Το πραγματικό κόστος της σκιώδους απασχόλησης

Ένα από τα μεγάλα οικονομικά μυστήρια της εποχής είναι γιατί η παραγωγικότητα των εργαζομένων, ιδίως στις ΗΠΑ, μειώνεται.

Ορισμένοι οικονομολόγοι λένε ότι πρόκειται απλώς για μια διόρθωση από τη μη βιώσιμη σκληρή εργασία που πολλοί από εμάς έκαναν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19. Αλλά υπήρξε πτώση της παραγωγικότητας και μετά τη Μεγάλη Ύφεση. Και ενώ υπάρχουν σίγουρα μεγάλοι μακροπρόθεσμοι παράγοντες που παίζουν ρόλο εδώ, όπως η αποτυχία της εκπαίδευσης να συμβαδίσει με την τεχνολογία (η οποία με τη σειρά της μειώνει την παραγωγικότητα), νομίζω ότι υπάρχουν και άλλα, ανεξερεύνητα ζητήματα. Σε αυτά περιλαμβάνεται η άνοδος της σκιώδους εργασίας.

Η σκιώδης εργασία είναι ένας όρος που επινοήθηκε από τον Αυστριακό φιλόσοφο και κοινωνικό κριτικό Ivan Illich το 1981. Γι' αυτόν, περιελάμβανε όλη την απλήρωτη εργασία που γίνεται στις οικονομίες, όπως η μητρότητα και η οικιακή φροντίδα. Πιο πρόσφατα, όμως, ο όρος επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει την εργασία την οποία οι εταιρείες μπόρεσαν να αναθέσουν στους ίδιους τους πελάτες τους, μέσω της τεχνολογίας.

Στο βιβλίο του 2015 Shadow Work: The Unpaid, Unseen Jobs That Fill Your Day, ο πρώην συντάκτης του περιοδικού Harvard Craig Lambert επικεντρώθηκε στις μυριάδες εργασίες που κάποτε γίνονταν από άλλους ανθρώπους, τις οποίες οι περισσότεροι από εμάς κάνουμε πλέον για τον εαυτό μας, συνήθως με τη βοήθεια ψηφιακών συσκευών. Αυτό περιλαμβάνει τα πάντα, από τις τραπεζικές συναλλαγές μέχρι τις κρατήσεις για ταξίδια, από την παραγγελία φαγητού σε εστιατόρια μέχρι τη σακούλα με τα ψώνια, για να μην αναφέρουμε το κατέβασμα και την πλοήγηση στις εφαρμογές που χρειαζόμαστε για να πληρώνουμε κλήσεις για παρκάρισμα ή να παρακολουθούμε τις σχολικές εργασίες των παιδιών μας ή ακόμη και για την αντιμετώπιση των δικών μας τεχνικών προβλημάτων.

Αν και ούτε ο Lambert ούτε ομάδες όπως η στατιστική υπηρεσία του ΔΝΤ έχουν μια καλή εκτίμηση του συνολικού όγκου της επιπλέον εργασίας που αντιπροσωπεύουν τέτοιες εργασίες, είναι σαφώς σημαντικός και αυξάνεται, ιδίως αν λάβετε υπόψη σας την έρευνα που δείχνει ότι το ένα τέταρτο όλων των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ θα διαταραχθεί σοβαρά από την αυτοματοποίηση μέχρι το 2030 (πράγματι οι περισσότερες θέσεις εργασίας θα υποστούν κάποιο επίπεδο διαταραχής).

«Απλώς εκπλήσσομαι με το πώς έχουμε ξεγελαστεί και ξοδεύουμε τον χρόνο μας για να τακτοποιούμε πράγματα που άλλοι άνθρωποι έκαναν για εμάς», λέει ο Lambert.

Σε μια πρόσφατη και όχι ασυνήθιστη εβδομάδα, κατέβασα και χρησιμοποίησα αρκετές νέες εφαρμογές στο τηλέφωνό μου, προκειμένου να κάνω πράγματα, όπως να πληρώνω καθηγητές προετοιμασίας για το κολέγιο, να κλείνω μαθήματα και να διαχειρίζομαι διακοπές στο εξωτερικό. Στη συνέχεια, υπήρξε η μοναδική αμερικανική κόλαση της σκιώδους εργασίας στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Αυτή περιελάμβανε την εισαγωγή ιατρικών πληροφοριών για τους παρόχους, την υποβολή αιτήσεων ασφάλισης για πολλά μέλη της οικογένειας και την προσπάθεια να προσπαθήσω να πάρω αποζημίωση ή να διορθώσω τα συχνά λάθη που εμφανίζονται σε ένα εξαιρετικά κατακερματισμένο και πολύπλοκο σύστημα, στο οποίο οι διάφορες οντότητες προσπαθούν να φορτώσουν το κόστος η μία στην άλλη.

