H οικονομική δυσφορία επικρέμεται πάνω από τις βρετανικές εκλογές

των Ντελφίν Στράους, Σαμ Φλέμινγκ και Βαλεντίνα Ρομέι

Τα νοικοκυριά του Ηνωμένου Βασιλείου θα προσέλθουν στις κάλπες τον Ιούλιο, με φόντο τα επίμονα υψηλά επιτόκια στεγαστικών δανείων, τον πληθωρισμό των ενοικίων που πλησιάζει σε επίπεδα ρεκόρ, την επιβράδυνση της αγοράς εργασίας και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ που παραμένει κάτω από τα προ της πανδημίας επίπεδα.

Στο 2,3%, ο γενικός πληθωρισμός έχει πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων σχεδόν τριών ετών και κοντά στον στόχο της Τράπεζας της Αγγλίας (BoE), αφού ξεπέρασε το 11% το 2022. Ωστόσο, οι αγορές δίνουν πλέον χαμηλές πιθανότητες στη BoE να μειώσει τα επιτόκια από το 5,25% στη συνεδρίαση του Ιουνίου, λόγω των ισχυρών υποκείμενων πιέσεων στις τιμές.

Ο Σάιμον Φρεντς, επικεφαλής έρευνας της επενδυτικής τράπεζας Panmure Gordon, τόνισε ότι η κληρονομιά της αύξησης των τιμών -οι οποίες έχουν εκτιναχθεί κατά 20% από το 2021- θα συνεχίσει να επιβαρύνει τα βρετανικά νοικοκυριά. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η οικονομική παραγωγή αρχίζει να ανακάμπτει, καθώς οι μισθοί αυξάνονται σε πραγματικούς όρους.

Για τη συντηρητική κυβέρνηση, είπε, «το τελευταίο πράγμα που θα μετατοπιστεί είναι η πίστωση που σας δίνει το κοινό». Οι συντηρητικοί συνεχίζουν να υστερούν σταθερά κατά 20 μονάδες από τους εργατικούς στις δημοσκοπήσεις.

Κατά την πρώτη πλήρη ημέρα της προεκλογικής εκστρατείας, ο Πρωθυπουργός Ρίσι Σουνάκ προσπάθησε να προωθήσει το μήνυμα της οικονομικής ανάκαμψης, λέγοντας ότι το Ηνωμένο Βασίλειο απολαμβάνει μια «καταιγιστική» ανάπτυξη.

Η οικονομία της Βρετανίας αναπτύχθηκε κατά 0,6% τους πρώτους τρεις μήνες του τρέχοντος έτους, ξεπερνώντας το 0,4% των ΗΠΑ και τερματίζοντας μια τεχνική ύφεση. Αλλά οι ΗΠΑ έχουν αναπτυχθεί πολύ περισσότερο από τις παραμονές της πανδημίας, επεκτεινόμενες κατά 8,9% σε σύγκριση με μόλις 1,7% στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η άνοδος των επιτοκίων των ενυπόθηκων δανείων αποτέλεσε το μεγαλύτερο πλήγμα στους ισχυρισμούς των Συντηρητικών περί οικονομικής επάρκειας, με πολλούς ψηφοφόρους να κατηγορούν τον ατυχή «μίνι» προϋπολογισμό της Λιζ Τρας το 2022.

Περίπου 5 εκατ. νοικοκυριά επλήγησαν από την αύξηση του κόστους των ενυπόθηκων δανείων μεταξύ του 2021 και του τέλους του περασμένου έτους και η BoE ανέφερε τον Δεκέμβριο ότι άλλα 5 εκατ. θα χρειαστεί να αναχρηματοδοτηθούν με υψηλότερο επιτόκιο μέχρι το 2026. Οι μηνιαίες αποπληρωμές θα αυξάνονταν συνήθως κατά περίπου 240 λίρες ή 40%, ανέφερε. Ενώ τα επιτόκια των ενυπόθηκων δανείων έχουν μειωθεί από την κορύφωσή τους το καλοκαίρι του 2023, έχουν αυξηθεί από τον Φεβρουάριο.

Εν τω μεταξύ, η ετήσια άνοδος των ενοικίων ενισχύθηκε με ρυθμό ρεκόρ 9,2% τον Απρίλιο και έκτοτε έχει υποχωρήσει μόνο οριακά. Ως αποτέλεσμα, περίπου δύο στους πέντε ενήλικες αγωνίζονται να πληρώσουν για τη στέγαση, σύμφωνα με τον ONS.

