Πενήντα έξι χρόνια από την ιστορική πτήση του Γκαγκάριν

Πενήντα έξι χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την 12η Απριλίου 1961, όταν ο Γιούρι Γκαγκάριν ξεκίνησε Τετάρτη του Πάσχα, στις 09:07 ώρα Μόσχας, για το ιστορικό του ταξίδι μέσα στο Βοστόκ 1.

Εικοσιπέντε λεπτά μετά την εκτόξευση, μπήκε σε μια ελλειπτική τροχιά με απόγειο 302 χιλιόμετρα, περίγειο 175 χιλιόμετρα και περίοδο 89 λεπτά και 34 δευτερόλεπτα, κινούμενος με ταχύτητα 7,61 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο (27.396 χιλιόμετρα ανά ώρα). Το κωδικό του όνομα κατά τη διάρκεια της πτήσης ήταν Κέδρος.

Πίσω στη Γη, τα νέα ήδη ξεκινούσαν για το γύρο του κόσμου. Το Σοβιετικό Επιτελείο τον προήγαγε, όσο ήταν στο διάστημα, σε Ταγματάρχη - για την περίπτωση που δεν γυρνούσε. Μάλιστα, είχαν ετοιμαστεί τρία δελτία τύπου για την αποστολή πριν την εκτόξευση: ένα για την περίπτωση επιτυχίας και δυο για την περίπτωση αποτυχίας. Ο Γκαγκάριν δεν είχε τον έλεγχο του σκάφους του, επειδή κανείς δεν ήξερε πώς οι συνθήκες κατά την πτήση θα επηρέαζαν τον άνθρωπο βιολογικά και ψυχολογικά· ο συνδυασμός για το ξεκλείδωμα του χειριστηρίου βρισκόταν μέσα σ' ένα σφραγισμένο φάκελο που είχε μαζί του, ενώ το σκάφος ελεγχόταν από επιτελείο επιστημόνων και τεχνικών στη Γη.

Μετά από 67 λεπτά σε τροχιά, το προσωπικό ελέγχου πτήσης έδωσε εντολή στο σκάφος να πυροδοτήσει τους κινητήρες επιβράδυνσης και να αρχίσει την επανείσοδό του στην ατμόσφαιρα. Ο Γκαγκάριν δεν προσγειώθηκε μαζί με την κάψουλα, αλλά χρησιμοποίησε το εκτινασσόμενο κάθισμά του σε ύψος 7 χιλιομέτρων, και μετά από ελεύθερη πτώση χρησιμοποίησε το αλεξίπτωτό του και προσγειώθηκε κοντά στην πόλη Τακτάροβα. Μια γυναίκα, η εγγονή της και η αγελάδα τους ήταν οι πρώτοι που είδαν τον Γκαγκάριν να επιστρέφει. Η συνολική διάρκεια της αποστολής, που τελείωσε στις 10:55 ώρα Μόσχας με την προσγείωση του Γκαγκάριν, ήταν 108 λεπτά.

Μετά την πτήση του ο Γκαγκάριν έγινε παγκόσμια γνωστός, και ταξίδεψε σε πολλές χώρες προκειμένου να διαφημίσει την επιτυχία της Σοβιετικής Ένωσης. Τιμήθηκε με το μετάλλιο Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης. Όπως και οι υπόλοιποι Σοβιετικοί κοσμοναύτες μετά από αυτόν, χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από το καθεστώς για λόγους προπαγάνδας και δημοσίων σχέσεων, και ο άλλοτε ατάραχος Γκαγκάριν άρχισε να φθείρεται από τη δημοσιότητα: άρχισε να πίνει και να έχει προβλήματα με το γάμο του. Παρόλα αυτά συνήλθε, και μετά από μια παγκόσμια περιοδεία, ξαναγύρισε στο διαστημικό πρόγραμμα της Ε.Σ.Σ.Δ. Εκτός από κοσμοναύτης, ανέλαβε και εκπαιδευτής και σύμβουλος στο σχεδιασμό των σκαφών Βοσχόντ και Σογιούζ, και της Σοβιετικής προσπάθειας για την κατάκτηση της Σελήνης. Ασχολήθηκε ακόμα με τα προκαταρκτικά σχέδια ενός επαναχρησιμοποιούμενου διαστημοπλάνου.

Αν και ήθελε να ξαναπετάξει, θεωρήθηκε εθνικό κεφάλαιο, και το 1967 του απαγορεύτηκε και τυπικά, μετά και την καταστροφική πτήση του Σογιούζ 1, να συμμετάσχει ξανά σε διαστημική πτήση (κάτι ανάλογο έγινε και με τον Τζον Γκλεν, πρώτο αμερικανό στο διάστημα, που ξαναπέταξε μόνο στα βαθιά του γεράματα).

Ο Γκαγκάριν θα μπορούσε στο εξής να πετάει μόνο αεροπλάνα, και μόνο με τη συνοδεία δεύτερου πιλότου. Σκοτώθηκε μαζί με τον εκπαιδευτή του ενώ πετούσε με ένα MiG-15 κοντά στο Κιρζάτς στις 27 Μαρτίου 1968, λίγες μέρες πριν την έβδομη επέτειο της ιστορικής του πτήσης. Ήταν 34 χρονών.

Η σύγχρονη Ρωσία γιορτάζει την επιτυχία αυτή που έφερε τον άνθρωπο στο διάστημα