Αντίσταση στο Black Friday: "Buy Nothing Day"

Δελεαστικές προσφορές αυτές τις ημέρες, Black Friday και Cyber Monday, αλλά προς τι; Στο βωμό του καταναλωτισμού; Ευτυχώς υπάρχει κι άλλη λύση. “Δανειστείτε αντί να αγοράζετε”.Ψαλίδια για τον κήπο, ψησταριά ρακλέτα, ηλεκτρικά τρένα - αυτά είναι μερικά μόνο από τα πράγματα που μπορείτε να δανειστείτε από το «Future House», που άνοιξε πρόσφατα στο Βίρτσμπουργκ. Τι το κοινό έχουν: Είναι όλα αντικείμενα που συνήθως δεν χρησιμοποιούνται καθημερινά, αλλά μόνο περιστασιακά. Αντί να τα αγοράζει κανείς ακριβά και να παίρνουν χώρο στο σπίτι, μπορεί να τα νοικιάζει σε αυτό το κατάστημα. "Δανειστείτε αντί να αγοράζετε" είναι ένα σύνθημα που ακολουθούν όλο και περισσότεροι. «Ο δανεισμός και η επισκευή υπήρχαν πάντα, αλλά τώρα υπάρχουν νέες τεχνολογικές δυνατότητες», λέει ο κοινωνιολόγος Κάι-Ούβε Χέλεμαν από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, ειδικευμένος σε θέματα κατανάλωσης.

Αποχή από αγορές για μια ημέρα

Οι εναλλακτικές λύσεις αντί της αγοράς έχουν ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση, αν και εξακολουθούν να προέρχονται από μια μειοψηφία. Σε σφυγμομέτρηση του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Yougov του 2018, ένα στους δύο που ρωτήθηκε σχετικά δήλωσε ότι επισκευάζει τα αντικείμενα που χαλούν. Ένας στους πέντε ανθρώπους είπε ότι θα μπορούσε να φανταστεί να νοικιάζει ρούχα, ενώ το 39% ανέφερε ότι γενικά αγοράζει λιγότερα για χάρη της βιωσιμότητας. Η Buy Nothing Day (Kauf-nix-Tag), μια διεθνής ημέρα κατά του καταναλωτισμού που έχει καθιερωθεί κάθε χρόνο σε πολλές χώρες στα τέλη Νοεμβρίου, έχει ακριβώς αυτόν τον σκοπό, να ενθαρρύνει ακόμη περισσότερους καταναλωτές να μην αγοράσουν τίποτα για τουλάχιστον μία ημέρα και, κυρίως, να αναλογιστούν τη δική τους καταναλωτική συμπεριφορά. Είναι πραγματικά τόσο διασκεδαστικό να περνάς μέσα από τα πλήθη των κατοίκων της πόλης που είναι φορτωμένοι με τσάντες για ψώνια; Χρειάζομαι στην πραγματικότητα όλα τα πράγματα που παρήγγειλα, όταν ψωνίζω μέσω διαδικτύου; Στη Γερμανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Buy Nothing Day γιορτάζεται το τελευταίο Σάββατο του Νοεμβρίου, σε άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, την Παρασκευή.

Η επιλογή της ημερομηνίας δεν είναι τυχαία. Συμπίπτει με την Black Friday, ημέρα που οι ευκαιρίες υποτίθεται ότι είναι δελεαστικές και οδηγούν σε ένα ξεφάντωμα αγορών πριν από τα Χριστούγεννα. Οι καμπάνιες κατά της άκριτης κατανάλωσης θέλουν να επιτύχουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Ακόμη και το "Σπίτι του Μέλλοντος" στο Βίρτσμπουργκ θέλει να δώσει την ευκαιρία στους ανθρώπους να κάνουν δεύτερες σκέψεις, ενοικίαση αντί για αγορά. "Στο παρελθόν οι άνθρωποι είτε είχαν πράγματα είτε δεν τα είχαν", λέει ο Ματίας Πίπερ, διευθύνων σύμβουλος. "Σχεδόν κανείς δεν σκέφτεται να νοικιάσει μια παγωτομηχανή για το πάρτι γενεθλίων του παιδιού του αντί να την αγοράσει. Τώρα αυτό είναι δυνατό".

