Οστεοπόρωση: Η «σιωπηλή νόσος» που παραμένει αδιάγνωστη στο 80% των πασχόντων

Η οστεοπόρωση είναι μια νόσος που οδηγεί σε λέπτυνση και μειωμένη αντοχή των οστών. Θεωρείται «σιωπηλή νόσος», εφ’ όσον εξελίσσεται προοδευτικά χωρίς συμπτώματα, μέχρι να προκληθεί ένα κάταγμα. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Οστεοπόρωσης (IOF) ακόμη και μετά από ένα οστεοπορωτικό κάταγμα περίπου το 80% των ασθενών δεν διερευνώνται για το αίτιο της οστεοπόρωσης, ούτε θεραπεύονται για αυτή.

Γιατί συμβαίνει

Είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής, τα οστά μας ανανεώνονται. Μάλιστα κάθε 10 περίπου χρόνια έχουμε έναν πλήρως καινούργιο σκελετό, εφόσον το παλιό οστό απομακρύνεται και αντικαθίσταται πλήρως από καινούργιο. Ωστόσο όσο μεγαλώνουμε, φτιάχνεται όλο και λιγότερο καινούργιο οστό, οδηγώντας σε αρνητικό ισοζύγιο και σε πιο λεπτά και εύθραυστα οστά που μπορεί να υποστούν κάταγμα.

Ποιοι θα την εμφανίσουν

Η οστεοπόρωση αν και είναι πιο συχνή στις γυναίκες εμφανίζεται και στους άνδρες. Πράγματι το 1/3 των καταγμάτων ισχίου συμβαίνουν σε άνδρες. Η διαφορά με τις γυναίκες είναι ότι στους άνδρες η διαδικασία οστικής απώλειας εξελίσσεται πιο αργά και λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι οι άνδρες ξεκινούν από μεγαλύτερη οστική μάζα εμφανίζουν τον ίδιο κίνδυνο κατάγματος με τις γυναίκες 10 χρόνια αργότερα.

Εκτός από την ηλικία που γνωρίζουμε ότι αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα κινδύνου στα δύο φύλα, η εμμηνόπαυση στις γυναίκες αυξάνει επιπλέον τον κίνδυνο οστεοπόρωσης. Γνωρίζουμε ότι η απώλεια των οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση οδηγεί σε ταχύτερη απώλεια οστού, ειδικά τα πρώτα τρία χρόνια μετά την εμμηνόπαυση.

Γενετικοί παράγοντες (κληρονομικότητα) είναι σημαντικοί για την εμφάνιση της οστεοπόρωσης επιδρώντας κυρίως στην απόκτηση της κορυφαίας οστικής πυκνότητας δηλ. της μεγαλύτερης οστικής μάζας που αποκτούμε κατά την νεαρή ενήλικη ζωή μας (18-28 έτη). H έλλειψη σωματικής άσκησης, το κάπνισμα, η υπερκατανάλωση αλκοόλ και καφέ, η διατροφή πτωχή σε ασβέστιο και η έλλειψη βιταμίνης Dη οποία εξασφαλίζει την απορρόφηση του ασβεστίου της τροφής μας, αποτελούν παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση. Άλλα νοσήματα όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης, ο υπερπαραθυρεοειδισμός, ο υπερθυρεοειδισμός, η έλλειψη των ορμονών του φύλου, αυτοάνοσα φλεγμονώδη νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, νοσήματα του γαστρεντερικού συστήματος όπως σύνδρομα δυσαπορρόφησης, αιματολογικά νοσήματα, νοσήματα του νευρικού συστήματος μπορεί να προκαλέσουν οστεοπόρωση. Τέλος η χρήση διαφόρων φαρμάκων με πιο συχνά τα κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη), και κάποιες κατηγορίες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης και κατάγματος.

Οι θέσεις του σκελετού που συνήθως συμβαίνουν τα οστεοπορωτικά κατάγματα είναι οι σπόνδυλοι, το ισχίο και ο καρπός.

Πώς διαγιγνώσκεται

Όπως αναφέρθηκε είναι σιωπηλή νόσος και στην πραγματικότητα η διάγνωσή της γίνεται όταν συμβεί κάταγμα. Ωστόσο, η μέτρηση οστικής πυκνότητας, που είναι μια απλή εξέταση, μπορεί να διαγνώσει την οστεοπόρωση εγκαίρως, πριν την εκδήλωση κατάγματος. Όλοι οι άνθρωποι ηλικίας 65 ετών και άνω, και σε κάποιες περιπτώσεις και νεότερα άτομα, συνιστάται να υποβάλλονται σε μέτρηση οστικής πυκνότητας. Όσοι διαγνωστούν με οστεοπόρωση ή οστεοπενία με υψηλό κίνδυνο κατάγματος θα πρέπει να θεραπεύονται εγκαίρως.

Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της οστεοπόρωσης είναι τεράστιες, όπως και η επιβάρυνση στο σύστημα υγείας και στην οικογένεια. Σύμφωνα με πρόσφατα επιδημιολογικά στοιχεία, μια στις τρεις γυναίκες και ένας στους πέντε άντρες ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών θα υποστεί οστεοπορωτικό κάταγμα. Περίπου ένας στους τέσσερις που θα υποστεί κάταγμα ισχίου θα πεθάνει μέσα στον πρώτο χρόνο, ενώ ένας στους τρεις θα είναι πλήρως εξαρτώμενος από φροντίδα κατά τον πρώτο χρόνο μετά το κάταγμα. Αξίζει να σημειωθεί οτι όσον αφορά γυναίκες ηλικίας μεγαλύτερης των 45 ετών, τα οστεοπορωτικά κατάγματα ευθύνονται για περισσότερες μέρες νοσηλείας σε νοσοκομείο από ότι άλλα νοσήματα όπως διαβήτης, έμφραγμα μυοκαρδίου και καρκίνος μαστού. Επιπλέον, υπάρχει και σημαντική ψυχική επιβάρυνση, εφ όσον η απομόνωση και η έλλειψη κοινωνικής αλληλεπίδρασης λόγω αδυμανίας εκτέλεσης σωματικών δραστηριοτήτων, οδηγεί σε κατάθλιψη και κακή ποιότητα ζωής.

Πώς αντιμετωπίζεται

Θα πρέπει να τονιστεί ότι πολύ σημαντική είναι η πρόληψη της οστεοπόρωσης που ξενικά ήδη από την παιδική/εφηβική ηλικία κατά την οποία ακόμη «κτίζουμε» οστά. Η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D με τη διατροφή (είτε με τη λήψη συμπληρωμάτων) και η σωματική άσκηση είναι σημαντικά σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Επιπλέον, θα πρέπει να αποφεύγεται το κάπνισμα, η υπερκατανάλωση αλκοόλ και καφέ, και στις μεγαλύτερες ηλικίας να διορθώνονται παράγοντες που προκαλούν αυξημένο κίνδυνο πτώσεων. Σε περίπτωση που διαγνωστεί οστεοπόρωση θα πρέπει να αναζητούνται και να διορθώνονται πιθανά αίτια που την προκαλούν. Επιπλέον, υπάρχουν σήμερα διαθέσιμες ασφαλείς και αποτελεσματικές αντι-οστεοπορωτικές θεραπείες με φάρμακα που είτε ανακόπτουν το ρυθμό απώλειας οστού (αντικαταβολικά) είτε διεγείρουν την παραγωγή καινούργιου οστού (οστεοαναβολικά).

Πηγή: ygeiamou.gr Από την Εύα Κασσή Ενδοκρινολόγο, Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας-Βιοχημείας στην Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