Αξίζουμε όλοι έναν καλό θάνατο.Συμπόσιο για τον θάνατο στις 21 Οκτώβρη

To κείμενο γράφτηκε από την ομάδα του Χόσπις Πάφου

Κάθε μιάμιση ώρα στην πατρίδα μας πεθαίνει κάποιος: όλες οι πρόοδοι και οι εξελίξεις της ιατρικής απέτυχαν παντελώς να αλλάξουν την παγκόσμια θνησιμότητα, σταθερά παγειωμένη στο 100%! Σοκαριστική εισαγωγή ίσως: η αλήθεια ακριβή, αλλά ωφέλιμη.

Στην Κύπρο καθημερινά πεθαίνουν 15 άνθρωποι. Και αν δεν μας ενδιαφέρει το πότε θα πεθάνουμε, σίγουρα μας νοιάζει το πώς θα πεθάνουμε. Πώς θα είναι η τελική μας επιδείνωση; Πόσο γρήγορα θα συμβεί; Περίπου το ένα πέμπτο από μας θα πεθάνουμε ξαφνικά από καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικά, ατυχήματα, ζώντας σε πολύ καλή φυσική κατάσταση μέχρι τον θάνατό μας. Ένα άλλο πέμπτο θα πεθάνουμε από καρκίνο, ζώντας σε παρόμοια καλή φυσική κατάσταση μέχρι κοντά στο τέλος της ζωής μας, όταν θα υπάρξει χειροτέρευση για κάποιες εβδομάδες πριν.

Αλλά οι πλείστοι θα ζήσουμε και θα πεθάνουμε από χρόνια ιατρικά προβλήματα, όπως καρδιακή, αναπνευστική, νεφρική ανεπάρκεια, Πάρκινσον, άνοια και τα τελευταία μας χρόνια θα χαρακτηρίζονται από υποτροπές σε ένα φόντο βραδείας επιδείνωσης. Και αυτό δεν προσημαίνεται με χαρά... Αλλά, μήπως υπάρχουν εδώ προτερήματα, όπως η ικανότητα της ετοιμασίας του θανάτου ή η δυνατότητα της επιλογής των συνθηκών του θανάτου μας, μια ευκαιρία δηλαδή για έναν "καλό θάνατο";

Διαπολιτισμικές στατιστικές μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να γνωρίζουν εάν έχουν κάποια νόσο απειλητική για τη ζωή τους και τότε βάζουν σε προτεραιότητα την ποιότητα της ζωής τους: δηλαδή, ελεύθεροι από συμπτώματα, σε χώρο επιλογής τους, περιτριγυρισμένοι από οικείους και ελεύθεροι από τεχνολογική πραμάτεια. Δυστυχώς, όμως, οι γιατροί συνήθως καθυστερούν τις συνομιλίες περί θανάτου με πιο επιθετική και επεμβατική ιατρική, μέχρι τον τάφο, ανεξαρτήτως της ποιότητας και της "φροντίδας" για την οποία ορκίζονται οι γιατροί.

Ειλικρινείς διάλογοι

Για τον Ιπποκράτη, "ο καλύτερος γιατρός είναι αυτός που έχει την πρόνοια να προειπεί στον ασθενή, κατά την καλύτερή του γνώμη και γνώση, τι του έχει συμβεί μέχρι τώρα και τι θα του συμβεί στο μέλλον"! Στο βάθος όλων κρύβεται η αίσθηση ότι ο θάνατος είναι μια αποτυχία της ιατρικής παρά ένα φυσικό και απαραίτητο μέρος της ζωής. Όμως, οι ειλικρινείς διάλογοι από γιατρούς με ευαισθησία και γνώση ενδυναμώνουν έναν ασθενή που πεθαίνει. Και ενώ για την υπόλοιπη ιατρική ο θάνατος βρίσκεται περιφερειακά, για την ανακουφιστική φροντίδα αποτελεί το κέντρο.

Η ανακουφιστική φροντίδα είναι μια φιλοσοφία φροντίδας για ασθενείς που πλησιάζουν το τέλος της ζωής τους με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητάς της. Απλά και αληθινά στοχεύει στα χειρότερα προβλήματα του ασθενούς και της οικογένειάς του και τα βελτιώνει. Και, τελικά, αποφέρει όχι μόνο βελτιωμένη ποιότητα ζωής, αλλά και αυξάνει τη διάρκεια ζωής, εξ ου και συνιστάται να συνοδεύει τον ασθενή όσο νωρίτερα γίνεται μετά τη διάγνωση. Στοχεύει στο πρόσωπο και στην αξία της κάθε στιγμής, χωρίς υπερβάλλουσες απραγματοποίητες υποσχέσεις, που εν τέλει κυνηγούν το καλύτερο αύριο χάνοντας ένα εξίσου καλό σήμερα...

