Η Εκκλησία δεν πληρώνει φόρο εισοδήματος – Οι €800.000 της Μονής Αββακούμ και η συμφωνία με το κράτος

Ο εντοπισμός του ποσού των €800.000 σε χρηματοκιβώτιο της Μονής Οσίου Αββακούμ στο Φτερικούδι που βρίσκεται πλέον στην κατοχή της Αστυνομίας ως τεκμήριο, αποτέλεσε την αιτία και την αφορμή για να ξεκινήσει μια συζήτηση στη δημόσια σφαίρα περί εκτεταμένης φοροδιαφυγής της Εκκλησίας. Η αλήθεια είναι ότι, τα φορολογικά θέματα που αφορούν την Εκκλησία ρυθμίζονται με συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ Εκκλησίας και Κράτους πριν ακριβώς 12 χρόνια, με τις ευλογίες της Βουλής. Με βάση, λοιπόν, αυτή τη συμφωνία τα εισοδήματα της Εκκλησίας ή και ξεχωριστά οποιαδήποτε Μητρόπολης, μονής και ναού απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος. Πρόσθετα, η Εκκλησία δεν καταβάλλει ΦΠΑ για την ανέγερση εγκαταστάσεων της, ούτε φόρος ακίνητης ιδιοκτησίας για ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας της.

Τι προβλέπει η συμφωνία

Η συμφωνία μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας, για την ακρίβεια μεταξύ του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β’ και του υπουργού Οικονομικών Κίκη Καζαμία, καλύπτει ολόκληρο το φάσμα της φορολογίας και επισφραγίστηκε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου στις 14/3/2012.

Συγκεκριμένα, η συμφωνία προβλέπει τα εξής:

1Τα εισοδήματα της Εκκλησίας απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος σύμφωνα με τους περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμους.

2 Η Εκκλησία απαλλάσσεται από την καταβολή ΦΠΑ για την ανέγερση και συντήρηση ναών και ακινήτων που βρίσκονται στον περίβολο των ναών και χρησιμοποιούνται για την επιτέλεση του θρησκευτικού της έργου. Η υπό αναφορά απαλλαγή γίνεται με την παραχώρηση κατά χάριν κρατικής χορηγίας έναντι του καταβληθέντος ΦΠΑ.

3 Η Εκκλησία καταβάλλει φόρο κεφαλαιουχικών κερδών για όλες τις διαθέσεις ακίνητης περιουσίας που πραγματοποιεί από την ημερομηνία της συμφωνίας και μετά.

4 Η Εκκλησία καταβάλλει έκτακτη αμυντική εισφορά και θα συμμορφώνεται με όλες τις υποχρεώσεις της που προκύπτουν από τους περί Εκτάκτου Εισφοράς για την Άμυνα της Δημοκρατίας Νόμους.

5 Από την ημερομηνία εφαρμογής της συμφωνίας, η Εκκλησία θα καταβάλλει φόρο ακίνητης ιδιοκτησίας ως εξής:

• Για όσα τεμάχια αγοραστούν από την Εκκλησία μετά την ημερομηνία επίτευξης της συμφωνίας με το Κράτος, θα καταβάλλεται ο φόρος ακίνητης ιδιοκτησίας από την ημερομηνία της αγοράς του τεμαχίου.
• Για όσα τεμάχια αποκτηθούν από την Εκκλησία μέσω ανταλλαγής μετά την ημερομηνία επίτευξης της συμφωνίας θα καταβάλλεται ο φόρος ακίνητης ιδιοκτησίας από την ημερομηνία απόκτησης του τεμαχίου εκτός των ανταλλαγών που διενεργούνται με το Κράτος.

6 Απαλλαγή της Εκκλησίας από την υποχρέωση καταβολής μεταβιβαστικών τελών για την απόκτηση τεμαχίων επί των οποίων θα αναγερθεί ναός.

7 Η Εκκλησία καταβάλλει το τέλος χαρτοσήμου και θα συμμορφώνεται με όλες τις υποχρεώσεις της που προκύπτουν από τους περί Χαρτοσήμων Νόμους.

Χάρισαν τις οφειλές της Εκκλησίας

Τα πρώτα δύο σημεία της συμφωνίας μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας για τα φορολογικά θέματα προβλέπουν τα εξής:

• Να διαγραφούν από τα αρχεία/βιβλία του Κράτους οποιαδήποτε ποσά τα οποία το Κράτος θεωρεί ότι η Εκκλησία ή/και ξεχωριστά οποιαδήποτε Μητρόπολη, Σταυροπηγιακή Μονή, Ενοριακή Μονή και Ναοί οφείλουν στο Κράτος.
• Δεν θα επιστραφούν οποιαδήποτε ποσά φόρου που έχουν ήδη καταβληθεί από την Εκκλησία στο Κράτος.

Στην ετήσια έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για το έτος 2012 που κυκλοφόρησε στις 13/12/2013 με θέμα «Καθυστερημένοι φόροι ακίνητης ιδιοκτησίας και κεφαλαιουχικών κερδών Εκκλησιαστικών Ιδρυμάτων» καταγράφονται, μεταξύ άλλων, τα εξής ενδιαφέροντα: «Το θέμα της φορολόγησης της Εκκλησίας συζητήθηκε το 2010 ύστερα από αυτεπάγγελτη εξέταση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου αλλά και στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και επειδή από διάφορες δημόσιες αναφορές διαφάνηκε ότι υπάρχει σύγχυση ως προς το νομικό καθεστώς που διέπει τη φορολόγηση της Εκκλησίας παραθέτουμε ξανά τα πιο κάτω: Το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν απαλλάσσει την Εκκλησία από την καταβολή οποιασδήποτε φορολογίας. Η Εκκλησία υπόκειται, δυνάμει σχετικών νόμων, στην καταβολή φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας, φόρου κεφαλαιουχικών κερδών, τελών χαρτοσήμων, έκτακτης εισφοράς για την άμυνα της Δημοκρατίας, φόρου προστιθέμενης αξίας (ως αγοραστής αγαθών και υπηρεσιών), ενώ τα εισοδήματά της εξαιρούνται από την επιβολή φόρου εισοδήματος. Το Άρθρο 23.9 του Συντάγματος δεν επιτρέπει την επιβολή αποστέρησης, όρου, περιορισμού ή δέσμευσης επί κινητής ή ακίνητης ιδιοκτησίας που ανήκει στην Εκκλησία χωρίς την έγγραφο συναίνεση της αρμόδιας Εκκλησιαστικής Αρχής. (…) Παρόλο που με βάση τον αρχικό περί Φορολογίας Κεφαλαιουχικών Κερδών Νόμο του 1980 η Εκκλησία δεν απαλλασσόταν από την υποχρέωση καταβολής του φόρου τούτου, εντούτοις δεν τον κατέβαλλε, αφού με βάση την τότε ισχύουσα νομοθεσία δεν εμποδιζόταν η μεταβίβαση η οποία και ολοκληρωνόταν χωρίς η Εκκλησία να εκπληρώνει τη φορολογική της υποχρέωση. Μετά την ψήφιση του περί Μεταβιβάσεως και Υποθηκεύσεως Ακινήτων (Τροποποιητικού) Νόμου το 2002 στον οποίο προνοείται ρητά ότι δεν διενεργείται οποιαδήποτε μεταβίβαση ακίνητης ιδιοκτησίας αν δεν παρουσιαστεί στο Τμήμα Κτηματολογίου βεβαίωση από τον διευθυντή ΤΕΠ (σ.σ. έφορο Εισοδήματος) ότι ο φόρος κεφαλαιουχικών κερδών έχει καταβληθεί ή ότι δεν υπάρχει υποχρέωση καταβολής τέτοιου φόρου, όλες οι εκκλησιαστικές αρχές ή μονές κατ’ ανάγκη καταβάλλουν τους οφειλόμενους φόρους (ακίνητης ιδιοκτησίας και κεφαλαιουχικών κερδών) που αναλογούν στο μεταβιβαζόμενο ακίνητο πριν από τη μεταβίβασή του προκειμένου να γίνει η μεταβίβαση».

Τους έκοψαν τις αφορολόγητες λιμουζίνες

Μέσα στα πλαίσια εξεύρεσης κοινά αποδεκτής οδού ως προς την επίλυση των διαφορών που προέκυψαν μεταξύ της Εκκλησίας και του Κράτους σε φορολογικά ζητήματα, συντάχθηκε κατά το 2005 κατ' αρχήν συμφωνία που ρύθμιζε τα εν λόγω θέματα. Ωστόσο, η συμφωνία δεν προχώρησε προς υλοποίηση, καθότι η τότε κυβέρνηση έκρινε ότι έχρηζε περαιτέρω βελτίωσης ως προς τη θέση του κράτους. Εξού και προέκυψε η συμφωνία του 2012 στην οποίαν επήλθαν βελτιώσεις προς όφελος του κράτους.

Στην κατ' αρχήν συμφωνία του 2005, που διαπραγματεύτηκε ο τότε Αρχιεπίσκοπος με τον υπουργό Οικονομικών Μιχάλη Σαρρή, περιλαμβανόταν και η εξής πρόνοια: «Το Υπουργείο Οικονομικών θα αναλάβει να προωθήσει την απαραίτητη νομοθετική ρύθμιση για να δίδεται η δυνατότητα στα μέλη της Ιεράς Συνόδου και στους Ηγούμενους Σταυροπηγιακών Μονών να αποκτούν αδασμολόγητο όχημα με τους ίδιους όρους που ισχύουν για τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων».

Η συγκεκριμένη πρόνοια διαγράφηκε με την οριστικοποίηση της συμφωνίας του 2012, αφού στο μεταξύ οι βουλευτές κατάργησαν το δικαίωμα που είχαν της αγοράς αφορολόγητου οχήματος.