Χωρίς ιθύνοντα νου κρίνουν την έφεση

«Στα σημεία» θα κριθούν οι εφέσεις των τεσσάρων καταδικασθέντων στην υπόθεση Ρίκκου Ερωτοκρίτου, καθώς έχουν τεθεί θέματα τα οποία σύμφωνα με νομικούς κύκλους δημιουργούν τεράστιο ενδιαφέρον και από επιστημονικής νομικής πλευράς. Ένα τέτοιο θέμα είναι κατά πόσο ο βοηθός γενικός εισαγγελέας είναι νομικός ή δικαστικός λειτουργός. Άλλο, είναι η αποδοχή ή απόρριψη τεκμηρίων (emails) από το δικαστήριο χωρίς επιστημονική μαρτυρία, όπως και η καταδίκη ενός νομικού προσώπου χωρίς να βρίσκεται στο κατηγορητήριο το φυσικό πρόσωπο που ασκεί τον ουσιαστικό έλεγχο μιας εταιρείας. Το δικαστήριο έχει ακούσει πλέον όλες τις πλευρές έχοντας ενώπιόν του την καταδικαστική απόφαση και αυτό που απομένει είναι η τελεσίδικη απόφαση. Αρκεί η αποδοχή ενός εκ των λόγων έφεσης για την καταδίκη, για να καταρρεύσει ολόκληρο το οικοδόμημα της Νομικής Υπηρεσίας, η οποία πολέμησε με πάθος αυτή την υπόθεση και με προσωπική εμπλοκή του γενικού εισαγγελέα που υπήρξε παραπονούμενος, κατήγορος και μάρτυρας.

Θέμα ασυλίας

Ο τέως βοηθός γενικός εισαγγελέας Ρίκκος Ερωτοκρίτου, τόσο στην έφεσή του όσο και στο αίτημα για έκδοση διατάγματος habeas corpus, έχει θέσει το θέμα της κάλυψής του από ασυλία, κάτι που απορρίπτει η κατηγορούσα αρχή, υποστηρίζοντας ότι είναι νομικός και όχι δικαστικός λειτουργός. Ωστόσο υπάρχει ένα σοβαρό νομικό θέμα. Οι νομικοί λειτουργοί απολύονται μέσω της διαδικασίας της ΕΔΥ, κάτι που δεν ισχύει για τον γενικό και βοηθό γενικό εισαγγελέα, οι οποίοι απολύονται με τη διαδικασία που απολύονται οι δικαστές του Ανωτάτου. Το άρθρο 112.4 του Συντάγματος προνοεί ότι ο βοηθός γενικός εισαγγελέας δεν απολύεται, εκτός εάν απολυθεί υπό τους όρους και τον τρόπο που απολύονται οι δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου, οι οποίοι απολύονται, σύμφωνα με το άρθρο 153.7(4). Με αυτή τη διαδικασία παύτηκε από τη θέση του ο Ρίκκος Ερωτοκρίτου μετά από αίτηση του γενικού εισαγγελέα Κ. Κληρίδη, ο οποίος εκ των πραγμάτων αναγνώρισε πως ο βοηθός γενικός εισαγγελέας είναι δικαστικός λειτουργός. Στην ποινική δίκη, όμως, ο γενικός εισαγγελέας υποστηρίζει πως ο βοηθός γενικός εισαγγελέας δεν είναι δικαστικός λειτουργός! Το άρθρο 15 του ποινικού κώδικα αναφέρει πως «εκτός των περιπτώσεων κατά τις οποίες ο κώδικας αυτός προνοεί ρητά για το αντίθετο, οι δικαστικοί λειτουργοί είναι ποινικά ανεύθυνοι για πράξεις ή παραλείψεις που γίνονται κατά την εκτέλεση των δικαστικών τους καθηκόντων, και αν ακόμη η πράξη έγινε με υπέρβαση της δικαστικής τους εξουσίας ή αν ακόμη υφίστατο νομική υποχρέωση για διενέργεια της πράξης που παραλείφθηκε». Δηλαδή οι δικαστικοί λειτουργοί καλύπτονται από ασυλία. Αν λοιπόν το Ανώτατο Δικαστήριο κρίνει ότι ο Ρίκκος Ερωτοκρίτου ήταν δικαστικός λειτουργός, τότε η υπόθεση τελειώνει με απαλλαγή όλων των κατηγορουμένων και ακύρωση όλων των διαδικασιών (ποινική ανάκριση, δίκη, καταδίκη κ.λπ.).

Σχετική είναι η απόφαση Fingleton v R του 2005 της Αυστραλίας, που αφορούσε μια ειρηνοδίκη η οποία είχε δικαστεί και καταδικαστεί και εν τέλει αφέθηκε ελεύθερη καθώς κρίθηκε ότι ως δικαστικός λειτουργός καλυπτόταν από ασυλία και δεν θα έπρεπε να είχε διωχθεί.

«Ορφανά» emails;

Σημαντική πτυχή στην υπόθεση αποτελούν και τα emails που κατέθεσε στο Κακουργιοδικείο ο Παναγιώτης Νεοκλέους. Πρόκειται για τεκμήρια που ανακαλύφθηκαν ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η δίκη. Η αποδοχή των emails δεν θα άφηνε κανένα περιθώριο καταδίκης καθώς ανατρέπουν όλο το σενάριο της συνωμοσίας.

Το Κακουργιοδικείο αξιολόγησε μόνο του, χωρίς να έχει τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις, τα emails και αποδέχθηκε τη θέση της κατηγορούσας αρχής ότι είναι πλαστά και δημιουργήθηκαν εκ των υστέρων. Θα ήταν τουλάχιστον ανοησία πρώτου βαθμού ένας έμπειρος δικηγόρος όπως ο Π. Νεοκλέους να κατασκευάσει πλαστά emails και να τα παρουσιάσει στο δικαστήριο, το οποίο είχε τρόπο να επιβεβαιώσει την αυθεντικότητά τους. Αντί όμως να πράξει αυτό που λογικά θα έπρεπε, δηλαδή να καλέσει ειδικό για να αποφανθεί επί της γνησιότητας, αποφάνθηκαν μόνοι τους οι δικαστές.

Οι δικαστές «κατέβηκαν» από τα δικαστικά έδρανα και μετατράπηκαν σε μάρτυρες κατηγορίας, χωρίς ωστόσο να διαθέτουν καν την απαιτούμενη επιστημονική κατάρτιση. Εκείνο που δημιουργεί επίσης έκπληξη είναι το γεγονός ότι τα εν λόγω συμπεράσματα του Κακουργιοδικείου προέκυψαν κατά τον χρόνο σύνταξης της απόφασης, χωρίς ο Π. Νεοκλέους να έχει την ευκαιρία να εκφράσει την άποψή του αναφορικά με την ορθότητα αυτών των συμπερασμάτων του δικαστηρίου. Αυτό το άλμα λογικής που έκανε το Κακουργιοδικείο θα μπορούσε να είναι ένας από τους λόγους ακύρωσης της καταδίκης καθώς άπτεται της δίκαιης δίκης.

Θεωρίες συνωμοσίας

Σε ό,τι αφορά την καταδίκη του δικηγορικού γραφείου «Α. Νεοκλέους ΔΕΠΕ», σημειώνεται κάτι πρωτοφανές. Καταδικάζεται μια εταιρεία χωρίς να καταδικάζονται αυτοί που την ελέγχουν, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι αδιαμφισβήτητα ο Ανδρέας Νεοκλέους. Και δεν είναι ότι δεν καταδικάστηκε ο Ανδρέας Νεοκλέους, αλλά δεν ήταν καν κατηγορούμενος. Μπορεί κάποιος σοβαρά να ισχυριστεί ότι μια εταιρεία συνωμοτεί χωρίς τη συμμετοχή ανθρώπων; Προφανώς όχι. Ωστόσο αυτό το ισχυρίστηκε η κατηγορούσα αρχή και το Κακουργιοδικείο για να καλύψει την παραδοξότητα έκρινε «ένοχο» τον Α. Νεοκλέους που δεν ήταν στο κατηγορητήριο! Ήταν ο μόνος τρόπος για να δικαιολογηθεί η καταδίκη της εταιρείας. Η κατηγορούσα αρχή, όπως έχει καταγραφεί και στα πρακτικά, πριν κλείσει η παρουσίαση της υπόθεσης στις 7 Δεκεμβρίου 2015 έκανε σαφή δήλωση στο δικαστήριο, αναφέροντας πως ο Ανδρέας Νεοκλέους δεν εμπλεκόταν στη διάπραξη των αδικημάτων. Παρά τη δήλωση της κατηγορούσας αρχής, το Κακουργιοδικείο κατέληξε στη θέση ότι δεν δεσμεύεται από την κρίση της κατηγορούσας αρχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κανένα στάδιο της δίκης δεν υποβλήθηκε στον Παναγιώτη Νεοκλέους ότι ήταν σε συνεννόηση ή ενημέρωνε ή έπαιρνε οδηγίες από τον Ανδρέα Νεοκλέους για να συνωμοτήσουν με τον Ρ. Ερωτοκρίτου. Εκ των πραγμάτων αυτή που αποφασίζει για τις διώξεις είναι η κατηγορούσα αρχή και όχι το δικαστήριο, το οποίο οφείλει να κρίνει μια υπόθεση στη βάση του κατηγορητηρίου.

Στην έφεση του δικηγορικού γραφείου «Α. Νεοκλέους ΔΕΠΕ» καθίσταται σαφές ότι, με βάση τις αρχές του αγγλικού κοινοδικαίου επί της εταιρικής ποινικής ευθύνης, η ευθύνη είναι στην ουσία προσωπική και αποδεικνύεται μέσω της ταύτισης της εταιρείας με τις ενέργειες κάποιου φυσικού προσώπου που την ελέγχει.