Πρόσωπο της Χρονιάς o Φρούργκααρντ Γιούργκενσεν της Novo Nordisk

Τα πάντα σχετικά με τον Λαρς Φρούργκααρντ Γιούργκενσεν είναι διακριτικά. Ο διευθύνων σύμβουλος του δανέζικου ομίλου φαρμάκων Novo Nordisk μεγάλωσε σε μια φάρμα χοίρων στη Γιουτλάνδη και από μικρή ηλικία έπρεπε να καθαρίζει τα ζώα.

Ενώ οι περισσότεροι από τους αντιπάλους του χρησιμοποιούν ιδιωτικά τζετ για τα ραντεβού τους, εκείνος πηγαίνει αεροπορικώς. Ψηλός, λεπτός και σκεπτόμενος, ο Γιόργκενσεν απέχει πολύ από τη συμβατική εικόνα ενός ατίθασου, δραστήριου διευθύνοντος συμβούλου: ξεκίνησε την καριέρα του ως οικονομολόγος στο τμήμα υγειονομικής περίθαλψης και σχεδιασμού.

Αλλά με τον χαμηλών τόνων τρόπο του, ο Γιόργκενσεν είναι πρωτοπόρος σε μια εμπορική καινοτομία που θα μπορούσε να έχει βαθύ αντίκτυπο όχι μόνο στην υγειονομική περίθαλψη, αλλά και στις κοινωνίες, στα δημόσια οικονομικά και στη σχέση μας με το φαγητό.

Η Novo Nordisk είναι η εταιρεία που βρίσκεται πίσω από τις πρώτες θεραπείες που αλλάζουν τα δεδομένα και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας: Wegovy και Ozempic. Πριν από αυτά τα φάρμακα, η μόνη πραγματικά αποτελεσματική θεραπεία ήταν η βαριατρική χειρουργική επέμβαση, η οποία είναι δαπανηρή και μερικές φορές επικίνδυνη. Τώρα υπάρχει μια απλή ένεση.

Μια ασφαλής και άμεσα διαθέσιμη θεραπεία για την παχυσαρκία θα μπορούσε να έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία, δημιουργώντας παράλληλα εξοικονόμηση πόρων για τη θεραπεία άλλων ασθενειών. Η παχυσαρκία θα επηρεάσει περίπου 1 δισ. ανθρώπους μέχρι το 2030 - με όλες τις σχετικές επιπτώσεις που αυτό έχει στα ποσοστά διαβήτη, καρδιακών παθήσεων και κινητικότητας. Μόνο στις ΗΠΑ, η οικονομία χάνει έως και 30 δισ. δολάρια ετησίως σε ημέρες ασθένειας λόγω της πάθησης, σύμφωνα με έρευνα του Cornell.

Και δεν πρόκειται μόνο για την παχυσαρκία: υπάρχουν πλέον καλά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι τα φάρμακα της εταιρείας θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στην πρόληψη των καρδιακών προσβολών και υπάρχει ακόμη και κάποια ελπίδα ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία του Αλτσχάιμερ, μειώνοντας τη φλεγμονή στον εγκέφαλο.

Τα φάρμακα της Novo Nordisk βρίσκονται εδώ και αρκετές δεκαετίες στα σκαριά και το Wegovy εγκρίθηκε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 2021. Αλλά φέτος είναι η χρονιά που η δυναμική πίσω από αυτά έγινε ασταμάτητη, όταν έγινε σαφές ότι είναι κάτι περισσότερο από μια μόδα διασημοτήτων.

Η Barclays προβλέπει ότι οι πωλήσεις του Wegovy, το οποίο χρησιμοποιείται για την παχυσαρκία, θα φτάσουν τα 4,2 δισ. δολάρια φέτος και τα 7,3 δισ. δολάρια το επόμενο έτος, ενώ το Ozempic, το οποίο έχει σχεδιαστεί για τον διαβήτη αλλά συχνά συνταγογραφείται για την παχυσαρκία, προβλέπεται να φθάσει τα 13,3 δισ. δολάρια το 2023 και τα 16,5 δισ. δολάρια το 2024.

Η επιτυχία έχει εκτοξεύσει τη Novo Nordisk: χωρίς πολλές φανφάρες, έχει γίνει η πιο πολύτιμη εταιρεία στην Ευρώπη, ξεπερνώντας τον όμιλο πολυτελείας LVMH, κατασκευαστή των Louis Vuitton και Moët & Chandon.

Για τον ρόλο του στη διεξαγωγή αυτού του μοντέλου υπομονετικής, επίμονης αλλά μετασχηματιστικής καινοτομίας, οι Financial Times επέλεξαν τον Γιόργκενσεν ως το πρόσωπο της χρονιάς.

Ο Γιόργκενσεν, ο οποίος πηγαίνει στη δουλειά του με ηλεκτρικό αυτοκίνητο και κάνει καγιάκ στη λίμνη κοντά στο σπίτι του για να σκεφτεί, δεν θα ήταν ποτέ τόσο θρασύς ώστε να ισχυριστεί ότι το προϊόν του μπορεί να αποτελέσει πανάκεια για τα δεινά της κοινωνίας - όπως κάνουν ορισμένα στελέχη της Silicon Valley. Αλλά με τον τυπικά σοβαρό τρόπο του, επιμένει ότι η εταιρεία και ο κλάδος μπορούν να έχουν «τεράστιες πιθανότητες να επηρεάσουν τον κόσμο».

«Έχω μεγάλο αίσθημα ευθύνης για την πραγματική επιτυχία μαζί με την κοινωνία», λέει στους FT, «επειδή πιστεύω ότι ως κλάδος και ως εταιρεία, έχουμε το κλειδί για την επίλυση ορισμένων από τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα, τη γήρανση του πληθυσμού, τις χρόνιες ασθένειες».

Η Novo Nordisk αντιμετωπίζει επίσης μια σειρά πιθανών εμποδίων που θα μπορούσαν ακόμη να εμποδίσουν την αναμενόμενη ανάπτυξή της. Η έξαρση της δημοτικότητας των φαρμάκων -που τροφοδοτήθηκε εν μέρει από τις διασημότητες που αδυνατίζουν- έχει προκαλέσει έλλειψη προσφοράς και δημιούργησε μια ανθηρή μαύρη αγορά. Ανησυχίες ακούγονται για τις παρενέργειες. Η ανταγωνίστρια Eli Lilly έχει κερδίσει έγκριση για το δικό της φάρμακο κατά της παχυσαρκίας, το οποίο θα μπορούσε να είναι πιο αποτελεσματικό και έχει επί του παρόντος χαμηλότερη τιμή.

Πάνω απ' όλα, ο Γιόργκενσεν πρέπει ακόμη να πείσει πολλές κυβερνήσεις και συστήματα υγείας με περιορισμένα μετρητά ότι έχει νόημα να πληρώσουν για το φάρμακο τώρα, προκειμένου να εξοικονομήσουν χρήματα αργότερα. Και αυτό απαιτεί εν μέρει μια αλλαγή νοοτροπίας, ώστε η παχυσαρκία να θεωρείται μια ασθένεια που μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα -όπως, ας πούμε, η υψηλή αρτηριακή πίεση- και όχι μια προσωπική αποτυχία.

Η εταιρεία επιμένει ότι παρά την αυξανόμενη επιτυχία της, δεν προτρέχει του εαυτού της. Σύμφωνα με τον Kasim Kutay, διευθύνοντα σύμβουλο της Novo Holdings, η οποία ελέγχει την εταιρεία, και ο οποίος είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Novo Nordisk, ο Γιόργκενσεν αντέδρασε με αίσθημα «τεράστιας ευθύνης» όταν η εταιρεία έγινε η μεγαλύτερη στην Ευρώπη.

«Δεν είναι κάτι για το οποίο γίνεται λόγος ή για το οποίο καυχιέται κανείς ως ... ένα κατόρθωμα από μόνο του», λέει. «Το θέμα είναι πώς θα χρησιμοποιήσουμε την κλίμακα και το μέγεθός μας για να εκπληρώσουμε την ευθύνη μας απέναντι στους ασθενείς».

Ευρύς αντίκτυπος

Τα φάρμακα ταρακούνησαν τις χρηματοπιστωτικές αγορές καθώς και τα πάρτι των πλούσιων και διάσημων. Η Έμιλι Φιλντ, αναλύτρια της Barclays, πετάχτηκε από την καρέκλα της όταν είδε τα πρώτα στοιχεία από τη μελέτη καρδιακών αποτελεσμάτων της Novo Nordisk τον Αύγουστο. Το Wegovy είχε δείξει ότι θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο σοβαρών καρδιακών επεισοδίων, όπως καρδιακές προσβολές, κατά 20% σε υπέρβαρους ή παχύσαρκους ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο.

Ήταν η πρώτη σταθερή απόδειξη ότι το φάρμακο δεν ήταν απλώς ένα χάπι αδυνατίσματος, αλλά ένα ισχυρό προληπτικό εργαλείο. Οι μετοχές σημείωσαν επίσης άλμα: αυξήθηκαν κατά 16%, καθώς ακόμη και οι επενδυτές γενικού χαρακτήρα άρχισαν να εκτιμούν ότι πρόκειται για ένα φάρμακο που θα μπορούσε να μεταμορφώσει την υγειονομική περίθαλψη.

Η Φιλντ λέει ότι τα φάρμακα θεωρούνται πλέον δικαίως ως μια τεχνολογία με ευρύτατο αντίκτυπο, όπως η τεχνητή νοημοσύνη. Ξαφνικά, οι αναλυτές καταναλωτών ανησυχούσαν για το πώς το φάρμακο θα μπορούσε να μειώσει την όρεξη για προϊόντα από εταιρείες όπως η εταιρεία παραγωγής ντόνατ Krispy Kreme, ενώ οι επενδυτές ιατρικής τεχνολογίας ανησυχούσαν ότι θα μπορούσε να είναι το τέλος της βαριατρικής χειρουργικής.

Η κλινική δοκιμή ήταν μία από τις πρώτες μεγάλες αποφάσεις που έλαβε ο Γιούργκενσεν μετά την ανάληψη της θέσης του διευθύνοντος συμβούλου το 2017. Η κίνηση εμπεριείχε σημαντικό κίνδυνο: μπορεί να κοστίσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια η δοκιμή ενός φαρμάκου σε 17.000 άτομα και δεν υπήρχε καμία εγγύηση ότι τα αποτελέσματα θα αποδείκνυαν ευρεία οφέλη για την υγεία. Τώρα που το στοίχημα απέδωσε, ο Γιόργκενσεν ελπίζει να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα για να πείσει τα συστήματα υγείας ότι το φάρμακο θα σώσει ζωές και θα μειώσει το κόστος.

Η Φατίμα Κόντι Στάνφορντ, ειδικός στην ιατρική της παχυσαρκίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, λέει ότι τα φάρμακα θα έχουν «μεγάλη επιρροή» και μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση της ανάγκης για θεραπεία για παθήσεις όπως η υπέρταση, η νεφρική νόσος, η λιπώδης ηπατική νόσος, ο διαβήτης και η άπνοια ύπνου.

Η Novo Nordisk διεξάγει μια δοκιμή σε προχωρημένο στάδιο για να διαπιστώσει αν η σεμαγλουτίδη θα μπορούσε να θεραπεύσει την ευρέως διαδεδομένη νευροεκφυλιστική νόσο Αλτσχάιμερ, ενώ οι εξωτερικοί ερευνητές ενδιαφέρονται επίσης για τις δυνατότητες χρήσης των φαρμάκων για τη θεραπεία του εθισμού στο αλκοόλ.

Ο Γιούργκενσεν πιστεύει ότι, προλαβαίνοντας τις ασθένειες, οι κυβερνήσεις και οι ασφαλιστές μπορούν να εξοικονομήσουν το 80% και πλέον της χρηματοδότησης της υγειονομικής περίθαλψης που καταλήγει να δαπανάται για χρόνιες παθήσεις.

Δεν είναι ο μόνος που ελπίζει σε μια ουσιαστική στροφή προς την πρόληψη στην υγειονομική περίθαλψη, αλλά τα συστήματα δυσκολεύονται να κάνουν την αλλαγή όταν οι σφιχτοί προϋπολογισμοί τους είναι τεντωμένοι σε έναν ήδη άρρωστο και γηράσκοντα πληθυσμό. Για να προσπαθήσει να προσεγγίσει περισσότερους ασθενείς, η Novo Nordisk βρίσκεται σε συνομιλίες με τα συστήματα υγείας σχετικά με την ευέλικτη τιμολόγηση που θα τους επιτρέψει να μεταφέρουν μέρος του κόστους των φαρμάκων μέχρι να δουν οφέλη.