Στην κορύφωσή τους βρίσκονται αυτή την περίοδο οι εργασίες για ολοκλήρωση της Α1 φάσης του δρόμου Λεμεσού-Σαϊττά. Το έργο βρίσκεται ήδη στην παράταση, με τον εργολάβο εδώ και περίπου ενάμιση μήνα να πληρώνει €4.500 πέναλτι ημερησίως λόγω αδικαιολόγητης καθυστέρησης στην τελική παράδοση. Ο «Π» επισκέφθηκε το εργοτάξιο, φωτογράφισε τις εργασίες και συνομίλησε με τον επαρχιακό μηχανικό Λεμεσού του Τμήματος Δημοσίων Έργων, Πανίκο Παναγιώτου. Για την ώρα, δεν υπάρχει ασφαλής εκτίμηση για την τελική ημερομηνία παράδοσης, αν και με τον ρυθμό υλοποίησης του έργου, αυτή υπολογίζεται περίπου στον Μάρτιο του 2025 (Η CyField ως εργολάβος τοποθετεί την τελική παράδοση κάπου στον Απρίλιο), με την απεργία όμως στο σκυρόδεμα να φέρνει νέες απρόσμενες καθυστερήσεις. Στα θετικά η τήρηση του προϋπολογισμού και το γεγονός ότι στην παρούσα φάση δεν φαίνεται να υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω κονδύλι εκτός του αρχικού προϋπολογισμού. Το όλο έργο μέχρι και τον Σαϊττά έχει χωριστεί σε 3 φάσεις, Α1-Α2-Β’ και είναι συνολικά 22,5 χλμ. Αυτή την περίοδο υλοποιείται η φάση Α1.
Τι προβλέπει η φάση Α1;
Η φάση Α1 αφορά στο τμήμα Πολεμίδια-Παλώδια, μήκους 3,6 χλμ περίπου. Ξεκινά λίγο μετά το Αθλητικό Κέντρο «Σπύρος Κυπριανού» (Palais de Sport) και φτάνει μέχρι τον δρόμο προς την κοινότητα Παλώδιας. Αποτελεί ουσιαστικά συνέχεια της λεωφόρου Γιάννου Κρανιδιώτη. Το έργο περιλαμβάνει ένα δευτερεύον οδικό δίκτυο επτά χιλιομέτρων, τέσσερις κυκλικούς κόμβους, διάβαση πεζών, υπόγεια διάβαση και υποστηρικτικούς τοίχους. Το κόστος υλοποίησης της φάσης Α1 του έργου ανέρχεται στα €26.126.000 συν ΦΠΑ, δηλαδή 31 περίπου εκατομμύρια.
Το έργο άρχισε να κατασκευάζεται στις 19 Σεπτεμβρίου του 2020 με ημερομηνία ολοκλήρωσης τις 13 Μαρτίου του 2023, δηλαδή 30 μήνες, και δόθηκε παράταση ολοκλήρωσης μέχρι τις 10 Ιανουαρίου 2024, η οποία ακολούθως αναθεωρήθηκε για τις 16 Οκτωβρίου του 2024. Από εκείνη την ημέρα και μετά, ο εργολάβος πληρώνει πέναλτι €4.500 ημερησίως. Μέχρι σήμερα υπολογίζεται ότι το κόστος στον εργολάβο ανέρχεται στις 200.000 περίπου, ενώ, αν ισχύσει ο σημερινός προγραμματισμός, θα έχει απώλειες που ξεπερνούν το μισό εκατομμύριο ευρώ, αν όχι και περισσότερο. Σημειώνεται ότι η εν ισχύει απεργία στο σκυρόδεμα δεν θεωρείται δικαιολογημένη παράταση, καθώς ξεκίνησε αργότερα από τη συμβατική ημερομηνία παράδοσης του έργου.
«Δύσκολο έργο»
Αν και πρόκειται για αυτοκινητόδρομο μόλις 3,6 χιλιομέτρων, κατασκευαστικά θεωρείται ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. «Υλοποιούμε κάτι που για πρώτη φορά γίνεται στην Κύπρο», εξηγεί στον «Π» ο Πανίκος Παναγιώτου, επαρχιακός μηχανικός Λεμεσού του Τμήματος Δημοσίων Έργων. «Τα 2/3 του αυτοκινητόδρομου βρίσκονται σε ανισοσταθμία. Δηλαδή οι δύο λωρίδες από Τρόοδος προς Λεμεσό είναι σε πιο υψηλό επίπεδο από τις λωρίδες από Λεμεσό προς Τρόοδος. Πρώτη φορά γίνεται στην Κύπρο τέτοιας φύσης έργο. Έγινε με αυτόν τον τρόπο πρώτα και κύρια για περιβαλλοντικούς σκοπούς για μείωση των χωματουργικών εργασιών, ενώ έφερε και κάποιες εξοικονομήσεις στις απαλλοτριώσεις», ανέφερε, ενώ είπε πως στο κατασκευαστικό κομμάτι, χρειάστηκε να γίνουν πασσαλότοιχοι κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου, αφού είχαν κάπου 672 πασσάλους και αρκετές κατασκευές επιπλέον για τοίχους αντιστήριξης.
Ο κ. Παναγιώτου εξηγεί σχετικά με το θέμα των καθυστερήσεων ότι υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στην πορεία του έργου. «Υπήρχαν αρκετές δικαιολογημένες καθυστερήσεις, φυσικά υπήρχαν και υπάρχουν και αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, γι' αυτό και τέθηκε σε εφαρμογή το πέναλτι. «Έγιναν πάρα πολλές αλλαγές κυρίως λόγω των αναπτύξεων που γίνονται συνεχώς στην περιοχή, κατά μήκος του δρόμου. Είχαμε τροποποιήσεις από διάφορες υπηρεσίες, όλες για να μπορούν να εξυπηρετηθούν σωστά οι αναπτύξεις και να μην χρειάζονται μετά την ολοκλήρωση του έργου νέα έργα και σκαψίματα. Έχει γίνει υπογειοποίηση όλων των υπηρεσιών (ΑΗΚ, Cyta, ΣΥΛ, Τμήμα Υδάτων) και του φωτισμού του δρόμου. Έχει προστεθεί στο έργο και ο ΣΑΛΑ που δεν ήταν στον αρχικό σχεδιασμό και με αυτόν τον τρόπο θα συνδέσει μελλοντικά την Παλώδια στο δίκτυό του. Μόνο για τον ΣΑΛΑ δόθηκε παράταση 30 εργάσιμων ημερών», επισημαίνει. «Από την αρχή αντιμετωπίσαμε σοβαρά προβλήματα με επιπλέον μπάζα που βρήκαμε στην περιοχή και έπρεπε να απομακρυνθούν, ενώ υπήρχαν και πολλά σκουπίδια λόγω γειτνίασης με το Βατί, καθώς και διάφορα άλλα προβλήματα που δεν είχαν προβλεφθεί».
Ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια του έργου είναι η πρόνοια για συνέχιση της κυκλοφορίας χωρίς να κλείσει ο δρόμος ούτε μία ημέρα. «Η νέα όδευση βρίσκεται πάνω από την υφιστάμενη του παλιού δρόμου. Στην πράξη πάμε ζικ-ζακ πάνω από τον παλιό δρόμο», αναφέρει ο κ. Παναγιώτου, εξηγώντας ουσιαστικά ότι «η υλοποίηση του έργου έπρεπε να γίνει σταδιακά για να μην κλείσει ο υφιστάμενος δρόμος, ο οποίος δεν έκλεισε ούτε μία ημέρα». Σημειώνει ότι «υπήρχαν και υπάρχουν δυσκολίες, όταν η εργασία γίνεται τμηματικά αυξάνεται ο χρόνος και η δυσκολία του έργου. Πρέπει να ολοκληρωθεί ένα τμήμα, να δοθεί στην κυκλοφορία και μετά να πας στο επόμενο. Οι δυσκολίες είναι με τις υπηρεσίες, χρειάζεται καλός συντονισμός και προγραμματισμός, γίνεται μετακίνηση υπηρεσιών προσωρινά και επανέρχονται μετά».
