Επιστροφή στα θρανία με μαθήματα αποταμίευσης και διαχείρισης οικονομικών

Μάθημα Χρηματοοικονομικών εντάσσει από τη νέα σχολική χρονιά, που ξεκινά σε μερικές εβδομάδες, στο ωρολόγιο πρόγραμμα της Γ’ Γυμνασίου, το Υπουργείο Παιδείας. Το μάθημα θα διδάσκεται για τρεις περιόδους το πρώτο τετράμηνο και άλλες τρεις το δεύτερο τετράμηνο, ενώ στα πλάνα του ΥΠΑΝ είναι μελλοντικά το μάθημα να διδάσκεται μια φορά την εβδομάδα. Πρόκειται για μια θετική εξέλιξη καθώς, όπως έχει ειπωθεί αρκετές φορές στο παρελθόν, η πλειονότητα των Κυπρίων πολιτών είμαστε χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι. Ιδιαίτερο πρόβλημα φαίνεται να υπάρχει όσον αφορά τους νέους, των οποίων η στενή σχέση τους με το διαδίκτυο, σε συνδυασμό με την έλλειψη βασικών χρηματοοικονομικών δεξιοτήτων, τους καθιστά πιο εύκολα θύματα των διαφόρων διαδικτυακών απατών. Πείθονται, όπως προκύπτει, με μεγαλύτερη ευκολία σε ψευδείς διαφημίσεις του τύπου «πώς να βγάλετε εύκολα χρήματα», ενώ από το λεξιλόγιό τους απουσιάζουν έννοιες που έχουν να κάνουν με αποταμίευση και σωστή διαχείριση του προϋπολογισμού τους.

Οικονομικά αναλφάβητοι

Σχετικές αναφορές υπάρχουν και σε πρόσφατη έρευνα που διενήργησε το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), μέσα από την οποία προκύπτει ότι το 60% των Κυπρίων (στο ηλικιακό εύρος 18-64) είναι χρηματοοικονομικά αναλφάβητα άτομα. Περίπου έξι στους δέκα Κύπριους δεν έχουν βασικές χρηματοοικονομικές γνώσεις και δεν κατέχουν τις απαραίτητες δεξιότητες. Το πρόβλημα παρουσιάζεται εντονότερο ανάμεσα στους νέους, αφού τα ευρήματα δείχνουν ότι ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός ανεβαίνει στο 70% ανάμεσα στους πρωτοετείς φοιτητές που εισέρχονται στα πανεπιστήμια της χώρας μας, με τη μελέτη να καταλήγει ότι «οι χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι Κύπριοι τείνουν να μην διαχειρίζονται σωστά το χρέος τους, είναι χρηματοοικονομικά εύθραυστα άτομα, έχουν αυξημένη πιθανότητα να πέσουν θύμα οικονομικής απάτης, χρησιμοποιούν λιγότερο συχνά τη χρηματοοικονομική τεχνολογία επιδεικνύοντας ταυτόχρονα λιγότερη εμπιστοσύνη στις ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές».