Η ξινή διάθεση είναι σαφώς εμφανής στις έρευνες και τις δημοσκοπήσεις, αλλά οι κύριοι οικονομικοί δείκτες δείχνουν ανάκαμψη, με το ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 0,6% το πρώτο τρίμηνο.

Ο ταχύτερος ρυθμός ανάπτυξης των τελευταίων δύο ετών ώθησε το ΔΝΤ να αναβαθμίσει την πρόβλεψή του για φέτος σε ανάπτυξη 0,7%, αν και προειδοποίησε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει χρηματοδοτικό κενό 30 δισ. λιρών.

Παρ' όλα αυτά, η καταναλωτική εμπιστοσύνη στο Ηνωμένο Βασίλειο διαμορφώθηκε στο -19 τον Απρίλιο, πολύ κάτω από τον μέσο όρο του -5,3% μεταξύ 2014 και 2019, σύμφωνα με τον δείκτη καταναλωτή GfK.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση της YouGov, από τις 18 έως τις 20 Μαΐου, το ένα τέταρτο των Βρετανών εγκρίνει τον τρόπο με τον οποίον αντιμετωπίζεται η οικονομία, το υψηλότερο ποσοστό από τον Μάρτιο του 2022. Αλλά αυτό επισκιάζεται από το 69% που αποδοκιμάζει.

«Παίζουν σε ένα πολύ, πολύ εχθρικό κοινό αυτή τη στιγμή και δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλά που θα μπορούσαν να κάνουν που θα το άλλαζαν αυτό», δήλωσε ο Τζακ Μπέιλι, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. «Για να πετύχει αυτή η στρατηγική, θα πρέπει να υπάρξει μια χρονική περίοδος για να σταθεροποιηθούν πραγματικά τα πράγματα στην ψυχοσύνθεση του κοινού».

Μια θετική πλευρά είναι η αγορά εργασίας, όπου η ανεργία παραμένει σε χαμηλά επίπεδα και η αύξηση των μισθών αποδείχθηκε ισχυρότερη από ό,τι αναμενόταν -οι μέσες αποδοχές έχουν επανέλθει σε πραγματικούς όρους περίπου στο επίπεδο των αρχών του 2021.

Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η ανάκαμψη ακολουθεί μια μακρά περίοδο κατά την οποίαν οι μισθοί παρέμειναν στάσιμοι, τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα είδαν την αξία των επιδομάτων να διαβρώνεται από τον πληθωρισμό και τα παγωμένα φορολογικά όρια τιμώρησαν τους υψηλότερα αμειβόμενους.

Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα ανά άτομο μειώθηκε κατά 1,8% κατά την τετραετία έως το τέλος του 2023, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Από τότε που οι Συντηρητικοί ήρθαν στην εξουσία το 2010, οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν μόλις κατά 3,6%.

Τα πρότυπα δαπανών ταιριάζουν με την εικόνα μαρασμού. Ο όγκος των αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνουν τα νοικοκυριά του Ηνωμένου Βασιλείου έχει μείνει στάσιμος τα τελευταία τέσσερα χρόνια, σε σύγκριση με την αύξηση κατά 10% στις ΗΠΑ -υπονομεύοντας τον κομπασμό του Σουνάκ ότι η οικονομική ανάπτυξη του Ηνωμένου Βασιλείου αρχίζει πλέον να ξεπερνάει εκείνη των ΗΠΑ.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ισχυρισμός του Πρωθυπουργού ότι ο πληθωρισμός έχει «επανέλθει στο φυσιολογικό» μπορεί να μειώσει το ενδιαφέρον των ανθρώπων που εξακολουθούν να μην μπορούν να πληρώσουν τα βασικά αγαθά.

«Η οικονομία επιστρέφει σε μια πιο φυσιολογική κατάσταση. Αλλά αυτό το 'κανονικό' ψήνει σήμερα πολλούς περισσότερους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν πείνα και σοβαρές δυσκολίες», δήλωσε η Έλεν Μπάρναρντ, διευθύντρια πολιτικής στη φιλανθρωπική οργάνωση Trussell Trust, η οποία έχει δει αυξανόμενα επίπεδα ανέχειας και ζήτησης για τα δέματα τροφίμων της.

Η ίδια πρόσθεσε: «Αυτό δεν είναι ένα βραχυπρόθεσμο πρόβλημα που θα εξαφανιστεί καθώς θα πέσει ο πληθωρισμός και θα ανακάμψει η ανάπτυξη. Είναι ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα και κάθε κόμμα χρειάζεται ένα κατάλληλο σχέδιο για να το διορθώσει».

	© The Financial Times Limited [2023]. All Rights Reserved. FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Limited Not to be redistributed, copied or modified in any way. politis.com.cy is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation.