Άδειες για μπίζνες στο.... διάστημα θα εκδίδει το Υφυπουργείο Έρευνας

Τη λειτουργία εθνικού διαστημικού φορέα με αρμοδιότητα να αδειοδοτεί και να εποπτεύει τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων στο διάστημα, προβλέπει νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών που κατατέθηκε στη Βουλή για ψήφιση, την περασμένη Πέμπτη. Το νομοσχέδιο τιτλοφορείται ως «ο περί Διαστήματος Νόμος» και ρυθμίζει την αδειοδότηση διαστημικών δραστηριοτήτων και συγκεκριμένα τις διαδικασίες εκτόξευσης, πτήσης και καθοδήγησης δορυφόρων ή και άλλων παρόμοιων συσκευών και συστημάτων με σκοπό την ανάπτυξη τεχνολογικών εφαρμογών και την παροχή υπηρεσιών στις επικοινωνίες, στη δορυφορική πλοήγηση, στην τηλεπισκόπηση (δορυφορικές εικόνες για τις ανάγκες των κτηματολογών), στην πρόβλεψη του καιρού, στις μεταφορές, στην ασφάλεια, στην υγεία κ.ο.κ. Το διάστημα πέρα από τόπος εξερεύνησης αποτελεί ταυτόχρονα και τόπος παγκόσμιας τεχνολογικής και οικονομικής δραστηριότητας. Κυπριακές εταιρείες δραστηριοποιούνται εδώ και χρόνια στον τομέα των δορυφορικών συστημάτων και επικοινωνιών, με πιο γνωστή τη Hellas Sat, η οποία είναι από τις πρώτες εταιρείες στην Ευρώπη που προσέφερε την υπηρεσία της δορυφορικής διαδικτύωσης. Χάρη στη Hellas Sat, επιτεύχθηκε η διασύνδεση στο διαδίκτυο και μάλιστα δωρεάν σε 153 απομακρυσμένες κοινότητες της Κύπρου.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, τον ρόλο του εθνικού διαστημικού φορέα θα αναλάβει το Τμήμα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, το οποίο θα παρέχει σε φυσικά και νομικά πρόσωπα άδειες για την άσκηση διαστημικών δραστηριοτήτων, νοουμένου ότι πληρούνται συγκεκριμένοι όροι και προϋποθέσεις. Οι αιτήσεις για την εξασφάλιση άδειας για διαστημικές δραστηριότητες θα συνοδεύεται από την καταβολή ενός τέλους - παράβολου, το οποίο θα ανέρχεται σε μερικές χιλιάδες ευρώ. Το ύψος του θα καθοριστεί σε μεταγενέστερο στάδιο είτε με διάταγμα είτε με την κατάθεση κανονισμών στη Βουλή.

Διασφαλίζεται η ασφάλεια

Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, με την αύξηση των διαστημικών δραστηριοτήτων από κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς σε όλο τον κόσμο και, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη φέρουν διεθνή ευθύνη για τις διαστημικές δραστηριότητές τους, θα πρέπει να υιοθετήσουν εθνικά ρυθμιστικά πλαίσια ώστε να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή γενικά αποδεκτών διεθνών κανόνων, προτύπων και πρακτικών για την ασφαλή διεξαγωγή των δραστηριοτήτων στο διάστημα. Σε αυτό το πλαίσιο, η υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας έναντι των διεθνών συμβάσεων αντιμετωπίζεται με τη θέσπιση του επίμαχου νομοσχεδίου. Με την ψήφισή του, όλες οι διαστημικές δραστηριότητες θα καταχωρούνται στο εθνικό μητρώο διαστημικών αντικειμένων. Δεν θα υπόκεινται σε εξουσιοδότηση οι διαστημικές δραστηριότητες που θα διεξάγονται από κρατικές υπηρεσίες για σκοπούς εθνικής ασφάλειας και άμυνας.

Οι ρυθμίσεις

Με το νομοσχέδιο ρυθμίζονται, αφενός, οι διαστημικές δραστηριότητες που διεξάγονται εντός της επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας και αφετέρου, οι διαστημικές δραστηριότητες που διεξάγονται εκτός της επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπό την προϋπόθεση ότι αυτές διεξάγονται επί αεροσκαφών ή θαλάσσιων σκαφών ή θαλάσσιων πλατφόρμων εγγεγραμμένων στη Δημοκρατία ή από ημεδαπά φυσικά ή νομικά πρόσωπα που είναι εγγεγραμμένα στη Δημοκρατία.

Ο ενδιαφερόμενος φορέας (φυσικό και νομικό πρόσωπο) που θα υποβάλει αίτηση για διαστημικές δραστηριότητες, θα πρέπει να αξιολογεί τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων του στη γη και στην προκειμένη περίπτωση στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, και να παρουσιάζει ένα σχέδιο με μέτρα πρόληψης και μείωσης των άμεσων και έμμεσων δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Επίσης, ο φορέας θα είναι υποχρεωμένος να αναφέρει ρητώς οποιαδήποτε πυρηνικά υλικά και άλλες ραδιενεργές ουσίες χρησιμοποιούνται στις διαστημικές δραστηριότητές του.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, ο φορέας που θα επιθυμεί να ασκήσει διαστημική δραστηριότητα, υποχρεούται να υποβάλλει σχετική αίτηση στον διευθυντή του Τμήματος Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών για χορήγηση εξουσιοδότησης διαστημικής δραστηριότητας. Στο νομοσχέδιο καθορίζονται μια σειρά από προϋποθέσεις και κριτήρια που θα πρέπει να πληροί ο φορέας για να εξασφαλίσει την απαιτούμενη εξουσιοδότηση για διαστημική δραστηριότητα, όπως είναι για παράδειγμα, να διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία και τους οικονομικούς πόρους.

Οικονομικά και άλλα οφέλη

Όπως αναφέρει το Υπουργείο Οικονομικών στο νομοσχέδιό του, οι διαστημικές δραστηριότητες έχουν σημαντική κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική αξία. Και καλεί το αρμόδιο Υφυπουργείο Έρευνας και το Τμήμα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών κατά την εκπλήρωση των καθηκόντων τους και άσκηση των εξουσιών και αρμοδιοτήτων τους να στοχεύουν στα ακόλουθα:

Στην αδιάλειπτη παροχή υψηλής ποιότητας και ασφαλών δεδομένων, πληροφοριών και υπηρεσιών σχετικών με το διάστημα.

Στη μεγιστοποίηση των κοινωνικοοικονομικών οφελών, προωθώντας την ευρύτερη δυνατή υιοθέτηση και χρήση των δεδομένων, πληροφοριών και υπηρεσιών που παρέχονται από τις διαστημικές δραστηριότητες. Εξασφαλίζοντας, παράλληλα, συνέργειες με τις δραστηριότητες έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, καινοτομίας, βιομηχανικής πολιτικής της Δημοκρατίας στον τομέα του διαστήματος.

Στην ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας σε συνεργασία με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες.

Στην ενίσχυση, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, της ασφάλειας και της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δραστηριοτήτων του διαστήματος που αφορούν διαστημικά αντικείμενα.

Στην προώθηση της ανάπτυξης διαστημικής οικονομίας συμπεριλαμβανομένου των εμπορικών διαστημικών δραστηριοτήτων στη Δημοκρατία, μεταξύ άλλων, με τη στήριξη του διαστημικού οικοσυστήματος και με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας, των δεξιοτήτων και της ανάπτυξης ικανοτήτων, ιδίως, όσον αφορά τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και τις νεοφυείς επιχειρήσεις.

Ποινές φυλάκισης και πρόστιμα

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οποιοδήποτε πρόσωπο το οποίο διεξάγει διαστημικές δραστηριότητες χωρίς άδεια ή μεταβιβάζει την εξουσιοδότηση διαστημικού αντικειμένου ή διαστημικών δραστηριοτήτων σε άλλο φορέα χωρίς έγκριση της αρμόδιας αρχής ή παραβαίνει ή παραλείπει να συμμορφωθεί με διατάξεις του παρόντος νομοσχεδίου, είναι ένοχο αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €900.000 ή και στις δύο αυτές ποινές. Παράλληλα, το νομοσχέδιο προβλέπει την επιβολή διοικητικού προστίμου, ανάλογα με τη σοβαρότητα και βαρύτητα της παράβασης, ανεξάρτητα από το αν συντρέχει περίπτωση ποινικής ευθύνης, το οποίο δύναται να ανέρχεται μέχρι τις €5.000 την ημέρα για κάθε παράβαση ή μη συμμόρφωση. Πρόσθετα, στο νομοσχέδιο θεμελιώνεται το δικαίωμα της Δημοκρατίας να διεκδικεί αποζημιώσεις μέχρι €60 εκατ. από τον εξουσιοδοτημένο φορέα για τυχόν ζημιές που θα προκληθούν από διαστημικά αντικείμενα.