Έχασα μερικές ώρες προσπαθώντας να επιλύσω (ανεπιτυχώς) ένα ζήτημα παραγγελίας με ένα πολυκατάστημα, μεταβαίνοντας από πολλαπλά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου βοήθειας σε chatbots και σε συνομιλίες με τηλεφωνικό κέντρο στο εξωτερικό, το οποίο υποσχόταν να διορθώσει τα πράγματα αλλά δεν το έκανε. Τελικά παρέπεμψα το θέμα στην εταιρεία πιστωτικών καρτών μου, τη Visa, η οποία με τη σειρά της ζήτησε την εισαγωγή επιπλέον ψηφιακών πληροφοριών από εμένα.

Ένα επαγγελματικό ταξίδι απαιτούσε τη χρήση μιας άγνωστης ταξιδιωτικής πλατφόρμας, η οποία απαιτούσε χρόνο και προσπάθεια για να μάθω. Σκανάρισα τα δικά μου προϊόντα για το γεύμα μου σε ένα περίπτερο στο αεροδρόμιο, το οποίο με ρώτησε αν ήθελα να αφήσω φιλοδώρημα (στον εαυτό μου;). Όταν η πτήση είχε καθυστέρηση, κάθισα σε μια καφετέρια όπου οι παραγγελίες έπρεπε να γίνουν μέσω ενός iPad. Μετά από 30 λεπτά αναμονής για έναν latte, κοίταξα τριγύρω για βοήθεια, αλλά δεν μπόρεσα να βρω άνθρωπο για να παραπονεθώ (ο τύπος δίπλα μου ισχυρίστηκε ότι περίμενε 40 λεπτά). Τελικά, επιβιβάστηκα χωρίς καφέ ή επιστροφή χρημάτων.

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι όλη αυτή η σκιώδης εργασία οδηγεί τις τιμές καταναλωτή σε χαμηλότερα επίπεδα, μειώνοντας την ανθρώπινη εργασία. Ίσως. Είναι όμως παραγωγική για την οικονομία στο σύνολό της; Πρέπει να αναρωτηθείτε. Έχει νόημα για μένα, ως καλά αμειβόμενο εργαζόμενο γνώσης, να ξοδεύω αρκετές ώρες την εβδομάδα παλεύοντας με εργασίες που παλαιότερα γίνονταν πολύ καλύτερα από εργαζόμενους αρχάριους που είχαν ανάγκη την απασχόληση;

Αυτή δεν είναι μια αλαζονική ερώτηση, είναι μια λογική ερώτηση. Οικονομολόγοι, όπως ο Joseph Stiglitz, έχουν αναφερθεί στη σκιώδη εργασία ως αρνητική εξωτερικότητα ενός συστήματος αγοράς στο οποίο οι εταιρείες έχουν κίνητρο να μεταφέρουν το κόστος εργασίας. Ο Lambert επισημαίνει ότι μία από τις αρνητικές συνέπειες της σκιώδους εργασίας είναι η απώλεια εργασίας εισαγωγικού επιπέδου στον τομέα των υπηρεσιών. Μια μελέτη του Brookings του 2019 σημείωσε ότι οι θέσεις εργασίας με τους χαμηλότερους μισθούς κινδυνεύουν περισσότερο από την αυτοματοποίηση, γεγονός που με τη σειρά του σημαίνει ότι οι νεότεροι άνθρωποι και οι μειονότητες κινδυνεύουν ιδιαίτερα από το είδος της αναστάτωσης της αγοράς εργασίας που οδηγεί στη σκιώδη εργασία. Εάν τα κράτη δεν βελτιώσουν την εκπαίδευση ώστε να συμβαδίζει με την τεχνολογία, πολλοί από αυτούς τους εργαζόμενους δεν μπορούν να βρουν νέες θέσεις εργασίας και η παραγωγικότητα και η ανάπτυξη μειώνονται.

	© The Financial Times Limited [2023]. All Rights Reserved. FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Limited Not to be redistributed, copied or modified in any way. politis.com.cy is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation.