

Τι να τρώμε

Αναφερόμενος στη δεύτερη παράμετρο της αντικαρκινικής διατροφής, ο Λοΐζος Λοΐζου επισημαίνει πως όταν τροφοδοτούμε το σώμα μας με πολεμοφόδια, αντιστέκεται στις κακουχίες και σε τυχόν καρκινικά κύτταρα, τα οποία ενδεχομένως να διαφύγουν από τους μηχανισμούς ελέγχου.

Σύμφωνα με τα όσα μας είπε ο καθηγητής, καλύτερη προστασία από τον καρκίνο προσφέρουν:

• Τα λαχανικά: φυλλώδη, χρώματος σκούρου πράσινου, αυτά που έχουν χρώμα κίτρινο ή πορτοκαλί, όπως τα καρότα, η γλυκοπατάτα, η κολοκύθα, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, το λάχανο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το κρεμμύδι, το σκόρδο, το πράσο και το φρέσκο κρεμμυδάκι, τα οποία καταστέλλουν τις καρκινογόνες ουσίες.


• Οι ντομάτες έχουν συσχετιστεί με τη μείωση του κινδύνου για καρκίνο του στομάχου, προστάτη, ουροδόχου κύστης και παχέος εντέρου. Η δε ψημένη ντομάτα είναι ακόμα πιο ωφέλιμη και πιο πλούσια σε αντικαρκινικές ουσίες.


• Τα φρούτα: Τα κεράσια, τα δαμάσκηνα, τα βατόμουρα, οι φράουλες και τα σταφύλια εξουδετερώνουν τις καρκινογόνες ουσίες, ενώ τα εσπεριδοειδή ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο είναι αρμόδιο να καταπολεμά τα καρκινικά κύτταρα.


• Τα όσπρια.


• Το πράσινο τσάι κι ο καφές.


• Οι ξηροί καρποί στη φυσική τους μορφή (ωμοί), απαλλαγμένοι από άλατα, μη καβουρδισμένοι και χωρίς επικαλύψεις ζάχαρης και σοκολάτας.


• Τα δημητριακά ολικής.


• Τα μπαχαρικά.

Προσοχή στα σκευάσματα

Αυτό που μας προφυλάσσει, όπως εξηγεί ο κ. Λοΐζου, είναι η συνέργεια όλων αυτών των ουσιών που παίρνουμε από μία φυσική διατροφή, συνεπώς η ποικιλία διατροφής είναι πολύ σημαντική. «Η σωστή διατροφή δεν είναι μία και μόνο ουσία. Γι' αυτό δεν πρέπει να παραπλανόμαστε και να αγοράζουμε φαρμακευτικά ή άλλα σκευάσματα (συμπληρώματα διατροφής ή βιταμίνες), τα οποία κάποιοι θέλουν να μας πλασάρουν, εκτός κι εάν υπάρχει ιατρική συνταγή», καταλήγει.