Η παράδοση

Ο "καλός θάνατος" ήταν κάποτε η παράδοσή μας. Θυμάμαι τη γιαγιά να απλώνει τα αγιοταφίτικα σάβανά της στο κρεβάτι προσεκτικά, εξηγώντας μου λεπτομερώς πώς ήθελε να πεθάνει και πώς να την ετοιμάσουμε για την κηδεία της. Αιωνία της η μνήμη! Αλλά πού πήγε αυτή η παράδοση των προγόνων μας, να ετοιμαζόμαστε με τόση απλότητα;

Διακονώντας τώρα σε έναν "ιερό" χώρο στην Πάφο, ξαναδίνουμε ακριβώς αυτή την αξία της ετοιμασίας για τον θάνατο που ήταν δεδομένη για τους παππούδες μας. Το Χόσπις μας ιδρύθηκε πριν από 11 χρόνια, έχει φροντίσει πάνω από 2.000 ασθενείς και οικογένειες, όλων των εθνοτήτων, και είναι ένα από τα κρυφά, αθόρυβα κοσμήματα της Κύπρου. Δουλεύει σχεδόν αποκλειστικά από φιλανθρωπικά δωρήματα, από πωλήσεις φορολογημένων (δυστυχώς) μεταχειρισμένων δωρεών πραγμάτων και από μια μικρή κρατική βοήθεια. Και η βοήθεια που παρέχει είναι άμετρης αξίας.

To Χόσπις

Ο χώρος μας είναι πρωτοπόρος για την Κύπρο διότι δεν αφορά αποκλειστικά τον καρκίνο, αλλά και άλλα χρόνια νοσήματα με παρόμοια προγνωστική.

Η ομάδα μας, ολιγάριθμη, αλλά μέγιστης βαρύτητας και βάθους στο ιερούργημά της, και για τους ασθενείς και για τους βεβαρημένους συγγενείς, στοχεύει πάντα στη συμπονετική στήριξη και την ανιδιοτελή συμπόρευση με αλληλοπεριχωριτηκότητα όλων μας παρόντων στις πλέον ιερές στιγμές ενός συνανθρώπου μας. Το προνόμιο να είσαι πλάι, και ο πόνος φυσικά, σφιχταγκαλιασμένα μέσα μας, όταν μοιραζόμαστε τα πολλαπλά βιώματά μας...

Μια ιστορία

Καταθέτουμε μόνο ένα περιστατικό: ένα 40χρονο παλληκάρι το οποίο, όταν μόλις τρεις μήνες πριν του δόθηκε η διάγνωση του μεταστατικού καρκίνου και του προσφέρθηκαν χημειοθεραπείες, τολμηρά ρώτησε: "Αλλά με ποια ποιότητα;" και με λεβεντιά τις αρνήθηκε. Συγκινημένος, μου ομολόγησε: "Γιατρέ, εγώ τρία πράγματα θέλω απ' τον Θεό: 1) να μου καθαρίσει την ψυχή, 2) να φροντίσει τα τρία παιδιά μου, αλλά 3) να του ζητήσω να με κάνει καλά; Δεν αξίζω να ζήσω..." Έφυγε λίγες μέρες μετά, κοντοανασαίνοντας, ψελλίζοντας το "Δόξα σοι ο Θεός". Στην κηδεία του, όλα τα παλληκάρια της "νυχτοπαρέας"...

Διάβαζα έναν διακεκριμένο Αμερικανό γιατρό: "Αντί να στέλνετε μηνύματα στον ασθενή: 'θα το παλέψουμε', 'μπορείς να το νικήσεις", συστήνει, "πείτε καλύτερα, 'θα είμαστε πλάι σου, οποιαδήποτε κι αν είναι η επιλογή σου, για θεραπεία ή όχι, για παράταση ζωής, αλλά με τι κόστος;' (και για ποιανού την τσέπη;)..."

Info

To κείμενο γράφτηκε από τους διοργανωτές του συμποσίου "Από την Παράταση της ζωής έως την Αναζήτηση της Αιωνιότητας", το οποίο θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 21 Οκτωβρίου από τις 9:00 μέχρι τις 14:00 στο Ξενοδοχείο Αλμύρα στην Κάτω Πάφο. Το συμπόσιο θα είναι ανοικτό για το κοινό και είναι δωρεάν. Δηλώστε συμμετοχή στο mail@paphoshospice.org.cy ή στείλτε sms στο 99450933.

Οι ομιλητές θα είναι: ο μητροπολίτης Πάφου, ο καθηγητής στο Southampton University Dr. Peter Speck, PhD, ο ογκολόγος Γεώργιος Άστρας, ο παθολόγος Ανδρέας Δημητρίου, ο καθηγητής Θεολογίας Ανέστης Κεσελόπουλος, ο Θεόδωρος Κυπριανού, διευθυντής Μονάδας Εντατικής Θεραπείας, Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, η παιδοψυχίατρος Παναγιώτα Μάμα-Αγαπίου, η γιατρός μοναχή Πανσέμνη Αριστοδήμου, διευθύντρια Ιατρικών Υπηρεσιών, Friends Hospice στην Πάφο, ο πατήρ Ευστάθιος Σαββίδης, εφημέριος Αγ. Αρσενίου, Κέντρο Ανακουφιστικής Φροντίδας Αροδαφνούσα, ο διευθυντής Μονάδας Εντατικής Θεραπείας στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού Λάκης Παλάζης, ο γιατρός και καθηγητής Γεώργιος Σαμούτης και ο καθηγητής Νοσηλευτικής Ανδρέας Χαραλάμπους.