Δεν έχουν τις δεξιότητες

«Δυστυχώς οι νέοι μας, οι μαθητές μας, δεν έχουν αναπτύξει τις δεξιότητες οι οποίες να τους επιτρέπουν να εντοπίσουν και να κατανοήσουν τα προειδοποιητικά σημάδια μιας απάτης», ανέφερε σε δηλώσεις της επί του θέματος η λειτουργός Α της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κύπρου και υπεύθυνη για τη Χρηματοοικονομική Επιμόρφωση του κοινού, Έλενα Καρκώτη. Η κ. Καρκώτη, αφού χαιρέτισε την απόφαση από πλευράς ΥΠΑΝ για ένταξη του μαθήματος στο ωρολόγιο πρόγραμμα της Γ’ Γυμνασίου, σημείωσε ότι είναι μια καλή αρχή καθώς, όπως είπε, πρόκειται για ένα διαχρονικό αίτημα φορέων που σχετίζονται με το θέμα, οι οποίοι επισημαίνουν την ανάγκη που υπάρχει. Η κ. Καρκώτη εξήγησε παράλληλα ότι ήδη στα σχολεία γίνονται κατά καιρούς διαλέξεις σε μαθητές, οι οποίοι δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. «Από τις διαλέξεις και τα σεμινάρια που κάνουμε σε σχολεία διαπιστώνουμε ότι οι μαθητές υστερούν στο να κατανοήσουν τα προειδοποιητικά σημάδια μιας απάτης. Αυτό είναι άκρως επικίνδυνο καθώς μιλάμε για παιδιά, νέους που ασχολούνται καθημερινά με το διαδίκτυο και εκεί υπάρχει πρόσφορο έδαφος για οικονομικές απάτες ή για συμβουλές από μη αδειοδοτημένα άτομα, που ενώ δεν έχουν το απαραίτητο υπόβαθρο και τις γνώσεις, το παίζουν ειδικοί. Υπήρξαν μαθητές που μας προσέγγισαν στα σεμινάρια για να μας πουν ότι πάτησαν σε κάποιον σύνδεσμο που τους εμφανίστηκε στο διαδίκτυο, μπήκαν στη διαδικασία να ακολουθήσουν τα βήματα που αναγράφονταν ή σκέφτηκαν να το πράξουν, θεωρώντας ότι έτσι θα αποκτήσουν εύκολα χρήματα». Σημείωσε ότι ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους νέους, είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, χωρίς ωστόσο αυτό να αποτελεί, όπως είπε, δικαιολογία για να μην ληφθούν μέτρα ως προς την εκπαίδευση των ατόμων, από νεαρή ηλικία.

Σύμφωνα με την κ. Καρκώτη, οι νέοι κυρίως, δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν και να αντιληφθούν βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες που αφορούν τη βιώσιμη διαχείριση των χρηματοοικονομικών πόρων που διαθέτουν, όπως είναι ο ανατοκισμός, η χρονική αξία του χρήματος, οι επιπτώσεις του πληθωρισμού στις αποταμιεύσεις, η σωστή διαχείριση του χρέους κ.λπ., ενώ «αγνοούν βασικές χρηματοοικονομικές αρχές σωστής διαχείρισης επενδύσεων, όπως είναι η σχέση μεταξύ της απόδοσης και του ρίσκου, η διασπορά του επενδυτικού ρίσκου και του δεν βάζω όλα τα αβγά μου σε ένα καλάθι». Παράλληλα, υπογράμμισε ότι οι μαθητές έχουν πολλές απορίες σε θέματα που αφορούν τράπεζες, σύναψη δανείου, ασφάλιση κ.λπ.

Τι κάνει το ΥΠΑΝ;

Για την ανάγκη περαιτέρω ανάπτυξης της χρηματοοικονομικής παιδείας μίλησε και η Επιθεωρήτρια Μέσης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας Ζανέτ Χατζηιωσήφ, η οποία σημείωσε μεταξύ άλλων ότι οι έξι περίοδοι που εντάσσονται φέτος στη διδακτέα ύλη της Γ’ Γυμνασίου είναι η αρχή, μιας και στόχος είναι «μελλοντικά να γίνει αναδιαμόρφωση του ωρολόγιου προγράμματος και να διδάσκεται το μάθημα μια φορά την εβδομάδα». Τόνισε ότι η επιλογή του να γίνει αυτή η «παρέμβαση» στην Γ’ Γυμνασίου δεν είναι τυχαία καθώς κρίθηκε ότι σε εκείνη την ηλικία, λίγο πριν δηλαδή τη μετάβασή τους στο Λύκειο, οι μαθητές είναι αρκετά ώριμοι, ούτως ώστε να αντιληφθούν τη σημασία του μαθήματος και των γνώσεων που θα πάρουν μέσα από αυτό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μάθημα Χρηματοοικονομικών, όπως εντάσσεται στο πρόγραμμα του κυπριακού σχολείου, αναμένεται να υιοθετήσει από τον Σεπτέμβριο του 2025, ωστόσο, και το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας. Το μάθημα θα διδάσκεται στην Α΄ Λυκείου, με τον Έλληνα υπουργό Κυριάκο Πιερρακάκη να δηλώνει ότι «είναι διαπιστωμένη η ανάγκη να αποκτήσουν οι νέοι μια σαφή και ισχυρή σχέση με τις βασικές οικονομικές λειτουργίες και τα οικονομικά εργαλεία».