Περίπου στο 80-90%
Σύμφωνα με τον κ. Παναγιώτου, μέχρι αυτή την περίοδο έχει ολοκληρωθεί περίπου το 80-90% του συνολικού έργου. «Οι χωματουργικές εργασίες βρίσκονται στο 95%, οι εργασίες αποχέτευσης ομβρίων και κατασκευής οχετών στο 90%, το οδόστρωμα και γενικότερα οι ασφαλτικές εργασίες είναι στο 40% -συνήθως αυτές γίνονται στο τέλος, αυτό λέει ο προγραμματισμός. Οι κατασκευαστικές εργασίες που αφορούν γέφυρες, τοίχους αντιστήριξης και άλλες παρόμοιας φύσης είναι στο 90%», προσθέτοντας ότι πριν από την απεργία τοποθετούσαν την παράδοση του έργου στο τέλος Φεβρουαρίου, ενώ τώρα θα χρειαστεί ο ανάλογος χρόνος. Στα θετικά ότι βρισκόμαστε εντός προϋπολογισμού, «εκκρεμούν οι ασφαλτοστρώσεις, θεωρούμε ότι το έργο θα ολοκληρωθεί εντός του κονδυλίου που προβλέπεται, ίσως ακόμα και χαμηλότερα».
Μια νέα Λεμεσός έρχεται – Κόμβος εκπαίδευσης
Δεν είναι υπερβολή ότι μια νέα πόλη, μέσα στη Λεμεσό, έρχεται τα επόμενα χρόνια στην ευρύτερη περιοχή υλοποίησης του αυτοκινητόδρομου, δημιουργώντας έναν νέο μεγάλο κόμβο εκπαίδευσης με ιδιωτικά σχολεία υψηλών προδιαγραφών και πανεπιστήμιο. Αν και ο αρχικός σχεδιασμός αφορούσε πρώτα και κύρια την εξοικονόμηση χρόνου για τις κοινότητες κοντά στο Τρόοδος, η κατάσταση πραγμάτων στην περιοχή έφερε τις εργασίες να προσαρμοστούν και στις ανάγκες των μεγάλων αναπτύξεων που βρίσκονται είτε σε στάδιο υλοποίησης είτε προγραμματίζονται, δεξιά και αριστερά του νέου αυτοκινητόδρομου.
Ξεκινώντας από την κατεύθυνση της Λεμεσού και συνεχίζοντας βορειότερα, υπάρχει το πρώτο εκπαιδευτικό ίδρυμα που συναντά κάποιος, το ιδιωτικό δημοτικό σχολείου του Pascal, απέναντι ακριβώς από το γήπεδο «Σπύρος Κυπριανού». Πιο πάνω και γνωστό στην περιοχή είναι το ιδιωτικό σχολείο Heritage με 1.600 περίπου μαθητές το οποίο αυτή την περίοδο υλοποιεί εργασίες ανάπτυξης που σχεδόν θα διπλασιάσουν τους μαθητές.
Στο τέρμα της Α1 φάσης είναι οι προσωρινές εγκαταστάσεις του «The Island», που όμως προγραμματίζει τεράστιες επενδύσεις τόσο για σχολείο -ανάλογο των υπολοίπων στην περιοχή- όσο και άλλες υποδομές, μεταξύ άλλων και οικιστικές και γραφειακές μονάδες. Τα κατασκευαστικά για την επένδυση αναμένεται να ξεκινήσουν αρχές του 2025, ενώ το έργο έχει ήδη διακριθεί σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Από την άλλη πλευρά, είναι νέες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις του Pascal που ολοκληρώνονται αυτή την περίοδο και πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο ιδιωτικό σχολείο που προχωρά με πολύ εντατικούς ρυθμούς (στόχος να λειτουργήσει εντός της τρέχουσας σχολικής χρονιάς, ακόμα και τον Ιανουάριο του 2025). Μάλιστα, για τις ανάγκες του συγκεκριμένου σχολείου, χρειάστηκε να γίνει διπλάτυνση του κυκλικού κόμβου έξω από αυτό για καλύτερη διαχείριση της κυκλοφορίας.
Απέναντι ακριβώς από το Pascal θα ανεγερθεί η πανεπιστημιούπολη μαζί με τις άλλες εγκαταστάσεις του University of Limassol, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και φοιτητικές εστίες. Στην περιοχή θα αναγερθεί άλλο ένα ιδιωτικό σχολείο για παιδιά με ειδικές ανάγκες.
Μεταξύ Pascal και Heritage προγραμματίζεται και μία άλλη τεράστια ανάπτυξη με μεικτές χρήσεις που, σύμφωνα με τους ιδιοκτήτες της, αγγίζει το 1 δισ. και ενδεικτικά αναμένεται να κτιστούν 3.500 νέες κατοικίες καθώς και πολλές ακόμα υποδομές όπως γραφεία, χώροι για έρευνα και καινοτομία και πολλά άλλα -πρόκειται για ανάπτυξη της εταιρείας BBF.
Το 2026 οι προσφορές για Α2 – Άγνωστο για τη Β’ φάση
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, το συνολικό έργο χωρίζεται αυτή τη στιγμή σε τρεις φάσεις. Από την πρώτη στιγμή υπήρχαν «φωνές» για διαφορετικό μοντέλο υλοποίησής του, με τις κοινότητες και άλλους παράγοντες να προτείνουν την κατασκευή με αντίθετο τρόπο, δηλαδή από τον Σαϊττά προς τη Λεμεσό, για να υπάρχει μεγαλύτερη πίεση για υλοποίηση του έργου. Μάλιστα, υπήρχε και εισήγηση για δύο ταυτόχρονα συμβόλαια, προκειμένου να υλοποιηθεί νωρίτερα. Αυτή τη στιγμή πάντως, ενώ η φάση Α1 ολοκληρώνεται, υπάρχουν ακόμα εκκρεμότητες για την προσφοροδότηση της φάσης Α2, δηλαδή μέχρι την Άλασσα για ακόμα 8χλμ.
Για το έργο δεν υπάρχει κονδύλι στον προυπολογισμό του 2025 παρά μόνο κάποιες μικρής έκτασης δαπάνες για μελέτες. Ο προγραμματισμός του Τμήματος Δημοσίων Έργων τοποθετεί την προκήρυξη προσφορών στο τέλος του 2025, αρχές του 2026, ενώ τις κατασκευαστικές εργασίες να μετατίθενται για ακόμα πιο μετά. Εκκρεμούν ακόμα ζητήματα απαλλοτριώσεων (από το 2013), ενώ έχει προκύψει και ένα ζήτημα με ένα τμήμα του έργου που βρίσκεται κοντά σε περιοχή Natura και θα πρέπει να γίνουν περιβαλλοντικές μελέτες.
Πάντως το κόστος αναμένεται να είναι πολύ υψηλότερο από το σημερινό καθώς πρόκειται αυτή τη φορά για 8 χλμ. έργου, σε νέα όδευση με ανισόπεδους κόμβους, κοιλαδογέφυρες, υπέργειες και υπόγειες διαβάσεις και δευτερεύον οδικό δίκτυο. Μελέτες πάντως προηγούμενων ετών ανέφεραν ότι οι εργασίες θα χρειάζονται περίπου τέσσερα χρόνια, με εκτιμώμενο κόστος €77.000.000 περιλαμβανομένου του ΦΠΑ.
Σχετικά με τη Β’ φάση και την ολοκλήρωσή του στον Σαϊττα δεν υπάρχει καμία ένδειξη για το πότε θα προχωρήσει, έστω σε θεωρητικό επίπεδο. Αφορά άλλα 10.8χλμ. δρόμου και περιλαμβάνει τέσσερις ανισόπεδους κόμβους, σήραγγα εκσκαφής και επικάλυψης μήκους 310μ. στην περιοχή Σαϊττά, δύο κοιλαδογέφυρες, υπέργειες και υπόγειες διαβάσεις και δευτερεύον οδικό δίκτυο. Το χρονοδιάγραμμα για την έναρξη της φάσης Β΄ θα οριστικοποιηθεί μετά την προώθηση της φάσης Α2 και το κόστος της εκτιμήθηκε πριν από δύο χρόνια στα €89.000.000 περιλαμβανομένου του ΦΠΑ.