«Ψωνίζω, άρα ξέρω ότι υπάρχω»

Και τι γίνεται αν όλοι θέλουν να χρησιμοποιήσουν ψησταριές ρακλέτες την παραμονή της Πρωτοχρονιάς; «Φροντίσαμε να έχουμε πολλά κομμάτια από ορισμένα αντικείμενα», λέει ο Πίπερ. "Οι πελάτες μπορούν επίσης να ανταλλάξουν ή να επισκευάσουν πράγματα στο "Σπίτι του Μέλλοντος"». Παρόμοιες εναλλακτικές μπορεί κανείς να βρει και αλλού. Καταστήματα ενοικίασης, που μερικές φορές αποκαλούνται και «βιβλιοθήκες πραγμάτων», υπάρχουν σε πολλές πόλεις, όπως επίσης και τα λεγόμενα "καφέ για επισκευές" και χώροι για την αποθήκευση αντικειμένων που δεν χρειάζονται πλέον. Με τη βοήθεια μέσων κοινωνικής δικτύωσης και διαδικτυακών πλατφορμών μπορεί οι κάτοικοι μιας γειτονιάς να τα δανειστούν. Για παιγνίδια και ρούχα οι εταιρείες προσφέρουν επίσης τη δυνατότητα ενοικίασης για ένα χρονικό διάστημα αντί αγοράς. Επιστήμονες από τον Καναδά, τη Σουηδία και τις ΗΠΑ ερεύνησαν σε μια μελέτη με βάση tweets, γιατί οι άνθρωποι συμμετέχουν σε τέτοιες καμπάνιες μιας ημέρες, όπως η Buy Nothing Day. Οι περισσότεροι ελπίζουν ότι η μείωση κατανάλωσης τους κάνει ευτυχισμένους, γιατί χρησιμοποιούν τον χρόνο τους για πιο σημαντικά θέματα από το shoping. Όπως συνάντηση με φίλους, σπορ ή ακούγοντας μουσική.

Το να απαρνείται κανείς πράγματα δεν είναι συχνά κάτι το εύκολο - άλλωστε ορίζουμε τον εαυτό μας, ως ένα βαθμό, από τα πράγματα που κατέχουμε, όπως εξηγούν οι ειδικοί. Ο κοινωνιολόγος Κόλιν Κάμπελ έφτασε μάλιστα στο σημείο να πει «ψωνίζω άρα ξέρω ότι υπάρχω». Και ακόμα κι όταν θέλει κανείς να απαρνηθεί μερικά πράγματα, δεν τα καταφέρνει πάντα στην καθημερινότητα, η συνήθεια και ο χρόνος στέκονται συχνά εμπόδιο. "Νομίζω ότι χρειάζεται χρόνο" λέει ο Ματίας Πίπερ, από το «Future House». Εκεί θέλουν να κάνουν τη βιωσιμότητα μια πιο καθημερινή υπόθεση. Από πλευράς θέσης το κέντρο του Βίρτσμπουργκ είναι η καλύτερη τοποθεσία και οι ώρες λειτουργίας πολλές. Οικονομικά το "Μελλοντικό Σπίτι" τα βγάζει πέρα, επειδή διαθέτει και είδη, όπως ρούχα, για πώληση. Ορισμένοι πελάτες ανακαλύπτουν επίσης ότι μπορούν να δανειστούν, να ανταλλάξουν αλλά και να επισκευάσουν αντικείμενα, μόνο όταν περιηγηθούν το κατάστημα.

Βανέσα Κένεκε/dpa

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου