Γυναίκες σε διευθυντικές θέσεις, δια νόμου

Αυτή τη φορά είναι οριστικό, μετά από δέκα χρόνια διαβουλεύσεων: η ΕΕ θεσπίζει υποχρεωτική ποσόστωση για τη συμμετοχή περισσότερων γυναικών στα Δ.Σ. εισηγμένων επιχειρήσεων.Η νέα νομοθεσία προβλέπει ότι, το αργότερο από τον Ιούνιο του 2026, τουλάχιστον ένα ποσοστό 40% των θέσεων «μη εκτελεστικών διοικητικών στελεχών» και 33% των θέσεων «εκτελεστικών διοικητικών στελεχών» θα πρέπει να στελεχώνεται με γυναίκες στις επιχειρήσεις που έχουν εισαχθεί στο χρηματιστήριο. Η νομοθεσία δεν αναφέρεται ρητώς στις γυναίκες, αλλά στο «υποεκπροσωπούμενο φύλο». Η ουδέτερη γλώσσα είναι ηθελημένη. Τη νομοθεσία θα μπορούν να επικαλεστούν και οι άνδρες, εάν στο μέλλον ο αριθμός των γυναικών σε επιτελικές θέσεις είναι μεγαλύτερος από εκείνον των ανδρών.

Προς το παρόν συμβαίνει το αντίθετο. Φτάνει μάλιστα στα όρια του κωμικού, όπως λέει, μιλώντας στους δημοσιογράφους στο Στρασβούργο, η Αυστριακή Έβελιν Ρέγκνερ, συνεισηγήτρια του Ευρωκοινοβουλίου για τη νέα νομοθεσία: «Στην Αυστρία λέμε γελώντας ότι επικρατεί το 'φαινόμενο Τόμας'. Λόγω οικειότητας ή συνάφειας ένας διευθυντής που λέγεται Τόμας είναι πιθανότερο να επιλέξει για διάδοχό του έναν άλλον Τόμας, παρά μία γυναίκα». Η έτερη εισηγήτρια Λάρα Βόλτερς υποστηρίζει ότι «και στην Ολλανδία υπάρχει ένα αντίστοιχο 'φαινόμενο Πίτερ’. Θα δείτε πολύ περισσότερους 'Πίτερ', παρά γυναίκες σε επιτελικές θέσεις μεγάλων επιχειρήσεων.

Εφαρμόζεται η οδηγία στις ελληνικές επιχειρήσεις;

Σημειώνεται ότι η νέα νομοθεσία δεν βρίσκει εφαρμογή σε «μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που απασχολούν έως 250 εργαζόμενους». Αυτό είναι λογικό για τα δυτικοευρωπαϊκά μεγέθη. Τί γίνεται όμως με τη μικρή ελληνική αγορά, στην οποία οι επιχειρήσεις με περισσότερες 250 εργαζόμενους είναι λίγες και δεν θεωρούνται απλώς «μικρομεσαίες»; Υπάρχει πρόβλεψη για αντίστοιχη οδηγία; «First things first», λέει η ευρωβουλευτής Έβελιν Ρέγκνκερ. «Δεν ξεκινάμε με βάση το τι θα θέλαμε στον ιδανικό κόσμο, αλλά το τι είναι εφικτό σήμερα. Από αύριο το πρωί θα αρχίσουμε την προσπάθεια για κάτι καλύτερο».

Πάντως η Ελληνίδα ευρωβουλευτής Ελίζα Βόζενμπεργκ (Ν.Δ.) δηλώνει στη DW ότι πρόκειται για μία «ιστορικής σημασίας νομοθεσία για την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων», αν αναλογιστούμε ότι «σύμφωνα με σημερινά στοιχεία τα Δ.Σ. των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων στον ευρωπαϊκό χώρο αποτελούνται από άνδρες σε ποσοστό πάνω από 70%. Η νέα νομοθεσία δίνει επιτέλους στις γυναίκες μία δίκαιη ευκαιρία για ίση εκπροσώπηση, καθώς καθιερώνονται διαφανείς διαδικασίες πρόσληψης. Ωστόσο, έχουμε ακόμα αρκετό δρόμο να διανύσουμε. Η ουσιαστική ισότητα των φύλων δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της εκάστοτε νομοθεσίας».

«Eίναι θέμα νοοτροπίας, αλλά...»

Απαντώντας στην ερώτηση της DW, εάν η ίση εκπροσώπηση είναι θέμα νομοθεσίας ή νοοτροπίας, η Έβελιν Ρέγκνερ λέει ότι «προφανώς είναι κυρίως θέμα νοοτροπίας, γιατί τουλάχιστον στην Αυστρία, αλλά και στη Γερμανία, βλέπουμε συχνά να υπάρχει αυτή η αντιμετώπιση απέναντι στις γυναίκες ότι ‘πώς να το κάνουμε, πρέπει να προσέχουν και το σπίτι και τα παιδιά’». Υπάρχουν επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της ίσης εκπροσώπησης, αλλά οι αλλαγές γίνονται με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς, γι αυτό «χρειαζόμαστε δεσμευτικά μέτρα. Αυτός ήταν ο λόγος που, πριν από δέκα χρόνια, η τότε Επίτροπος Βιβιάνε Ρέντινγκ είχε αναλάβει πρωτοβουλία για μία ευρωπαϊκή οδηγία».

Η νέα νομοθεσία θα τεθεί σε ισχύ σε είκοσι μέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Τώρα η πρόεδρος της Ευρωβουλής Ρομπέρτα Μετσόλα εύχεται «να μην περάσουν άλλα δέκα χρόνια μέχρι την επόμενη πρωτοβουλία για την ίση εκπροσώπηση των γυναικών».

Ουραγός η Κύπρος

Σήμερα οι γυναίκες αποτελούν το 60% των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Κι όμως, η εκπροσώπησή τους στα διοικητικά συμβούλια εισηγμένων επιχειρήσεων απέχει πολύ από το ποσοστό αυτό. Η υψηλότερη εκπροσώπηση καταγράφεται στη Γαλλία (45,3%), η χαμηλότερη στην Κύπρο (8,5%). «Δυστυχώς», όπως επισημαίνει στην DW η μοναδική Κύπρια ευρωβουλευτής Ελένη Σταύρου.

Που οφείλεται αυτό; «Παρουσιάζονται λιγότερες ευκαιρίες στη γυναίκα λόγω μη-επαρκών υποδομών, όπως η έλλειψη κατάλληλων παιδικών σταθμών και ολοήμερων σχολείων που υποστηρίζουν την εργαζόμενη μητέρα», τονίζει η ευρωβουλευτής του ΔΗ.ΣΥ. «Εξίσου σημαντικό είναι πως η υποτυπώδης άδεια μητρότητας και η σχεδόν ανύπαρκτη άδεια πατρότητας μπορεί να οδηγήσουν σε άδεια άνευ απολαβών, με αποτέλεσμα ο άντρας να συνδράμει στην ανατροφή του παιδιού λιγότερο. Ακόμη κι αν έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου, υπάρχουν έμφυλα στερεότυπα που καθιστούν τη γυναίκα ως τη λιγότερο ιδανική υποψήφια για θέσεις στα Δ.Σ. εταιρειών, παραγνωρίζοντας πολλές φορές τα προσόντα της, την εμπειρία της και την επαγγελματική της κατάρτιση».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο